آشنایی با اجزای تشکیل دهنده ی کولر خودرو + تاریخچه

کولر خودرو مکانی مرطوب و محیطی آماده برای رشد باکتری هاست

کولر خودرو

یک نوع از سیستم های تهویه مطبوع، سیستم های خنک کننده می باشند. هدف استفاده از این سیستم ها، ساخت و تامین شرایط مطلوب برای انسان در محیط های مختلف نظیر خودرو است. کولر خودرو، همان گونه که از نامش پیداست، برای مطلوب کردن شرایط داخل کابین خودرو کاربرد دارد.

کولر خودرو به صورت کلی علاوه بر کاهش دمای کابین با جذب رطوبت شرایط مساعدتری را برای راننده و سرنشینان فراهم خواهد کرد. این سیستم ها طبق سیکل های ترمودینامیکی با استفاده از مواد مبرد مثل گازهای R- 22 و یا R- 410 پایه ریزی شده اند. این گاز ها در دمای محیط حالت گازی دارند و هنگامی که فشارشان در کمپرسور افزایش می یابد به مایع تبدیل می شوند. به علت این که وضعیت این گاز در حالت مایع ناپایدار است، از این رو تمایل دارد که به حالت پایدار و گازی خود برگردد. به همین منظور این مایع در مرحله دیگری از سیستم کولر خودرو با گرفتن گرما از پیرامون خود انرژی اش را افزایش داده و به حالت پایدار گازی خود بر می گردد. هنگامی که گرما را از محیط اطرافش می گیرد، محیط را سرد می کند که از این سرما برای کاهش دمای محیط مدنظر استفاده می کند.

امروزه کولر خودرو برای تمامی خریداران و مصرف کنندگان خودرو اهمیت فراوانی دارد. در گذشته شاید عده ای از این آپشن در خودروها استفاه نمی کردند یا برای افراد مهم نبود ولی اکنون تقریباً همه یا بیشتر افراد از کولر ماشین استفاده می کنند و کولر دیگر جزء تجهیزات لوکس برای خودرو به شمار نمیرود.

تاریخچه کولر خودرو

در سال ۱۹۳۰ نخستین بار سیستم تهویه خودرو روی خودروها تعبیه شد. البته جالب است بدانید این سیستم تهویه در خط تولید روی خودرو کار گذاشته نمی شد و در واقع به کمک یک تامین کننده تجهیزات جانبی بعد از اتمام تولید روی خودرو سوار می شد اما این مدل اولیه به دلیل حجم زیاد و فضای بسیاری که به علت بزرگ بودن ابعادش اشغال میکرد طرفداران بسیاری دارد. همچنین ترموستات این سیستم های تهویه کارکرد مناسبی نداشت، به همین جهت خودرو جواب دهی مناسب و کافی نداشت ولی این سیستم‎ های تهویه موجب شدند، تا جرقه ی ساخت کولر خودرو زده شود و کمپانی های بسیاری تا دهه ۱۹۵۰ تلاش کردند ایده کولر ماشین را عملی کنند ولی نتوانستند.

در سرعت و دور موتور بالا سیستم کولر خودرو را روشن نکنید

شرکتی با عنوان Kelvinator که قبلا تجربه تولید سیستم های فریزر را در کارنامه خود داشت، در سال ۱۹۵۳ وارد عمل شد و روی خودرو یک سیستم يک پارچه را به صورت درون سازی شده طراحی کرد که از آن بعنوان نخستین کولر خودرو با کارکرد مناسب یاد می شود.

نحوه ی شارژ کولر خودرو

کولر خودرو برای عملکرد به گاز خنک کننده نیاز دارد که این گاز معمولاً از نوع R123a است و پس از طی مدت زمانی در حدود ۲ سال این گاز تخلیه میشود و باید مجدداً شارژ شود. توجه کنید که اگر کولر بدون این گاز( حتی با میزان کم از این گاز) روشن شود، بدرستی عمل خنک کنندگی را انجام نمیدهد. همینطور موقع خرید این گاز توجه کنید تا گاز خریداری شده مشابه قبلی باشد زیرا که ترکیب دو گاز متفاوت، سبب کاهش عملکرد صحیح کولر میشود.

