پرتره شریف ادریسیچکیده ای از بیوگرافی شریف ادریسی:
نام کامل: ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن ادریسی الحمودی الحسنی الادریسی
نام های دیگر: ادری‍س‍ی‌ال‍ح‍س‍ن‍ی‌ال‍طال‍ب‍ی، ابوعبدالله محمد ب‍ن‌م‍ح‍م‍د، محمد ادریسی
محل تولد: شهر سبته از توابع کشور اسپانیا
تاریخ تولد: ۱۱۰۰ میلادی معادل ۴۹۳ قمری
سمت: جغرافی‌نگار، مورخ، گیاه‌شناس، شاعر و ادیب
آثار: نزهة المشتاق في إختراق الآفاق
بیوگرافی شریف ادریسی:
شریف ادریسی با نام کامل ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن ادریسی الحمودی الحسنی الادریسی فرزند محمد، در سال ۱۱۰۰ در شهر سبته از توابع کشور اسپانیا به دنیا آمد. وی یکی از مشهورترین جغرافی دانان دنیا است که در زمینه گیاه شناسی، شعر نیز فعالیت داشت و به عنوان ادیب اندلسی شناخته می شد. شریف ادریسی در سده ۶ قمری می زیسته است، نسب وی به حضرت فاطمه(ع) می رسد به همین دلیل با پسوند شریف به شهرت رسید، از طرفی به دلیل اقامت طولانی که در جزیرۀ سیسیل (صقلیه)، داشت به او «ادریسی صقلی» نیز می گفتند. دودمان شریف ادریسی با عنوان ادریسی شناخته می شود زیرا نیای بزرگ او ادریس عالی بامرالله بوده است.
تولد شریف ادریسی در سال ۴۹۳ قمری است، با وجود تولد او در سبته مراکش؛ گمان می شوند رابطه خانواده او با اندلس همچنان برقرار بوده است، ادریسی تحصیلات خود را در قرطبه گذراند که به عنوان مركز فرهنگی عمده‌ای شناخته می شد، وی به تحصیل ریاضی، تاریخ و جغرافیا پرداخت. یکی از شواهد آشنایی وسیع او با قرطبه؛ مطالب مشروحی كه ادریسی در كتاب خود دربارۀ این شهر بازگو کرده است.
ادریسی از همان دوران جوانی سفرهای زیادی را تجربه کرد و به کشورهایی رفت که مقصد چندان رایجی نبودند، آشنایی او با مراكش و اسپانیا چندان عجیب نیست اما در قسمت های مختلف کتاب او شواهدی درباره سفرش به سواحل فرانسه و انگلستان نیز وجود دارد. ادریسی زمانی که تنها ۱۷ سال داشت به آسیای صغیر سفر كرد، البته در کتاب او شواهدی برای سفر وی به دیگر نواحی آسیا و افریقا وجود ندارد، بنابراین اینگونه به نظر می رسد که وی این نواحی را ندیده بوده است.
نقشه جغرافیایی شریف ادریسیزمینه فعالیتی شریف ادریسی:
شریف ادریسی یکی از سه جغرافی دان بزرگ عرب در آن عصر بود، که در کنار مقدسی بشاری و ابن الحائک شناخته می شد اما از بین این سه تن شریف ادریسی به عنوان برجسته‌ترین دانشمند در زمینه جغرافیا شناخته می شود.
شریف ادریسی به عنوان نخستین دانشمندی شناخته می شود که به شکل تخصصی به علم جغرافیا پرداخت و توانست در این علم از دانشمندان یونانی قدیم مانند بطلیموس پیشی بگیرد، او توانست نظریه سرچشمه‌ی رود نیل را باطل کند. شریف ادریسی تمام تلاش خود را برای علم جغرافیا به کار گرفت و از جمله موفقیت های او می توان به بنیان نهادن خطوط طول و عرض جغرافیایی برای تشخیص دقیق محدوده ی اماکن و مسافت‌ها و نقشه هایی درباره سرچشمه‌ی رود نیل و دریاها و اقلیم‌های دنیای قدیم اشاره کرد، قبل از اینکه علمای غربی نظریه گرد بودن زمین را ارائه کنند؛ شریف ادریسی کره‌ی نقره‌ای را بر همین مبنا ساخت. از طرفی ادریسی توانست مقیاس تقریبی کرده زمین را بیان کند( ۱۹۰۰میل معادل ۴۲۱۸۵ ) که بسیار نزدیک به محیط حقیقی کره زمین (۴۰۰۶۸ کیلومتر) می باشد.
