گویا حسن رعیت، دوست و همراه بابك زنجانی، در پرونده اختلالات صنعت خودرو نیز نقش داشته است. گزارش تحقیق و تفحص مجلس دهم از صنعت خودرو نشان می دهد گروه عظام به عنوان تأمین كننده اصلی قطعات ایران خودرو ، به جای تعمیق ساخت داخل قطعات مورد نیاز این شركت ها، آنها را از طریق شركت های واسطه ای وارد كرده و بین ۳۸ تا ۵۰ میلیون یورو پول اضافه صرفا برای بسته بندی این قطعات در شركت های واسطه ای به صنعت خودرو تحمیل كرده که برخی از این شركت های واسطه ای متعلق به حسن رعیت هستند؛ متهم خبرسازی كه پس از دستگیری، تا مدت ها بحث بر سر باغ وحش خانگی اش و شناسایی ۱۷ قلاده ببر در باغ وحش متعلق به او، ادامه داشت. آن طوركه در گزارش تحقیق و تفحص مجلس دهم آمده است، قطعات وارداتی ۱۵ تا ۲۰ درصد گران تر به ایران خودرو فروخته می شدند و حتی در برخی موارد، قیمت ها در بازار آزاد پایین تر از بهایی بوده كه شركت های واسطه ای به ظاهر تولیدكننده از این خودروساز دریافت می كردند. آیا این بذل و بخشش ها ناشی از اقدام برای دورزدن تحریم هاست یا بده بستان های سیاسی در آن نقش دارد؟ علی شكوهی، كارشناس خودرو، به« شرق» می گوید:این دو مسئله از هم جدا نیستند و اگر ایران در نهادهای بین المللی عضویت داشت، محدودیت بانكی نداشت و حداقل تلاش می كردیم یك سری شركت هایی را به صورت مشخص تر و بدون وابستگی به نهادهای قدرت تأسیس كنیم، خیلی راحت تر می توانستیم مسائل مرتبط را كنترل كنیم. به اعتقاد او، دور زدن تحریم ها ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینه تمام شده تولید خودرو را افزایش می دهد.
مجلس دهم بعد از آنكه قیمت خودروی داخلی یك باره در بازار آزاد افزایش پیدا كرد و عرضه آن كاهش یافت، طرح تحقیق و تفحص از صنعت خودرو را كلید زد. این طرح در روزهای پایانی مجلس قبل و در شرایطی كه نمایندگان خانه ملت درگیر نقل و انتقال بودند، در صحن قرائت و بخش های زیادی از آن بدون موشكافی در خانه ملت بایگانی شد؛ در حالی كه گزارش تحقیق و تفحص از صنعت خودرو حاوی بخش هایی است كه جا دارد بیشتر به آن پرداخته شود. یكی از نكات درخور تأمل در گزارش تحقیق و تفحص مجلس، رد پای حسن رعیت در گران فروشی قطعات به ایران خودرو است. سید حسن میرکاظمی، مشهور به حسن رعیت كه تاجر و از دوستان نزدیك بابك زنجانی، متهم بزرگ نفتی است، مدیر عامل کارخانه دنیای فلز، پارسیان فلز البرز و لوح فشرده پارس است. او وقتی دستگیر شد، رسانه ها نوشتند در خانه اش باغ وحشی شخصی با ۱۷ قلاده ببر دارد و تا مدت ها بحث بر سر باغ وحش خانگی او داغ بود. آن طوركه در گزارش تحقیق و تفحص مجلس آمده است، شركت های متعلق به حسن رعیت، قطعات وارداتی را صرفا پس از بسته بندی ، ۱۵ تا ۲۰ درصد گران تر به ایران خودرو می فروختند.
