تبلیغ بدون اجازه ممنوع

این روزها ارسال تعداد زیاد پیامک‌های تبلیغاتی به مشترکان تلفن همراه از نوع اعتباری یا دایمی از سوی اپراتورهای مختلف به یک معضل تبدیل شده است. تعداد افرادی که از دریافت چنین پیامک‌هایی ناراضی هستند، هر روز بیشتر می‌شود؛ برخی از این پیامک‌ها در زمان‌های نامناسبی ارسال شده و آسایش مشترکان را از بین می‌برد حتی گاهی مشترکان می‌گویند هزینه دریافت این پیامک‌ها به پای خودمان نوشته می‌شود یا اگر از کشور خارج می‌شویم، هزینه‌ای چند برابر برایمان می‌آید.

دریافت پیامک‌های تبلیغاتی دیگر موضوع مرسومی شده است؛ از پیامک‌هایی که اپراتورهای ارتباطی می‌فرستند تا پیامک‌هایی برای تبلیغ اجناس و خدمات. پیامک‌های تبلیغاتی با محتوای نامناسب و حتی غیراخلاقی نیز چند وقتی است که تبدیل به مزاحم‌های همیشگی تلفن‌های همراه شده‌اند. اما آیا ارسال این پیامک‌های نامناسب واقعا جرم است؟

برای جلوگیری از ارسال پیامک‌های تبلیغاتی نیاز به قانون است

کارشناسان حقوق معتقدند كه برای پیامک‌های تبلیغاتی نیاز به قانون‌های جدید داریم و برای ارسال پیامک‌های تبلیغاتی منع قانونی وجود ندارد. تخلفات این پیامک‌ها به دو عامل محتوا و اصل ارسال آنها بستگی دارد؛ یک زمانی شما در سامانه‌ای ثبت‌نام می‌کنید و برای شما پیامک ارسال می‌شود که ممکن است هزینه آن از شما کسر شود یا این‌که رایگان باشد. تبلیغاتی که بابت آن از شما هزینه کسر می‌شود، نمی‌تواند بدون اجازه شما باشد؛ اما این‌که در کل پیامک‌های تبلیغاتی امنیت روانی جامعه را دچار اختلال می‌کند یا خیر هنوز بین حقوقدانان محل اختلاف است. به آیین‌نامه‌هایی هم که در وزارتخانه‌ها وجود دارد نمی‌توان اعتماد کرد؛ چون نظارتی بر آنها وجود ندارد ممکن است خلاف قانون باشد. ما باید در این‌خصوص در مجلس قانون داشته باشیم که هنوز قانونی بر این مبنا نداریم. اگر این موضوع ابعاد حقوق شهروندی و حق‌الناس را در نظر داشته باشد، باید برایش قانونی تصویب شود که موضوع را بررسی کند. مثلا ارسال تبلیغات از سوی اپراتورهای تلفن همراه فقط با اجازه صاحب خط امکان‌پذیر باشد.

برخی شرکت‌ها معتقد  هستندکه  افراد می‌توانند از طریق ارسال پیامک خواستار لغو دریافت پیامک‌ها شوند یعنی اپراتورها پیامک را ارسال می‌کنند اگر مشترک نخواست باید اعلام کند که این برخلاف اصول و بدیهیات حقوقی است. افراد برای دریافت خدمات باید پیامک ارسال کنند نه برای عدم دریافت خدمات یعنی آنها خود را محق می‌دانند که برای مشترکان پیامک ارسال کنند اگر کسی آن پیامک را نخواست اطلاع دهد و خواستار لغو آن شود. این موضوع برخلاف عقل و منطق است. باید به این نکته اشاره کرد که بسیاری از افراد نمی‌دانند باید به کجا مراجعه  و شکایت کنند؛ طبعا این پیامک‌ها را هم دریافت كرده و حتی گاهی برای آنها هزینه‌بر هم است.‌

پیامک‌های تبلیغاتیذائقه مردم را تغییر می‌دهند

پیامک‌های انبوه بدون تابعیت از هیچ قانون و مقرراتی و خلاف خواسته افراد جامعه به آنها ارسال می‌شود و مردم مجوز این کار را به صاحبان پیامک‌ها که اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند، نداده‌اند؛ درواقع برای دریافت این پیامک‌ها از سوی مردم اعلام آمادگی نشده است. این اتفاق مورد اعتراض مردم است چراکه عمده این پیامک‌ها می‌توانند نسبت به مسائل مختلف فرهنگ‌سازی و ذائقه‌سازی کنند و متاسفانه هیچ پشتوانه محتوایی ندارند، در این پیامک‌ها دروغ‌های عجیب و غریبی به مردم گفته می‌شود، درحالی‌که پیامک‌های تبلیغاتی باید قوانین و مقررات کشور را رعایت کنند و با ارزش‌های ایرانی – اسلامی مغایرت نداشته باشند.

جدا از این مسائل باید به این موضوع اشاره کرد که همان‌طور که می‌دانیم رواج خرافات امروزه رو به گسترش است و این مسأله تا جایی زیاد شده که اپراتورها هم به نوعی برای رواج آن تلاش می‌کنند و پیامک‌هایی از قبیل انواع فال و طالع‌بینی توسط آن اپراتورها ارسال می‌شود.

