آمـازون؛ اژدهای ۵ سر

آمازون صنایع بسیاری را دچار تحول کرده است؛ تحولاتی که شاید آن طور که باید قدرشان را نمی‌دانیم. شکی نیست آمازون هم مثل هر کسب و کار دیگری کاستی‌هایی دارد، اما فرض کنید آمازون ناگهان از صحنه روزگار محو شود! درست است که ما به این سایت و خریدهایش دسترسی نداریم و جای خالی «آمازون» را حس نخواهیم کرد، اما فراموش نکنیم تعدادی از محبوب‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی کشورمان، از این وبسایت الگوبرداری کرده‌اند و هنوز هم خیلی از نوآوری‌ها و خدماتشان را از آن تقلید می‌کنند. پس قطعا خلأ آن را حتی غیرمستقیم حس می‌کردیم.

در این مطلب به تعدادی فناوری معرکه اشاره می‌کنیم که برای اولین بار آمازون به بازار معرفی کرد.

خرید با یک کلیک

طبق گزارش سال ۲۰۱۵ مینتل (یک شرکت تحقیقات بازار در لندن) از خریدهای آنلاین، بالغ بر دو سوم بزرگسالانی که از اینترنت استفاده می‌کنند، حداقل ماهی یک بار خرید آنلاین انجام می‌دهند. براساس همین گزارش، بیش از یک‌سوم تمام کاربران بزرگسال اینترنت، دست‌کم هفته‌ای یک بار خرید آنلاین انجام می‌دهند!

به لطف آمازون، خرید آنلاین به یک امر رایج تبدیل شده است. اما چرا به لطف آمازون؟ برای درک بهتر این حرف، به این توالی وقایع توجه کنید: سال ۱۹۹۱ شبکه اینترنت به وجود آمد. سال ۱۹۹۵ آمازون آغاز به کار کرد. سال ۱۹۹۹ آمازون ایده چک‌ ـ اوت یک کلیکی یا ۱-Click Checkout را ثبت و معرفی و در سال ۲۰۰۵ با ارائه سرویس آمازون پرایم و ارسال رایگان دو روزه موقعیت خود را بیش از پیش تثبیت کرد.

تنها در عرض ده سال آمازون کاری کرد که ایده خرید اینترنتی ـ که روزی یک گزینه نه‌چندان کارآمد محسوب می‌شد ـ به راهکاری ساده‌، به‌صرفه و سریع‌تر از خرید حضوری تبدیل شود. بخش عمده این پدیده، مدیون مفهوم بشدت ساده چک‌ ـ اوت یک کلیکی است. کافی است خریدار آدرس تحویل و نحوه پرداخت را در حسابش ثبت کند تا خیلی راحت و با انجام یک کلیک، هر چه را که اراده کند بخرد. این سیستم چنان کارآمد بود که حتی اپل هم با پرداخت حق مالکیت به آمازون، آن را برای Apple Store و فروشگاه iTunes استفاده کرد.

انبارهای خودکار

قبل از این‌که آمازون با ارسال دو روزه‌اش دنیای خرید اینترنتی را بلرزاند، برای مشتریان عادی بود که تحویل خریدشان پنج تا ده روز کاری طول بکشد. امروز خریدی که تحویلش بیش از دو روز طول بکشد برای خیلی از خریداران بیهوده به نظر می‌رسد.

امیدواریم بعضی تولیدکنندگان داخلی هم به این حقیقت پی ببرند. اما آمازون چطور چنین خدمتی ارائه می‌کند؟ راستش، به لطف انبارهای خودکار! بیشتر انبارهای آمازون، حداقل در آمریکا، مجموعه وسیعی از ربات‌ها را به خدمت می‌گیرند که در محیط انبار چرخیده و هر آیتمی را لازم باشد، برداشته یا سر جایش می‌گذارند. این ربات‌ها توسط یک سیستم مرکزی کنترل می‌شوند که جای همه آیتم‌ها و بهترین راه مدیریت شبکه را برای تحویل بموقع کالاها می‌داند.

این ربات‌ها که توسط بخش رباتیک آمازون (که قبلا با نام کیوا سیستمز شناخته می‌شد) ساخته می‌شوند، نقشی مهم در ارسال سریع کالاها به مشتریان ایفا می‌کنند. حالا اگر ارسال دو روزه به نظرتان سریع می‌آید، در جریان باشید که آمازون سرویسی جدید به نام ارسال دو ساعته Prime Now راه انداخته است!

مغازه‌های بدون صندوقدار

موافق هستید که دردناک‌ترین بخش خرید از فروشگاه، ایستادن پشت‌سر مشتریان دیگر است تا جنس‌هایشان را حساب کنند و از آن هم دردناک‌تر، این است که صندوقدار محترم حوصله نداشته باشد یا جنسی را اشتباهی دو بار زده یا نزده یا یک خرابکاری دیگر به بار آورده و وقت‌تان را تلف کند؟ در این صورت، حتما حسابی از چاره آمازون برای این مساله خوشتان خواهد آمد. فروشگاهی را تصور کنید که هر چه می‌خواهید از قفسه‌ها برمی‌دارید و می‌آیید بیرون.

بدون این که لازم باشد صندوقدار اجناستان را یکی یکی توی فهرست بزند و صفی هم در کار نباشد. آمازون قصد دارد چنین تجربه‌ای را برای مشتریانش فراهم کند.

