چکیده ای از زندگینامه حضرت شعیب:
نام کامل: شعیب نبی
سن: ۲۴۲
محل زندگی: مدین، ایکه
نام قوم: قوم مدین، قوم ایکه
آرامگاه: مکه؛ یمن؛ فلسطین؛ تستر
تکرار نام در قرآن: ۱۱
زندگینامه حضرت شعیب:
حضرت شعیب سومین پیامبر عرب محسوب می شود که بر مدین مبعوث شد و نام او ۱۱ مرتبه در قرآن تکرار شده است. در مورد نسب حضرت شعیب اختلافاتی وجود دارد، برخی می گویند شعیب فرزند «نوبه» (نویب) فرزند «مدین» فرزند حضرت ابراهیم علیه السلام است. ابراهیم بعد از ساره همسر دیگری از کنعانیان اختیار کرد که مدین از این همسرش است.
در برخی از منابع دیگر هم آمده است که شعیب پسر «میکیل» پسر «سیحب» پسر ابراهیم علیه السلام می باشد، همچنین آورده اند که مادر میکیل دختر حضرت لوط بوده است
.
بعضی دیگر هم اعتقاد دارند که نام اصلی شعیب؛ حضرت «یثرون» می باشد که فرزند «صیقون» فرزند «عنقا» فرزند «ثابت» فرزند «مدین» فرزند ابراهیم علیه السلام است.
برخی دیگر هم اعتقاد دارند که او از نوادگان حضرت ابراهیم نیست بلکه از فرزندان کسی است که به ابراهیم ایمان آورده بوده.
حضرت شعیب برای هدایت قومی فرستاده شد که بت می پرستیدند و کم فروشی می کردند. حضرت شعیب هم سعی داشت قوم خود را هدایت کند، در نهایت به جزء تعداد کمی از آنها که ایمان آوردند بقیه راه کفر را در پیش گرفته و به عذاب الهی دچار شدند.
بر اساس آنچه در آیات قرآنی آمده است، زمانی که حضرت موسی از مصر فرار می کرد به مدین رفت و به حضور حضرت شعیب رسید. حضرت شعیب هم یکی از دختران خود را به عقد حضرت موسی درآورد، در مقابل این موضوع حضرت موسی برای حضرت شعیب ده سال کار کرد.
قوم حضرت شعیب:
در قرآن کریم حضرت شعیب به عنوان پیامبر مبعوث شده است و به شهر «مَدین» با تعبیر «وَإِلَی مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا» معرفی شده است. همانند آنچه در آیه ۸۵ سوره اعراف و آیه ۳۶ سوره عنکبوت آورده شده است.
مدین را اکنون معان می نامند و موقعیت جغرافیایی آن را منطقه ای بین مدینه و شام مقابل سرزمین تبوک در ساحل دریاى سرخ (قُلْزُم) می دانند. برخى هم امتداد آن را از شرق خلیج عقبه تا جنوب شرقى سینا گفته اند.
(کذَّبَ أَصْحَابُ الْأَیکةِ الْمُرْسَلِینَ * إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَیبٌ أَلَا تَتَّقُونَ * إِنِّی لَکمْ رَسُولٌ أَمِینٌ ...) در آیات ۱۷۶ تا ۱۸۹ سوره شعراء هم قوم حضرت شعیب را با لفظ قوم ایکه خوانده اند. آنها به راهنمایی های پیامبر خود توجهی نداشته اند به همین دلیل گرفتار عذاب الهی شدند.
برخی از مفسرین می گویند عنوان اصحاب ایکه تعبیری دیگر برای اصحاب مدین است. نویسنده کتاب «قصص الانبیاء»؛ ابن کثیر دراین باره می گوید: خصوصیت مشترک بین اهل مدین و اهل ایکه در کم فروشی بوده است و این شاهدی بر یک امت بودن آنها می باشد که با چند عذاب الهی از بین رفتند.
برخی دیگر می گویند عنوان کردن اصحاب ایکه در کنار قوم نوح، قوم عاد، فرعون، قوم ثمود و قوم لوط در دو سوره ص و سوره ق، بدون آن که در اینجا نامى از اهل مدین برده شود همچنین عنوان کردن اهل مدین در کنار همین پیامبران در دو سوره اعراف و سوره هود، بدون آن که از اصحاب ایکه یاد شود، دلیلی برای یکى بودن اهل مدین و اصحاب ایکه است.