پرداخت بیش از ۳۸ میلیون یورو برای بسته بندی مجدد
در گزارش تحقیق و تفحص مجلس دهم به هزینه های بسته بندی مجدد قطعات وارداتی اشاره شده است. بر اساس این گزارش، در ایران خودرو خریدهای انجام شده از سوی معاونت این شركت از سال ۹۳ تا كنون، از طریق شركت های واسطه انجام می شد. این شركت ها شامل دلتا، میكس، شانگ های برلیانس و گلدن ارث و به ویژه شركت سازه پویش، معرفی شده از سوی گروه عظام بودند. ایران خودرو به جای خرید از شركت های اصلی خارجی، ال سی برای شركت های واسطه باز می كرد و قطعات سازه پویش برای عملیات بسته بندی ، لیبلینگ و ارسال مجدد كالا به ایران خودرو ارسال می شد. بررسی های این هیئت نشان دهنده آن است كه كالاها از شركت های واسطه ای ۱۵ تا ۲۰ درصد گران تر خریداری شده است و با وجود فلسفه تشكیل واحدهای PCP در معاونت خرید ایران خودرو ، برنامه خاصی برای افزایش عمق ساخت داخل قطعات از سوی گروه عظام در پنج سال گذشته صورت نگرفته است. عمده قطعات وارداتی در این قالب عبارت است از بلبرینگ ها، قطعات سیستم ترمز AB، قطعات EMS، فرمان خودرو، كویل، لنت ترمز، سنسورها، دینام، استارت و .... با توجه به خریدی در حدود ۲۵۰ میلیون یورو در واحد PCP در بازه زمانی ۹۵ تا نیمه ۹۸، رقمی بین ۳۸ تا ۵۰ میلیون یورو مازاد پرداختی، عاید شركت های واسطه معرفی شده از سوی گروه عظام شده است.
علاوه بر موارد فوق، با توجه به اینكه فرایند تولیدی روی این قطعات صورت نمی پذیرد، بنابراین موضوع واگذاری لیبلینگ و بسته بندی به شركت های سازه پویش توجیه اقتصادی نداشته است؛ البته در گزارش تحقیق و تفحص مجلس به این نكته نیز اشاره شده كه با وجود پیگیری و مكاتبات متعدد، پرونده مربوط به واردات این قطعات در اختیار هیئت مربوطه قرار نگرفته است.
خط تولیدی كه هیچ گاه راه اندازی نشد
براساس تحقیقات انجام شده در مجلس دهم، شركت ایران خودرو قرار داد تأمین شمع خودرو را با شركت تجارت پویای آبنوس، بدون طی فرایند ارزیابی و تأیید صلاحیت فنی و بازرگانی منعقد می كند و تسهیلات ۶۱ میلیارد ریالی برای خرید تجهیزات و راه اندازی خط تولید شمع از شركت تورچ چین در اختیار این شركت قرار می گیرد. این شركت با وجود خرید خط تولید، اقدامی در راستای افزایش عمق ساخت داخل نمی كند و اقلام مورد نیاز ( شمع كامل) به صورت CBU و در قالب خریدهای PCP ایران خودرو از سوی معاونت خرید انجام و برای آزمایش به این شركت سپرده می شود كه پس از بسته بندی مجدد، به ساپكو تحویل داده می شود. بررسی سوابق و آنالیز قیمت ها نشان می دهد با وجود قیمت بالاتر این شركت نسبت به رقبا و مخالفت بدنه كارشناسی ساپكو، به دستور مدیر عامل وقت ایران خودرو ( هاشم یكه زارع)، قرارداد با این شركت منعقد می شود. براساس اطلاعات مندرج در رسانه ها، این شركت متعلق به حسن میركاظمی( رعیت) از متهمان اخلال در نظام اقتصادی كشور است.