به جای پای صندوق رفتن، کافی است حضور خود را به نرم‌افزار موبایل Amazon Go اعلام کنید. فروشگاه با استفاده از سامانه پیچیده‌ای متشکل از دوربین‌ها، حسگرها و الگوریتم‌های یادگیرنده عمقی متعدد، کالاهایی را که برمی‌دارید، چک می‌کند. وقتی هم از فروشگاه خارج می‌شوید، هزینه آنچه خریده‌اید توسط نرم‌افزار Amazon Go از حساب مالی‌ که در آن ثبت کرده‌اید، کم می‌شود. فروشگاه‌های آمازون گو عموما به فروش خواربار و مواد خوراکی اختصاص خواهد داشت، اما شکی نیست در صورت رفع تمام نواقص، فروشگاه‌های دیگری هم از الگوی آمازون تبعیت خواهند کرد.

پردازش ابری فراگیر

چند سالی است عبارت «پردازش ابری» سر زبان‌ها افتاده (و البته اغلب اشتباه به کار می‌رود)، اما بسیاری در جریان نیستند که پردازش ابری از اوایل دهه ۹۰ وجود داشته است. منتها تا قبل از این که آمازون استفاده عمومی از آن را رایج کند، تنها برای تجارت به کار می‌رفته است.

سال ۲۰۰۶، آمازون Elastic Compute Cloud یا EC2 را راه انداخت که به کاربران اجازه می‌داد نرم‌افزارهایشان را روی سرورهای مجازی آمازون اجرا کرده و هزینه‌اش را ساعتی بپردازند. این سرویس بعدها توسعه یافت و سرویس‌های دیگری را در بر گرفت که مجموعشان به نام خدمات وب‌مبنای آمازون (Amazon Web Services) یا AWS شناخته می‌شود.

اهمیت AWS در این است که بخش قابل توجهی از وب امروزی برای عملیات خود به آن وابسته است. در موارد نادری که خدمات AWS آفلاین می‌شوند (از موارد مهم می‌توان به اکتبر ۲۰۱۲ و فوریه ۲۰۱۷ اشاره کرد) تمام دنیای وب لطمه می‌خورد. Netflix، Reddit، Spotify، Airbnb، Expedia و خیلی‌های دیگر تا حد قابل توجهی به AWS وابسته هستند. حتی الان پس از یک دهه، هنوز هم AWS در صدر است، چرا که دو رقیب اصلی‌اش دیر به میدان آمدند. Azure مایکروسافت و Rackspace هر دو سرویس پردازش ابری خود را سال ۲۰۱۰، چهار سال پس از آمازون آغاز کردند.

حال با علم به چنین حقایقی، دنیایی بدون آمازون را فرض کنید!

نمایشگر E-Ink

آمازون با ارائه شبکه عرضه و دستگاه کتابخوان Kindle یک تکان حسابی به بازار و رقبا داد. کیندل به گزینه فوق‌العاده‌ای برای کاربران تبدیل شد تا کتاب‌های الکترونیک را به کتب چاپی ترجیح بدهند. با این کار هم خدمتی بزرگ به طبیعت کرد و هم نویسندگانی که دیگر با آزادی و راحتی بیشتری می‌توانستند آثارشان را خودشان منتشر کنند.

کتاب‌های بیشتری در حال انتشار در فرمت الکترونیک هستند و اهالی مطالعه می‌توانند حجم کثیر محتوا را در یک دستگاه با خود حمل کنند. امیدواریم روزی فرهنگ کتابخوانی چنان در کشور ما تقویت شود که این سیستم اینجا هم جا بیفتد، اما شاید مهم‌تر از خود کیندل، نمایشگر E-Ink باشد که در آن به کار رفته است.

اگر اهل مطالعه مداوم کتاب‌های الکترونیک هستید، این دستگاه یکی از نیازهای قطعی شماست. تبلت‌های معمول از نمایشگر LCD بهره می‌برند که با تولید نور به تصاویر و متون شکل می‌دهند. بنابراین، خواندن کتاب در تبلت مثل زل زدن به چراغ است. شاید آسیبی جدی‌ وارد نکند، اما قطعا موجب خستگی و آزرده شدن چشم می‌شود.

نمایشگر E-Ink از فناوری مخصوصی بهره می‌برد که تجربه کاغذ و جوهر را بازآفرینی می‌کند. در این دستگاه خبری از منبع نور نیست. به جایش، هر پیکسل نمایشگر میلیون‌ها کپسول ریز سیاه یا سفید در خود جا داده و با استفاده از جریان الکترونیکی، مقدار رنگ نمایش ‌داده شده در هر لحظه را تعیین می‌کند.

به همین دلیل، E-Ink تنها رنگ‌های طیف خاکستری را نمایش داده و برای نمایش مناسب محتوا به نور محیطی نیاز دارد. البته گفتنی است این فناوری اختراع آمازون نبود و حتی قبل از آن هم دستگاه‌هایی مشابه تولید شده بود، اما تا سال ۲۰۰۷ که آمازون اولین کیندل را عرضه کرد ـ و تمامش در یک ساعت فروش رفت ـ E-Ink رایج نشد. پس اغراق نیست اگر بگوییم E-Ink بدون دخالت آمازون آن چیزی نمی‌شد که امروز است.