جعبه دنده‌ی دستی با جعبه دنده‌ی خودکار چه تفاوتی دارد؟

معمولاً بیشتر علاقه‌مندان دنیای خودرو، رانندگی با خودروی مجهز به جعبه‌دنده‌ی دستی را لذت‌بخش‌تر از نوع اتوماتیک آن می‌دانند. سال‌ها پیش که گیربکس‌های اتوماتیک هنوز همه‌گیر نشده بودند، کارشناسان مصرف سوخت کمتر خودروهای با گیربکس دستی را عامل مهم دیگری برتری می‌دانستند. اما آیا هنوز هم این مزیت‌ها وجود دارد؟

بخش اول پاراگراف بالا هنوز هم تغییری نکرده و بعید است که به همین راحتی خللی در آن ایجاد شود. هنوز هم عاشقان سرسخت خودرو و رانندگی، تعویض دنده‌های دستی را لذت‌بخش‌تر، هیجان‌انگیزتر و نزدیک‌تر به شرایط خودروهای مسابقه‌ای می‌دانند. لذت کنترل کامل خودرو و وضعیت دنده‌ها، چیزی نیست که به سادگی نادیده گرفته شود. البته همه‌ی ما بر سر آزاردهنده‌ بودن استفاده‌ی پی‌درپی از پدال کلاچ در ترافیک‌های سنگین توافق داریم.

ولی در جاده‌های با ترافیک مناسب یا جاده‌های کوهستانی پر پیچ‌وخم، لذتی که تعویض دنده‌های دستی و بازی کردن با دورموتور به راننده می‌دهد، ساعت‌های خسته کننده در ترافیک شهری را قابل تحمل می‌کند. مورد دیگر قیمت خودروهای با جعبه‌دنده‌ی دستی است؛ معمولاً این نوع خودروها در مقایسه با خودروهای با جعبه‌دنده‌ی خودکار یا نیمه‌خودکار قیمت کمتری دارند.

باور عموم بر این است که خودروهای با گیربکس دستی سوخت کمتری هم مصرف می‌کنند. این باور امروز و در خودروهای مدرن و پیشرفته با گیربکس اتوماتیک چندان صدق نمی‌کند. اما آیا می‌دانید که دلیل مصرف سوخت کمتر خودروهای با گیربکس دستی چه بوده است؟

برای توقف با خودروی مجهز به گیربکس دستی، باید با فشردن پدال کلاچ، دنده را در وضعیت خلاص قرار دهیم. اگر بدون استفاده از کلاچ فقط ترمز استفاده شود، پیشرانه خاموش می‌شود و راننده احتمالاً مورد تمسخر اطرافیان قرار می‌گیرد. اما در خودروی با جعبه‌دنده‌ی خودکار، در هنگام توقف دنده خلاص نمی‌شود؛ اگرچه این عمل با حذف استفاده‌ی زیاد از کلاچ در ترافیک رانندگی را آسان‌تر می‌کند، ولی در عین حال مصرف سوخت در سرعت‌های پایین را بالا می‌برد.

اما جعبه‌دنده‌های خودکار خودروهای مدرن با مصرف سوخت کمتر در سرعت‌های بالا، این مشکل را جبران می‌کنند.اگر توجه کرده باشید، معمولاً خودروهای مجهز به جعبه‌دنده‌ی خودکار در مقایسه با نوع دستی، تعداد دنده‌های بیشتری دارند. دنده‌های بیشتر به معنی انقال قدرت مشابه به چرخ‌ها در دورموتور پایین‌تر است که همین مورد مصرف سوخت را پایین‌تر می‌آورد.

البته خودروهای مدرن به نوعی گیربکس جدید مجهز هستند که اگرچه هنگام رانندگی حس مشابه استفاده از اتوماتیک دارد، ولی عملکرد آن کاملاً متفاوت است. از نظر راننده‌های معمولی، گیربکس CVT مانند نوع اتوماتیک آن عمل می‌کند. برای حرکت نیازی به استفاده از کلاچ نیست و به راحتی با قرار دادن دنده در حالت رانندگی (D)، انجام می‌شود.

برخلاف جعبه‌دنده‌های خودکار و دستی، گیربکس‌های CVT ترکیب بی‌نهایت نسبت دنده دارند. به زبان ساده‌تر، گیربکس CVT همیشه در بهترین حالت مصرف سوخت، قدرت را از پیشرانه به چرخ‌ها منتقل می‌کند. البته هنوز هم جعبه‌دنده‌های دستی زیادی وجود دارند که در برابر نوع خودکار، با استفاده از آن‌ها مصرف سوخت کمتری حاصل می‌شود، اما در بیشتر خودروهای مدرن امروز، باور مصرف سوخت کمتر خودروهای با گیربکس دستی دیگر حقیقت ندارد.

جالب است بدانید که بر اساس داده‌های موجود، خودروهای با گیربکس دستی در آمریکا بسیار کمیاب شده‌اند. شاید به دلیل رانندگی آسان‌تر با خودروهای مجهز به جعبه‌دنده‌ی دستی یا مصرف سوخت کمتر، بسیاری از افراد و خانواده‎ها این نوع خودروها را ترجیح دهند، ولی عاشقان دنیای خودرو هیچوقت حاضر نیستند پیوند بین دست راست و دسته‌دنده و پدال دوست‌داستنی کلاچ را به فراموشی بسپارند.

میلاد زنگانه