تاثیر کولر روی مصرف سوخت خودرو

از باورهای رایج میان رانندگان اینست که استفاده از کولر خودرو در هنگام رانندگی سبب افزایش تصاعدی مصرف سوخت می شود. البته در زمان روشن کردن کولر خودرو مسئله افزایش مصرف سوخت تا حدودی صحیح است به علت اینکه کمپرسور سیستم تهویه توسط یک تسمه به موتور خودرو متصل است و برای کارکرد خودرو انرژی موردنیاز را از آن می گیرد؛ در زمان روشن کردن کولر حتماً با این موضوع مواجه شده اید که مقداری از قدرت و چابکی خودرو کاسته می شود که این موضوع به همین علت است. مصرف موتور خودرو طبق بررسی های انجام شده، در هر ۱۰۰ کیلومتر استفاده از کولر خودرو، چیزی در حدود ۲ لیتر افزایش پیدا می کند.

اجزای تشکیل دهنده کولر خودرو

کولر خودرو قسمت های مختلفی دارد که ایراد و نقص در هر یک از آن ها سبب کار نکردن صحیح سیستم کولر شود.  این سیکل از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاص و در عین حال مهمی را بر عهده دارند.

* کمپرسور کولر خودرو:

کمپرسور نخستین بخش سیستم تهویه خودرو است. وظیفه ی این دستگاه به حرکت درآوردن سیال یا همان گاز مبرد می باشد. کمپرسور بعنوان یک دستگاه حساس با چرخش گاز در اجزای سیستم، وظیفه قلب را برای کولر خودرو دارد. کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل کندانسور و سپس به کپسول خشک کننده و مجدد به داخل اواپراتور به حرکت درمی آورد. کمپرسورهای بکار برده شده در سیستم های تهویه مطبوع خودرو، باید خواصی از قبیل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور را داشته باشند.

* شیر انبساط:

یکی از اجزای کولر خودرو شیر انبساط می باشد. وظیفه ی آن اینست که میزان صحیح گاز وارد شونده از کندانسور را به داخل اواپراتور از طریق یک فیلتر تعیین کند. همچنين این قطعه بطور ناگهانی فشار مبرد را کاهش می دهد. زمانی که کمپرسور شروع بکار می کند، شیر انبساط باز شده و مبرد مایع با عبور از صافی مربوط به ورودی مایع پرفشار به گاز پر فشار تبدیل می گردد. زمانی که اواپراتور مبرد بیشتری را طلب می نماید، شیر انبساط اجازه می دهد تا به داخل کویل اواپراتور، برد کم فشار موردنیاز وارد گردد. شیر انبساط، تعادل میان بار گرما و خنک کنندگی بهینه اواپراتور را برقرار میکند.

یکی از واضح‌ترین علائم خرابی کولر خودرو، عدم خنک کردن آن است

* فن کولر:

وظیفه فن کولر به جریان انداختن هوا میباشد که معمولاً باتوجه به نوع فنی که در خودروها به کار رفته، انجام می شود. بطور کلی هوایی که توسط فن به داخل کابین منتقل میشود یا از هوای بیرون و یا از روی کندانسور تغذیه می شود. شرایط استفاده از فن الکتریکی نسبت به شرایط به کارگیری آنها متفاوت است، در صورتی که در سیستم یک سوئیچ فشار سه وضعیتی وجود داشته باشد فن الکتریکی با افزایش و یا کاهش فشار قطع و وصل میشود در غیر اینصورت فن به صورت دائم کار می کند و همراه با استارت کولر خودرو وارد مدار می شود.

* اواپراتور کولر خودرو:

از دیگر قطعات اصلی سیستم کولر خودرو می توان به اواپراتور اشاره کرد. اواپراتور درواقع مجموعه ای از قطعات است که ایجاد برودت و کاهش گرمای هوای کابین اتومبیل از وظایف آن به شمار میرود. از دیگر وظایف مهم اواپراتور کولر خودرو می توان به جذب رطوبت از هوای داخل کابین اشاره کرد. جریان سریع هوایی که توسط فن الکتریکی کولر ایجاد میشود با عبور از سطح کویل اواپراتور، برودت ایجاد شده توسط کویل را از طریق کانال ها و دریچه های هدایت هوا به داخل کابین اتومبیل انتقال می دهد. برودتی که توسط کویل اواپراتور ایجاد میشود سبب تقطیر رطوبت هوای داخل کابین شده و قطرات آبی که ایجاد میشود از طریق لوله مخصوصی به خارج از کابین اتومبیل منتقل می گردد.

سیستم کولر خودرو دو سوئیچ کنترلی دارد که زمانیکه فشار گاز یکی از آنها کم یا زیاد باشد، کمپرسور را از مدار خارج می کند و دیگری مانع از ایجاد یخ در داخل محفظه اواپراتور میشود. چنانچه هریک از این دو سوئیچ بدرستی کار نکند، کل سیستم کولر ماشین از کار می افتد.

