جعفر طیارچکیده ای از زندگینامه جعفرطیار:
نام کامل: جعفر بن ابی طالب
محل تولد: مکه، عربستان پیش از اسلام
شناخته شده برای: اصحابه پیامبر
خویشاوندان: محمد (پسر عمو)، عقیل بن ابیطالب (برادر)، علی بن ابیطالب (برادر)
شهادت: ۶۲۹
محل دفن: موته، اردن امروزی
بیوگرافی جعفر طیارزندگینامه جعفر طیار:
جعفر بن ابی طالب معروف به جعفر طیار در مکه عربستان امروزی به دنیا آمد. کنیه وی ابوعبدالله بود و پسرعموی پیغمبر و از شهدای مهم اسلام محسوب می شود. مادر ایشان فاطمه بنت اسد، پدرش ابی طالب، برادرش طالب و امام علی بودند. جعفربن ابیطالب بعد از گذشت ۲۰ سال از عام الفیل در مکه به دنیا آمد که آن زمان خشکسالی مکه را گرفته بود، جعفربن طیار به دنبال معیشت سخت و تنگدستی پدرش در خانه عمویش عباس بزرگ شد و تا زمانی سال اول بعثت پیامبر اسلام در خانه ایشان ماندند، بعد از گذشت مدتی برادرش امام علی مسلمان شد و اسلام آورد.
جعفر طیار سال پنجم هجرت به دنبال فشارهای زیاد و شکنجه های کفار قریش براساس پیشنهاد پیغمبر به مسلمانان مبنی بر مهاجرت از مکه به حبشه همراه با همسرخود اسماء بنت عمیس به حبشه رفت. پیامبر نامه ای برای نجاشی پادشاه حبشه توسط جعفر طیار ارسال کرد و از نجاشی درخواست کرد که اوضاع امیر و سرپرست تمام مسلمانان مهاجر و همراهانش را رسیدگی به دست بگیرد. از آنطرف هم کفار قریش باوجود چندین نفر با هدایایی نفیس به نزد نجاشی رفتند تا مسلمانان مهاجر را به مکه برگردانند ولی صحبت های جعفربن طیار در دل نجاشی نفوذ پیدا و او را نرم کرد.
در جلسات مناظره ای که کفار قریش با جعفر داشتند، مواضع و دیدگاه های اسلام برای آنها بیان شد تاجایی که نجاشی و اسقف هایش متقاعد شدند و کفار باناامیدی به مکه برگشتند. عنوان شده است که نجاشی بعد از صحبت های اسلام آورد.
بعد از گذشت چند سال جعفر در حبشه صاحب چند فرزند شد که از جمله آنها عبدالله، محمد، عون بودند و اولین مولود مسلمان در حبشه هم عبدالله بود و بعدها داماد امیرالمومنین و همسر حضرت زینب شدند.
جعفر طیار در دیدار با نجاشی پادشاه حبشهدر سال ششم هجرت براساس دستوری که پیامبر به جعفر داد مسلمانان را به مدینه برگرداند که در سال هفتم بعد از جنگ خیبر به مدینه رسیدند. زمانی که پیامبر جعفربن ابی طالب را دید میان دو چشم وی را بوسید و با خوشحالی فرمود: به خدا قسم نمی دانم از آمدن جعفر خوشحال شوم یا از فتح خیبر!
در آن زمان پیامبر خانه ای در کنار مسجد به وی اختصاص داد و از غنائم غزوه و خیبر به وی و مهاجران همراهش سهمی را احتصاص داد.
در سال هشتم هجرت زمانی که فرستاده پیامبر در مقابل پادشاه بصری در روستای موته کشته شد، پیغمبر بسیار ناراحت شد. در آن زمان سپاه هزار نفری امرا تشکیل شد و فرماندهی آن را به ۳ نفر از صحابه سپرده شد اولین فرمانده آنها جعفر بود. این ارتش در برابر سپاه ۲۰۰ نفری رومیان ایستادگی کرد اما جعفر در آن نبرد هر دو دستش را از دست داد اما اجازه نداد پرچم سیاه اسلام روی زمین بیوفتد و خودش در همین جنگ موته به شهادت رسید.
همین موضوع سبب شد که پیامبر عنوان کنند: خداوند به جعفر دو بال داده و او با فرشتگان در بهشت به هر جا که می خواهد پرواز می کند.