کشورهای گوناگون از معلومات ادریسی استفاده کرده اند و آنها را دانشگاه‌های خود تدریس می کردند. نقشه کامل جهان که توسط میللر کشیده شده؛ تخریجی از نقشه ادریسی است که در سال ۱۹۳۸ به شکل رنگی چاپ شد.
یکی از مهمترین اقدامات شریف ادریسی استفاده از قطب نما بود، به وجود اینکه قطب نما وسیله اختراعی چینی ها بود، اما ادریسی از آن برای دریانوردی استفاده می کرد و در نهایت توانست آن را در میان مسلمانان رواج دهد و اروپاییان نیز از مسلمانان کاربرد آن را آموختند.
نقشه جغرافیایی از آثار شریف ادریسیتالیف کتاب شریف ادریسی:
باید اشاره کرد اطلاعات چندانی از سرگذشت ادریسی وجود ندارد، شاید این موضوع به مرتد دانستن شریف ادریسی توسط تذكره‌نویسان‌عرب برمی گردد، زیرا او در دربار پادشاهی مسیحی زندگی می کرده و در کتاب های خود آن را مورد ستایش قرار داده است.
بهترین دوران زندگی ادریسی به زمان نوشتن اثر عمدۀ او نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق بر می گردد که با شهر پالرمو، تختگاه سیسیل ارتباط دارد. این اثر حاصل ابتكار روجر دوم است که در فرمانروایی نورمانها و در عصر شكوفایی فرهنگی سیسیل نوشته شد.
نویسنده در مقدمه اعلام کرده است و نقش پادشاه نورمانها یادآور شده است. ادریسی چگونگی تالیف کتابش را در ضمن ستایش ولی‌نعمت خودش آورده است و سپس متذکر شده؛ با وسعت گرفتن قلمرو پادشاه، روم و مردم آن تحت فرمان او در آمدند: «خواست تا كیفیت سرزمین خویش را از روی حقیقت و بصیرت بشناسد و حدود راههای آن را به خشكی و دریا بداند كه در كدام اقلیم است و دریاها و خلیجهای خاص آن نیز كدامند»
ادریسی شناسایی ۷ اقلیم را انگیزه نوشتن کتاب معرفی کرده است، همچنین در این کتاب به آثار دانشمندانی از قبیل؛ ارسیوس انطاكی، احمد بن عمر عذری، ابن‌حوقل، احمد بن یعقوب ، ابن خاقان كیماكی، موسی بن قاسم قردی، مسعودی، ابونصر جیهانی، اسحاق بن حسن منجم، یعقوبی، قدامۀ بصری، بطلمیوس اقلودی اشاره کرده است.
ادریسی در ادامه سخنانش اشاره می کند؛ روجر دوم مطالب این اثر را مشروح و كامل نیافت، از همین طریق آگاهان را فراخواند زیرا اطلاعات آنها را بیشتر از پیشینیان نمی دید، اهل فن و آگاهان سفر کرد را فراخواند تا مطالب موردنیازش را چه از لحاظ فردی و چه جمعی از آنها دریابد. هر چیزی که در مورد آن اتفاق نظر وجود داشت را نوشت و هرچه درمورش اختلاف وجود داشت را نادیده گرفت.
شریف ادریسی جغرافیدان بزرگ سده ۶وفات شریف ادریسی:
از ظاهر این ماجرا برداشت می شود که شریف ادریسی در ایام پیری به سبته زادگاه خود برگشت، در آنجا ماند و در نهایت در سال ۵۶۰ قمری معادل ۱۱۶۰ میلادی درگذشت.
آثار شریف ادریسی:
ادریسی تنها در جغرافیا صاحب علم نبود و در زمینه پزشكى، داروشناسى ، گياه‌شناسى، ادبيات، شعر و... نیز دستی بر آتش داشت، از جمله آثار وی می توان به الجامع لأشتات النبات، روضة الاندلس و نزهة النفس،نزهة المشتاق في إختراق الآفاق اشاره کرد.
گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 11
- 1