گران فروشی رعیت در تأمین سانروف
در شركت ایران خودرو برای ساخت سانروف هم مشكلاتی پیش می آید. براساس گزارش تحقیق و تفحص مجلس دهم درباره تأمین و خرید مجموعه سانروف از شركت دنیای فلز كاسپین دعوت به همكاری می شود. ایران خودرو در سال ۹۴ سانروف را به عنوان آپشن جدید خودروی دنا معرفی می كند. ابتدا شركت آذین خودرو اعلام آمادگی می كند تا یك شركت تایوانی با قیمت ۱۶۷.۷۹ یورو با در نظر گرفتن همه هزینه های ساخت قالب و تكوین و ...، نیازهای این مجموعه را تأمین كند. در ابتدای سال ۹۵ مدیریت ارشد ایران خودرو تصمیم می گیرد شركت دنیای فلز كاسپین نیز در این زمینه فعال شود و با یك شریك كره ای پیشنهاد قیمت خود را به قیمت ۱۹۲ یورو، برای هر مجموعه به اضافه هزینه های ساخت قالب به میزان ۷۱۲ هزار یورو به میزان خرید ۳۰ هزار قطعه اعلام می كند. براساس اسناد موجود، در دو مرحله ۶۵۰ هزار یورو به شركت دنیای فلز پرداخت شده كه شركت مذكور ضمن تحویل ندادن قالب به ایران خودرو ، از تأمین حتی یك مجموعه سانروف عاجز بوده است. در نهایت شركت ایران خودرو مجبور به حذف آپشن و پرداخت مابه التفاوت به مشتریان می شود. براساس این گزارش، نحوه ورود شركت دنیای فلز كاسپین به این بخش از فرایند تأمین مشخص نیست؛ آن هم با اختلاف قیمت ۳۰ یورو بالاتر از شركت رقیب و پرداخت هزینه های ساخت قالب و .... بررسی های این هیئت نشان می دهد خرید انجام شده در مجموع بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از بهای منصفانه این كالا گران تر بوده است. لازم به ذكر است براساس اطلاعات مندرج در سایت های خبری، شركت دنیای فلز كاسپین نیز مانند شركت تجارت پویای آبنوس، متعلق به آقای حسن میركاظمی( رعیت) از مهتمان به اخلال در نظام اقتصادی كشور است.
قیمت پایین تر بازار آزاد
خرید سیستم مالتی مدیای خودروی دانگ فنگ اچ سی كراس در سال های ۹۴ تا ۹۷ كه قبلا از طریق شركت توسعه تجارت و خدمات خودرو انجام می شد و بعدها در سال ۹۶ از طریق دفتر ایران خودرو در چین صورت گرفت و از این مسیر مبلغ ۴۵۰ هزار دلار در بخش ارزی و دو میلیارد تومان در بخش ریالی كاهش هزینه صورت پذیرفت، به آن معناست كه در سال های ۹۴ تا ۹۶ این قطعات گران تر از سال های بعد خریداری شده بود. در برخی موارد كه تأمین كنندگان دارای قرارداد از انجام تعهدات خود در تأمین قطعات سر باز می زدند، شركت ایران خودرو ، تولید خودرو، قطعات را از بازار آزاد خریداری می كند كه با كمال تعجب قیمت خریداری شده از بازار با تیراژ بسیار محدود بسیار پایین تر از شركت تأمین كننده طرف قرارداد بوده است. در سال ۹۷ این عدد بالغ بر ۸.۸ میلیارد تومان بوده است كه با در نظر گرفتن تیراژ این قطعات در كل سال، این میزان هزینه بسیار بالاتر خواهد بود كه نشان از قیمت های خرید بالا در عقد قرارداد با تأمین كنندگان دارد و باید به دقت بررسی و رسیدگی شود.
