چکیده ای از زندگینامه یوشع بن نون:
نام کامل: یوشع بن نون
محل تولد: احتمالا متولد شده در جوشن مصر- سرزمین کنعان (اسرائیل فعلی) - جلجال - شکیم
شهرت: پیامبر بنی اسرائیل
بعد از: حضرت موسی
خویشاوندان مهم: موسی و یوسف
دین: یکتاپرستی
حوادث مهم: فتح سرزمین فلسطین، بیت المقدس
زندگینامه یوشع بن نون:
یوشع بن نون در زمان بین ۱۴۹۰ تا ۱۳۸۰ سال پیش از میلاد مسیح زندگی می کرده و احتمالا در جوشن مصر- سرزمین کنعان (اسرائیل فعلی) - جلجال – شکیم متولد شده است. ایشان از پیامبران بنی اسرائیل جایگزین حضرت موسی و از نسل یوسف نبی بوده اند. نامشان در قرآن تکرار نشده است اما برخی از مفسران اعتقاد دارند سوره هایی مانند کهف و مائده در وصف این پیامبر آورده شده اند.
یوشع بن نون در قرآن کریم:
همانطور که اشاره شد از یوشع بن نون نامی در قرآن آورده نشده است اما مفسران و محققان اعتقاد دارند در تفسیر آیه های ۱۲ و ۲۳ سوره مائده و آیه ۶۰ سوره کهف به بخشی از زندگی این پیامبر اشاره شده است.
در تفسیر آیه ۱۲ سوره مائده؛ «و بعثنا منهم اثنی عشر نقیبا» این گونه عنوان می شود:
از میان آنها ۱۲ سالار را قرار دادیم، موسی هم به فرمان خداوند از میان این اسباط ۱۲ گانه؛ دوازده سالار و نقیب را انتخاب کرد تا از اخباری که در سرزمین شام یا سرزمین مقدس و مردم ستمگر آن بوده است پرس و جو کند. موسی این ۱۲ نفر را به آن سامان راهی می کند، یوشع بن نون هم از جمله این ۱۲ نقیب بود که در نهایت فتح آن دیار هم با استفاده از اقدامات وی صورت گرفته است.
نقیب در حقیقت از ریشه تقب (بر وزن نقد) گرفته شده است که معنای روزنه های وسیع، مخصوصا راه های زیر زمینی می باشد. به رئیس و رهبر یک جمعیت درحقیقت نقیب می گویند که به اسرار جمعیت را آگاهی دارد. دربرخی موارد از میان ارفاد تقبی ایجاد می کند که از وضعیت آنها آگاهی پیدا کند.
گاهی نقیب به فردی گفته می شود که رئیس جمعیت نیست و تنها معرف و وسیله شناسایی آنها است. اگر به فضایل یک شخص عنوان مناقب دهند به دلیل این است که با فحص و کنجکاوی باید از آنها اگاهی پیدا کرد.
برخی از مفسران نقیب را در آیه اشاره شده تنها به معنی آگاه و مطلع اسرار می دانند اما این معنی بسیار از نظرها دور می آید، زیرا همانطور که تاریخ و احادیث نشان می دهند؛ نقبای بنی اسرائیل هر یک سرپرست طایفه خود بودند.
در تفسیری که در روح و المعانی وجود دارد ابن عباس این گونه عنوان می کند: «انهم کانوا وزراء و صاروا انبیاء بعد ذلک»: نقبای بنی اسرائیل، وزیران موسی بودند و بعد به مقام نبوت رسیدند.
علامه طباطبایی عنوان می کند: آنچه برمی آید منظور از این دوازده نقیب دوازده رئیس است که هر کدام از آنها بر یکی از اسباط دوازده گانه بنی اسرائیل رئیس بوده است، همچنین به عنوان منزله والی آنها محسوب می شده است و کارهای این افراد را فیصله می داده.
نسبتی که این دوازده نقیب به دوازده تیره بنی اسرائیل داشته اند مانند سنبتی بوده که اولی الامر به افراد این امت دارند، که در حقیقت به عنوان مرجع مردم در امور دین و دنیای آنها بوده است.
نکته ای که وجود دارد این است که آنها نمی توانستند وحی از سمت آسمان دریافت کنند همچنین شریعتی را تشریع نمی کردند بلکه کارهای تشریع شرایع تنها برعهده موسی بوده است.
از طرفی در آیه ۲۳ همین سوره عنوان می شود: «قال رجلان من الذین یخافون أنعم الله علیهما ادخلوا علیهم الباب فإذا دخلتموه فإنکم غلبون و على الله فتوکلوا إن کنتم مؤمنین».
ترجمه: دو نفر از مردانى که از خدا مى ترسیدند و خدایشان به آنها نعمت (عقل و ایمان) داده بود، گفتند: از آن دروازه بر آنها وارد شوید، که اگر از آن جا وارد شدید، قطعا پیروز خواهید شد، و بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید.