در مقابل برخی عنوان می کنند اصحاب ایکه ملتی جدا از اصحاب مدین بوده اند، حضرت شعیب هم به مردم مدین تعلق داشته است و با اصحاب ایکه بیگانه بود. دلیل این موضوع را به آیه قرآن ربط می دهد که درباره اصحاب مدین آمده است: «وَإِلَى مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا» و شعیب را برادر اهل مدین خوانده اما در مورد اصحاب ایکه آمده: «إِذْ قالَ لَهُمْ شُعَیبٌ»؛ و او را برادر اصحاب ایکه نخوانده است.
دلیل دوم که می توان برای دوگانه بودن اصحاب مدین و اصحاب ایکه آورد مربوط به کیفری است که بر اصحاب ایکه وارد شده و آن را «یوم الظُلّه» معرفى می کند، اما عذاب اهل مدین را «رَجْفه» و «صَیْحه» می داند.
همچنین آورده شده است که شعیب در ابتدا برای هدایت قوم خود که اصحاب مدین بوده اند مبعوث می شوند اما بعد از نابودیشان برای هدایت اصحاب ایکه فراخوانده می شود.
حضرت شعیب در قرآن و روایات:
گزارشات قرآنی:
در بیشتر از ۴۰ آیه و پنج سوره اعراف، هود، شعراء، عنکبوت و قصص، قرآن به شرح حال شعیب پرداخته است. اما خود کلمه شعیب ۱۱ بار در قرآن آمده است. بیشتر موضوعات این آیات به رسالت شعیب تحت عناوینی مانند مدیریت؛ حقوق جامعه، اخلاقیات، ترویج فرهنگ توحیدی، اصلاحات اقتصادی آمده اند.
این آیات به بررسی وضعیت منکرین شعیب و عذاب آنها نیز اشاره دارد. خداوند در قرآن از شعیب حقایق، معارف و ادب نسبت به پروردگارش و مردم را حکایت می کند، تا آنجایی که خداوند به دلیل ادب شعیب موسی را برای مدتی به خدمتش در می آورد.
گزارشات روایات:
در برخی از روایات آورده شده است که مخالفت قوم شعیب به قدری زیاد بوده است که چند نفر از نمایندگان او به طرز وحشتناکی به شهادت می رسند. به وجود تمامی این مخالفت ها سخن گفتن شعیب با قوم خود به قدری جذاب و گیرا بوده است که پیامبر در ایت راستا می فرمایند: کان شعیب خطیب الانبیاء ، شعیب خطیب و سخنران در بین پیامبران بود.
در روایتی از امام سجاد راوندی نقل کرده است: نخستین کسی که پیمانه و ترازو برای مردم ساخت حضرت شعیب(ع) بود و آنان با پیمانه و ترازو سروکار پیدا کردند ولی پس از مدتی شروع به کمفروشی نمودند و همین سبب عذاب آنان شد.
نابینایی شعیب:
بر اساس آنچه بعضی از منابع آورده اند حضرت شعیب نیز مانند یعقوب و اسحاق نابینا بوده است. از طرفی برخی از دانشمندان مانند میبدی در تفسیر کشف الاسرار؛ سید هاشم بحرانی در تفسیر البرهان، تفسیر سورآبادی، طباطبایی در المیزان و برخی دیگر با تکیه بر آیه وَإِنَّا لَنَرَاکَ فِینَا ضَعِیفًا؛ شعیب را نابینا می دانند. آنها دلیل این نابینایی را به گریه شدید شعیب برای حُبّ و اشتیاق زیاد به خداوند نسبت می دهند.
وفات و مدفن حضرت شعیب:
درباره چگونگی وفات و محل دفن حضرت شعیب در میان تاریخ نویسان اختلاف نظر وجود دارد، بعضی از آنها می گویند حضرت موسی با دختر حضرت شعیب ازدواج کرد سپس شعیب از مدین خارج شد و به مکه هجرت کرد، سپس در مکه با ۱۴۰ سال سن از دنیا رفت و در مسجد الحرام اطراف حجر الأسود دفن شده است.
بر اساس روایتی دیگر هم حضرت شعیب در سرزمین حطّین یکی از روستاهای شام بین طبریه و عکا واقع در فلسطین دفن شده است و قبر دخترش صفورا نیز در همانجا قرار دارد.
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 11
- 3