در نتیجه وی را جعفر طیار را ذوالجناحین خواندند. در همان روز شهادت جعفر پیامبر از طریق وحی آگاه و بسیار غمگین شدند، در آن زمان مردم مدینه را جمع کردند و واقعه موته و چگونگی به شهادت رسیدن سه سردار سپاه را برای آنها گفتند، سپس برای آنها آمرزش خواست و آنان را "شهید" خواند.
فرزند بزرگ جعفر به نام عبدالله عنوان می کند: من به یاد دارم که وقتی خبر شهادت پدرم جعفر به مدینه رسید پیامبر اکرم به خانه ما آمدند و تسلیت گفتند و دست مبارک بر سر من و برادرم کشیدند و بر روی ما بوسه زدند در حالی که اشک ایشان روان بود و فرمودند: که جعفر به بهترین ثواب رسید و تا سه روز هر روز به خانه ما می آمدند و ما را تسلی می دادند و به مادرم اسماء بنت عمیس فرمودند: غم مخور که من ولی شمایم در دنیا و آخرت.
جعفر طیار از شهدای مهم اسلامفضائل و مناقب جعفر طیار:
در عصر جاهلیت برای برخورداری از چهار خصلت از دیگران متمایز بود. پرهیز از شرابخواری، دروغ، فحشا و بت پرستی. وی مردی شجاع، سخاوتمند، بردبار و متواضع بودند همچین از شخصیتی نافع، عقل و درایتی بالا برخوردار بودند.
این سردار برجسته مسلمان به مسائل دینی، فنون و اصول جنگی آشنایی داشت و در اسلام دارای سابقه خوبی بودند. درباره فضائل وی روایات متعددی از پیامبر نقل شده است که جعفر را در رده بهترین مردم و با پیامبر از یک سرشت می دانند که از لحاظ خلق و خو بسیار شبیه بودند.
پیامبر جعفر طیار را ابوالمساکین نام می برند که معنای پدر بی نوایان را می دهد، زیرا جعفر طیار به بسیاری از فقرا و مستمندین رسیدگی می کرد و اموالش را بین این افراد تقسیم می کرد. ارادت و علاقه ایشان به برادر خود علی بن ابی طالب بسیار زیاد بود به طوری که از پیامبر روایت نقل شده است پسرش عبدالله، ابوموسی اشعری، عبدالله بن مسعود، عایشه، ام سلمه و دیگران هم از او نقل حدیث کرده اند.
روایتی که از رسول اکرم(ص) نقل شده است اینگونه عنوان می شود: شبی را در بهشت وارد شدم، در حالی که جعفر با ملائکه پرواز می‌کرد.
در روایتی دیگر از امام باقر(ع) است که خداوند، چهار خصلت جعفر را در دوران جاهلیت (عدم شُرب خمر، دروغ‌نگفتن، پرهیز از فحشا و نپرستیدن بت) ارج می‌نهد. نقل شده و پیامبر(ص) برای جعفر طیار دعا می کند: خداوند عزّوجل به تو دو بال عطا کند که با ملائکه در بهشت پرواز کنی.
از دیگر القاب وی «ذوالهجرتین» به خاطر هجرت به حبشه و هجرت به مدینه است.
همسر و فرزندان جعفر طیار:
همسر جعفر طیار به نام اسماء بنت عمیس بن نعمان می باشد و حاصل این ازدواج فرزندانی به نام عبدالله، عون، محمد و احمد می باشند که همگی از همسرش اسماء هستند. ابن‌عنبه، هشت فرزند برای جعفر و اسماء بنت عمیس شمرده است.
مسلمان شدن جعفر طیار:
دومین مرید که بلافاصله بعد از امام علی به اسلام روی آورد جعفر بن طیار بود، زمانی که ابوطالب دید فرزندش علی در کنار پیامبر نماز می خواند به جعفر گفت که در سمت چپ پیامبر ایستاده و نماز بخواند. برخی نیز عنوان کرده اند که او بیست‌و‌ششم و یا سی‌ودومین مردی بود که مسلمان شد. ابن‌سعد می‌گوید: جعفر بن ابیطالب قبل از آن که رسول خدا(ص) در خانه ارقم وارد شود، ایمان آورد.
ماجرای مسلمان شدن جعفر طیارمقام و منزلت:
براساس آنچه منابع و متون علمی عنوان می کنند مقام و منزلت جعفر طیار بسیار بالا بوده به طوری که پیامبر می فرمایند: مردم از درخت‌های مختلف خلق شده‌اند، اما من و جعفر مانند یک درخت هستیم و از یک گِل آفریده شدیم. در روایتی دیگر هم عنوان می شود که پیامبر می فرمایند: جعفر! تو در چهره و اخلاق شبیه من هستی. این شباهت به قدری زیاد بود که هر کسی با دیدن جعفر می گفت «سلام بر تو یا رسول‌الله» و جعفر نیز می گفت من رسول‌الله نیستم و من جعفر هستم.