درباره این موضوع که این دونفر چه افرادی بوده اند بیتشر مفسران آورده اند که " یوشع بن نون" و" کالب بن یوفنا" (یفنه) منظور بوده اند که در حقیقت از نقباى دوازده گانه بنى اسرائیل محسوب می شدند. در باب اول سفر تثنیه تورات کنونى نیز استفاده مى شود که نام این دو نفر" یوشع" و" کالیب" بوده است.
از طرفی در آیه ۶۰ سوره کهف در داستانی که از موسی و خضر عنوان می شود؛ یوشع بن نون را یکی از دو مصاحب موسی(ع) دانسته اند. در این آیه عنوان می شود: «و إذ قال موسى لفتئه لا أبرح حتى أبلغ مجمع البحرین أو أمضى حقبا».
ترجمه: و هنگامى که موسى به جوان (همراه) خود گفت: همچنان خواهم رفت تا به محل تلاقى دو دریا برسم، هر چند مدتى طولانى به راه خود ادامه دهم.
براساس گفته بسیاری از مفسران منظور از فتاه همان یوشع بن نون است که مردی رشید، شجاع و با ایمان از نسل بنی اسرائیل بوده است. به تعبیری فتی که همان جوان است امکان دارد به دنبال همین صفات برجسته، و یا به خاطر خدمت به موسى و همراهى و همگامى با او بوده باشد.
علامه طباطبایی در این خصوص عنوان می کند: درباره آن جوانى که همراه موسى (ع) بوده بعضى گفته اند وصى او یوشع بن نون بوده، و این معنا را روایات هم تایید مى کند.
از طرفی برخی می گویند به او فتی گفته اند زیرا او همیشه در سفر بوده که و همراه همیشگی اش هم حضر می باشد، یا به دنبال خدمتی که به موسی داشته، همراهی و همگامی وی این نام را برای او عنوان کرده اند.
کتاب یوشع بن نون:
کتاب یوشع در حقیقت اولین کتاب پیامبران سنت یهود و ششمین کتاب عهد عتیق مسیحی محسوب می شود. دلیل نامگذاری این کتاب به دنبال شخصیت اصلی کتاب مذکور می باشد. از فصل اول تا دوازده به توصیف فتح کنعان می پردازد و از فصل ۱۳ تا ۲۴ هم نمایش می دهد که چگونه قبایل بنی اسرائیل به سرزمین خود باز می گردند.
نقاط قوت یوشع بن نون:
- اطاعت و فرمانبری
- دستیاری قابل اعتماد برای موسی که همراه با او در کوه سینا زمان دریافت ده فرمان حضور داشت و از پرستنده گان " گوسالۀ طلایی " هارون نبود.
- یکی از اعتمادکنندگان به فیض و قدرت خدا در کنار ایستادگی برای اثبات کردن این موارد تا سرحد مرگ.
- یکی از پیامبران دارای روح و حکمت
- یکی از افراد مسح شده، برگزیده شده و قدرت داده شده از سوی خدا به عنوان فردی لایق جهت جانشینی موسی برای رهبری کردن قوم بنی اسرائیل سرزمین موعود و تقسیم کردن سرزمین تصرف شده در بین دوازده قبیلۀ اسراییل
- او به همراه فردی دیگر به نام کالیب از جمله افرادی بودند که از میان تمام اقوام قوم اسرائیل بردگی را در مصر، هم شکافتن دریای سرخ، هم چهل سال در بیابان و هم سرزمین که وعده داده شده بودند را با چشمان خود به تماشا نشستند.
- از تداوم دهندگان، بجاگذارندگان میراث رهبری و استاد خود موسی در سپردن تمامی احکام و قوانین شریعت به قوم و هوشیار کردن آنان در جهت زیستن در پاکی و بی گناهی و تبعیت کردن کامل از خدا همانگونه که خود بود.
مرگ یوشع بن نون:
عمر این پیامبر را ۱۱۰ تا ۱۲۶ سال عنوان می کنند که درباره محل دفن وی چندین دیدگاه وجود دارد. محمد بن جریر طبری عنوان می کند که وی در کوه افرائیم در فلسطین دفن شده است. هروی و شماری از مورخان اعتقاد دارند که وی در روستای کفل حارس در جنوب غربی نابلس در فلسطین دفن شده است. برخی منابع هم می گویند قبر ایشان در قبرستان تخت فولاد در اصفهان واقع شده است.
برخی از منابع می گویند مرگ این پیامبر مصادف است با ۲۱ رمضان برابر با ایام شهادت امام علی است. مقامی به نام یوشع در شهر سلطه در نزدیکی شهر امان، پایتخت کشور اردن، قرار دارد. همچنین در استان طرابلس در شمال لبنان مقامی به وی منسوب است.
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 16
- 4