در زمان خرید باید از مشترکان برای ارسال پیامک اجازه گرفته شود

برنامه‌های تلویزیونی که درمیان آنها تبلیغ پخش می‌شود، باید قبل از شروع تبلیغ به بینندگان هشدار بدهد و زمان پخش تبلیغ را نیز به آنها اعلام کند. دراین صورت می‌توان گفت که حقوق مصرف‌کننده رعایت شده است. این موضوع درسیطره اصل تفکیک حقوق مصرف‌کننده و حقوق تولید‌کننده قرار دارد.

اما درکشور ما در زمینه اصل تفکیک تنها چیزی که باقی ‌مانده، این است که زمانی که تبلیغات می‌خواهد شروع شود، این‌گونه است که یک آلارم می‌دهیم، اما کاربران باید بدانند کی یک تبلیغ  و چه زمانی یک لینک اسپانسرت شده و دارای حامی تجاری می‌بینند و کی با یک محتوای آموزشی یا مبتنی بر سلامت طرف هستند. این مسأله‌ای خواهد بود که بشدت تقویت خواهد شد، اما این نکته باید باشد؛ دربرنامه‌ای که یک برنامه آشپزی است و یک آشپز معروف را آورده‌اید، نمی‌توانید تبلیغ موادی را داشته باشید و بدون اشاره مستقیم راجع به این‌که آن آشپز از آن وسایل برای این‌که با آن محصولات آشپزی‌اش بهتر می‌شود، استفاده می‌کند، بلکه استفاده از آن به دلیل آن است که اسپانسر سازنده آن است. باید این موارد در تبلیغات و اینترنت اشیا صریح و روشن باشد.

حال اصل تفکیک بسیار تشدید شده است. نظام‌های اجازه‌ای تقریبا حذف می‌شود و نظام‌های اذنی بیشتر کار می‌کند. تفاوت اذن و اجازه درحقوق، اذن رخصت قبل از عمل است و اجازه رخصت بعد ازعمل است. به‌عنوان مثال، در ایمیل‌ها اتفاقی که می‌افتد، این است که ما در تبلیغات این اجازه را به خود می‌دهیم که اول تبلیغ محصول را بکنیم و در زیر یک لینک بسیار کمرنگ می‌گذاریم که اگر نمی‌خواهید دریافت کنید، غیرفعال نمایید. البته این اتفاق در گذشته نمی‌افتاد و به ‌تازگی لینک غیرفعال‌کردن هم اضافه شده است و این خود پیشرفت دراین زمینه را نشان می‌دهد.

دربسیاری ازخدمات به‌طور مثال تبلیغ ازطریق تلفن‌همراه را همین امروز در دنیا سیستم اذنی پیاده کرده‌ایم. یعنی ما نمی‌توانیم پیامک بزنیم به کسی و انتهای آن بنویسیم که اگر می‌خواهی لغو کنی فلان شماره را وارد کن. این سیستم اذنی است اما نباید این‌گونه باشد، حق ارسال اصلا وجود ندارد، حتی به نحوی که سیستم لغو برای آن بگذارید. درهمان زمان که سیمکارت توسط فرد خریداری می‌شود، باید این اجازه را از طرف بگیریم؛ با این منظور که حق دارم برایتان پیامک تبلیغی بفرستم؟ حتی اگر اجازه دادند هم، دراین زمان باید سیستم لغو امکان‌پذیر باشد. ارایه‌دهنده سرویس به‌طور مستقیم در ارتباط است با کسب‌و‌کاری که آن سرویس را مستقیم ارایه می‌دهد. البته امکان مراجعه کسی که برای جبران خسارت می‌رود،  به فرد مقصر اصلی امکان‌پذیر است.

مصوبه‌ای که لازم‌الاجراست اما اجرا نمی‌شود

به طور کلی باید درنظر داشت که مصوبه ممنوعیت پیامک‌های تبلیغاتی، خبری و اطلاع‌رسانی ازسوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به اپراتورهای تلفن‌همراه ابلاغ شده و لازم‌الاجراست که درصورت رعایت‌نشدن آن، جریمه‌هایی برای اپراتورها درنظر گرفته شده است. زمانی که مشترک عدد مورد نظر را به منظور انصراف از دریافت پیامک‌های تبلیغاتی ارسال می‌کند، تمام پیامک‌ها به گفته اپراتورها لغو می‌شوند؛ این درحالی است که برخی ادارات مانند بانک‌ها، پیامکی به مشترک مورد نظر خود ارسال می‌کنند که با چنین اقدام مخابرات، ارسال آن پیامک هم لغو می‌شود؛ یعنی درچنین اقدامی حقوق مشترک درنظر گرفته نمی‌شود، چون مخابرات به خود اجازه داده حتی بدون توجه به محتوای پیامک آن را ارسال یا درصورت درخواست لغو آن ارسال تمام پیامک‌ها را لغو کند، چون محتوای پیامک‌ها به سازمان دیگری سپرده می‌شود، درصورتی که خود اپراتور باید به این مسأله رسیدگی کند. ازطرفی هم برای بسیاری که از دریافت پیامک تبلیغی انصراف داده‌اند نیز، پیامک‌هایی حاوی مطالب فال‌گیری، مسابقه و... همچنان درحال ارسال است و حتی با درخواست مکرر مشتری نیز، خبری ازممنوعیت ارسال این پیامک‌ها نیست. به هرحال، بررسی محتوای پیامک‌ها از الزامات ارسال پیامک‌هاست، درحالی ‌که اپراتور همراه اول از این موضع شانه خالی کرده است.