جعفر از جمله یاران بسیار موردعلاقه پیامبر بود و رسول خدا از غنایم جنگی به دست آمده؛ با وجود عدم حضور به وی می بخشید. از طرفی زمانی که پیامبر از جنگ پیروزمندانه غزوه برمی گشت، جعفر را که از حبشه برمی گشت ملاقات کرد، او را در آغوش گرفت و میان دو چشم او را بوسید سپس نمازی به وی آموخت که به نماز جعفر طیار معروف شد.
علاقه ای که برادرش امیرالمومین به برادرش داشت نیز تاجایی بود که عبدالله بن جعفر می گوید: زمانی که درخواستی را از عمویم علی(ع) داشتم و به حق پدرم - جعفر - او را قسم می‌دادم آن را می‌پذیرفت.
در ماجرایی دیگر هم که امام علی عصبانی شده بود امام حسین ایشان را به حق عمویش قسم داد. زمانی که حضرت را به حق برادرش جعفر سوگند می دادند آرام می شد.
ویژگی‌های جعفر بن طیار:
ابونعیم اصفهانی می فرماید: جعفر بن ابیطالب مردی خطیب، سخاوتمند، شجاع و عارف بود. ابن قدامه او را فردی بردبار متواضع می داند و یکی از علمای اهل سنت به نام ذهبی نیز در این باره می نویسد: جعفر بن ابیطالب، دارای مقامی بزرگ، سید شهیدان و مجاهدان است.۶
مصداق آیات قرآن:
جعفربن طیار را مصداق برخی از آیات قرآن معرفی می کنند، علی بن ابراهیم قمی در ذیل آیه ۲۳ سوره احزاب که اینگونه می فرمایند: مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَی نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن ینتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا ﴿۲۳﴾ (ترجمه: از میان مؤمنان مردانی‌اند که به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه وفا کردند. برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی از آنها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند.)
روایتی را از امام باقر نقل می کند که عنوان می کند: مراد از کسانی که بر عهد خویش وفادار ماندند و جان خویش را تسلیم کردند حمزه و جعفربن ابی طالب است.
در سوره حج آیه ۳۹ هم که می فرمایند: یا آیه أُذِنَ لِلَّذِینَ یقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللهَ عَلَی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ ﴿۳۹﴾ (ترجمه: به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، رخصت [جهاد] داده شده‌است، چرا که مورد ظلم قرار گرفته‌اند، و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست.) در شان حمزهؤ جعفر و امام علی نازل شده است.
شهادت جعفر طیار:
ایشان در جمادی الاول سال هشتم هجری به شهادت رسید،براساس آنچه ابوالفرج اصفهانی می گوید اولین شهید از فرزندان ابوطالب در اسلام جعفر می باشد.
طبیر نیز عنوان می کند: پس از شهادت زید، جعفر پرچم را در دست گرفت و شروع به جنگ کرد. چون دید دشمن دورش را احاطه کرده، از اسبش پیاده شد و آن را پِی کرد. سپس جنگید تا دو دستش قطع گردید و شهید شد.
براساس آنچه شهرت دارد او در سن ۴۱ سالگی دهمین نفری بود که در این جنگ به شهادت رسید.
بنابر آنچه شیخ صدوق عنوان می کند: پیامبر بعد از شهادت جعفر نزد خانواده وی می رود و بسیار گریه می کند. فرزندان جعفر را در بغل می گیرد و مورد تفقد قرارشان می دهد. روایت شده که اسماء بنت عمیس و کعب بن مالک در مرثیه جعفر بن ابی طالب اشعاری را سرودند.
محل دفن جعفر طیارمدفن جعفر طیار:
جعفر طیار همراه با سایر شهدای موته در منطقه ای به نام مزار در نزدیکی موته همان اردن امروزی دفن شده اند و بسیار مورد احترام اطرافیان می باشند. جعفر بن ابی طالب، عبدالله بن رواحه و زید بن حارثه در یک قبر دفن شدند و قبر آنها پنهان داشته شد است، این مقبره در سالیان اخیر توسط وهابیان تندرو به آتش کشیده شده است.
آتش زدن مرقد جعفر طیار توسط وهابیانگردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 10
- 2