افزایش بیش از ۳۰ درصدی هزینه های ناشی از تحریم
آن طور كه در گزارش تحقیق و تفحص مجلس دهم آمده، بذل و بخشش های انجام شده در شركت ایران خودرو ، قیمت تمام شده محصول نهایی را افزایش داده است؛ به نحوی كه در برخی موارد قیمت قطعات خریداری شده از بازار آزاد، به مراتب ارزان تر از قیمت هایی بوده كه شركت های واسطه ای معرفی شده از سوی گروه عظام، قطعات خودرو را به این خودروساز داخلی تحویل می دادند؛ اما آیا این خاصه خرجی ها ناشی از بده بستان های سیاسی است یا اینكه برای دورزدن تحریم ها ناگزیریم برخی هزینه ها را پرداخت كنیم؟ علی شكوهی، كارشناس خودرو، در این رابطه به« شرق» می گوید:هر دو حالت ممكن است. نمی توانید بگویید این مسائل به خاطر تحریم بوده یا بده بستان های سیاسی و قدرت منجر شده كه ایران خودرو قطعات را از شركت های واسطه ای گران تر بخرد. او اضافه می كند:خیلی از شركت ها به دلیل تحریم ها مجبور هستند از طریق كانال های جایگزین، كالاها را وارد كنند كه می تواند یك دفتر بازرگانی در یكی از كشورهای همسایه یا جای دیگری باشد تا این شركت ها بتوانند به صورت شركت های مجازی یا غیر واقعی نسبت به واردات تركیبی قطعه خودرو یا هر چیزی دیگری اقدام كنند. شكوهی ادامه می دهد:ما یك سری محدودیت داریم. كانال های بانكی با ایران كار نمی كنند. در حال حاضر شركت های معتبر به خاطر بازار آمریكا و... با ایران كار نمی كنند؛ در نتیجه خیلی از شركت ها مجبورند این كانال های جایگزین را امتحان كنند. به گفته او، نمی توانیم نافی این قضیه بشویم كه یك سری بده بستان ها و مراودات مالی وجود دارد كه باعث می شود هزینه تمام شده خودرو، برای مخاطب هدف بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یابد.
این كارشناس خودرو درباره اثر بده بستان ها بر قیمت تمام شده محصول نهایی بیان می كند:این اثر زیاد است. اصولا وقتی شرایط متلاطم باشد، این بده بستان ها شكل می گیرد. ضمن اینكه وقتی در قالب شركت های واسطه ای كه می خواهند تحریم ها را دور بزنند، وارد عمل می شوند ، یك سری اقدامات واسطه ای شكل می گیرد. در نتیجه این دو را نمی توان از هم جدا دانست. این دو همیشه با هم بوده و هستند و تا زمانی كه عدم شفافیت وجود داشته باشد، این مسئله ادامه خواهد داشت. او درباره اثر این روابط بر قیمت تمام شده خودرو عنوان می كند:نمی توان آن را حساب كرد؛ اما درباره هزینه های مالی ناشی از دور زدن تحریم ها باید بگویم برای پرداخت یك كالا در بانك چین، چندین بار باید ارز تبدیل شود. هر بار تبدیل ارز بین ۶ تا ۱۰ درصد هزینه دارد؛ در نتیجه این جایگزینی پول، بین ۳۰ تا ۴۰ درصد روی قیمت تمام شده می آید و خودش را نشان می دهد.
شكوهی البته اثر این زد و بندها را منحصر به كالاهای وارداتی نمی داند و بر این باور است كه قیمت كالاها و قطعاتی كه صد درصد تولید داخل هستند نیز به طوركامل وابسته به محصولات وارداتی است و از یك الگو تبعیت می كند؛ یعنی تولیدكنندگان داخل نگاه می كنند ببینند برای كالاهای وارداتی چه اتفاقی رخ می دهد و این دو قشر خیلی همدیگر را دنبال می كنند. او درباره اینكه چگونه می توان جلوی این روند را گرفت، یادآور می شود:جلوی این مسئله را فقط با شفاف تر شدن شرایط می توان گرفت. اگر در نهادهای بین المللی عضویت داشتیم، محدودیت بانكی نداشتیم و حداقل تلاش می كردیم یك سری شركت ها را مشخص تر و بدون وابستگی به نهادهای قدرت تأسیس كنیم، خیلی راحت تر می توانستیم این مسئله را كنترل كنیم.
- 19
- 6