* سوئیچ A/C:

وظیفه ی سوئیچ A/C  در سیستم کولر خودرو، خاموش و روشن نمودن کولر میباشد که در خودروهای مختلف با شکل های متفاوت وجود دارد معمولاً یک LED وظیفه نمایش حالت روشن یا خاموش این سوئیچ را برعهده دارد. این قطعه در بعضی از خودروهای روز دنیا حذف گردیده و سیستم تهویه همراه با روشن نمودن خودرو به حالت فعال درمی آید و فقط باید دما تنظیم گردد.

* رسیوردرایر کولر خودرو:

رسیوردرایر که از اجزای کولر خودرو به شمار می رود، بعنوان منبع ذخیره گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز عمل می نماید. این قطعه معمولاً یک پرشرکنترل( مانوستات) ایمنی دارد تا در مواقعی که فشار گاز کمتر یا بیشتر از حد تعریف شده شود، جریان برق کمپرسور را بطور خودکار قطع نماید. همچنین شیشه ای جهت رؤیت گاز بر روی این قطعه وجود دارد. با استفاده از شیشه رؤیت می توانید گردش و میزان گاز موجود در سیستم را کنترل کنید.

در حین استفاده از کولر خودرو جهت دریچه کولر نیز اهمیت بالایی دارد

* کندانسور:

یکی از مهم ترین بخش های کولر خودرو، کندانسور می باشد. اساس کار کندانسور همانند رادیاتور است و با از دست دادن گرما به مایع، گاز ورودی به آن تبدیل می‎ شود. وظیفه مایع خروجی کندانسور، باتوجه به دمای پایینی که دارد، خنک کاری می باشد.

* کلید کنترل فشار یا مانوستات کولر خودرو:

به کلید کنترل فشار، مانوستات( MANOSTAT) می گویند که دو وظیفه مهم دارد. نخستین وظیفه ی آن محافظت از اجزاء سیستم دربرابر خرابی های ناشی از تغییرات فشار است و کنترل تغییرات فشار کندانسور دومین وظیفه ی آن می باشد.

* سیم کشی:

از وظایف سیم کشی می توان به انتقال اجزای مرتبط با کولر خودرو و نیز برق رسانی اشاره کرد. معمولاً تمام فرمان ها در خودرو های جدید توسط ECU و به وسیله درخت سیم اصلی خودرو انتقال داده می شوند.

* وظیفه شلنگ ها در سیستم کولر خودرو:

وظیفه شلنگ ها در کولر خودرو ایجاد ارتباط بین اجزاء مختلف سیستم می باشد. بگونه ای که اجزاء سیستم در تمام شرایط کاری بتوانند به خوبی انجام وظیفه کنند. به علت شرایط کاری خاص، این شلنگ ها باید مطابق با استانداردهای بین المللی نظیر SAE( انجمن خودرو سازان امریکا) ساخته شوند.

نحوه استفاده درست از کولر خودرو

با رعایت برخی نکات میتوانید از سیستم کولر خودرو استفاده بسیار بهینه تر و صحیح تری داشته باشید که هم برای سرنشینان آسیب نداشته باشد و هم این که به سیستم کولر آسیب نرسد.

>   هرچند استفاده از کولر خودرو سبب افزایش مصرف سوخت میشود ولی اگر پنجره های اتومبیل پایین باشند و سرعت خودرو هم زیاد باشد در این صورت نیز سوخت مصرف می شود در نتیجه بهترین راه اینست که با سرعت متعادل و کولر روشن برانید.

>   به صورت منظم آب رادیاتور را عوض کنید تا سبب گرم شدن کولر خودرو نشود.

استفاده از کولر خودرو در مصرف سوخت شما نیز اثرگذار است

>   دکمه گردش داخلی کولر خودرو را در هوای آلوده یا هنگامی که در تونل هستید، روشن کنید تا هوای داخل زودتر خنک شود.

>  کولر خودرو را بلافاصله بعد از نشستن در خودرو روشن نکنید و صبرکنید تا موتور کمی گرم شود بعد کولر اتومبیل را روشن کنید.

>   ترجیحا از کولر خودرو در ترافیک شدید استفاده نکنید.

>   ماشین خود را سعی کنید در محیطی نسبتا خنک مثل پارکینگ یا در سایه درخت پارک کنید تا مجبور نباشید کولر خودرو را روی دور تند بزنید.

گرداوری: بخش خودرو سرپوش