اینترنت رایگان فیسبوک چه قدر موفق بوده است؟

سرویس Free Basics یا اینترنت رایگان فیسبوک از همان ابتدای کار با مشکلات و دردسرهای فراوانی مواجه بوده است. دولت هندوستان سرویس مذکور را در ماه فوریه سال ۲۰۱۶ به خاطر نقض بی طرفی در اینترنت (اولویت دادن به سرویس های فیسبوک) در خاک این کشور مسدود کرد، و چند ماه بعد نوبت به مقامات مصری رسید که به خاطر نگرانی های امنیتی اقدام مشابهی را انجام بدهند.

با این وجود مسدود شدن Free Basics در این دو کشور فیسبوک را از پیشبرد اهدافش باز نگذاشته است. غول شبکه های اجتماعی در حال حاضر سرویس اینترنت رایگان خود را به ۶۳ کشور در قاره های آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین گسترش داده و می خواهد که به زودی آن را به ایالات متحده آمریکا هم بیاورد.

با این وجود وبسایت Global Voices با گزارشی که امروز منتشر کرده، سرویس Free Basics را به خاطر کم و کاستی هایش مورد انتقاد قرار داده و ادعا کرده که تصمیم آن برای صدور دسترسی به بعضی وبسایت ها و عدم دسترسی به سایت های دیگر کاملا با قانون بی طرفی در اینترنت مغایرت دارد.

سازمان غیر انتفاعی Global Voices ساعاتی پیش نتایج تحقیق ۳۶ صفحه ای خود را با چند انتقاد جدی و به طور خلاصه وار منتشر کرده است. اولین انتقاد این بوده که Free Basics زبان های کافی برای استفاده در کشورهای چند زبانه (مثل پاکستان یا فیلیپین) را پشتیبانی نمی کند.

از میان هزاران وبسایتی که توسط این سرویس پشتیبانی می شوند بخش اعظم آن ها با همکاری کشورهای آمریکا و انگلستان به وجود آمده اند که مطمئنا خدمات آن ها پاسخگوی مشکلات و نیازهای محلی نیست.

به طور خلاصه Free Basics نه تنها کاربران را به اینترنت کامل و آزاد متصل نمی کند، بلکه دسترسی به بعضی از شبکه های اجتماعی رقیب فیسبوک را نیز غیر ممکن کرده و این کار در شرایطی انجام می شود که جمع آوری اطلاعات از کاربران همچنان ادامه دارد.

بنابر گزارش Global Voices کاربران Free Basics دائما به ثبت نام در شبکه اجتماعی فیسبوک تشویق می شوند و این در حالیست که دسترسی به سرویس هایی همچون توییتر یا ایمیل برای کاربران میسر نیست.

از سوی دیگر استفاده کنندگان از آن همیشه زیر ذره بین شبکه های جمع آوری اطلاعات فیسبوک قرار دارند. اما به جز این Global Voices اطلاعات بیشتری هم در مورد Free Basics منتشر کرده که جای تأمل بسیار دارند.

مطابق تحقیقی که روی ۸۰۰۰ نفر از کاربران Free Basics انجام گرفته، مشخص شده که تنها ۱۲ درصد از کاربران این سرویس تا کنون تجربه حضور در اینترنت را نداشته اند. مضاف بر این، ۳۵ درصد از کاربران فعلی Free Basics از آن به عنوان یک سرویس کمکی برای کاهش مصرف دیتای خود استفاده می کنند.

فیسبوک در واکنش به انتقادات مطرح شده اعلام کرده که جامعه آماری تحقیق انجام شده نمی تواند نماینده جمعیت بسیار بزرگ کاربران سرویس Free Basics باشد. یکی از مقامات فیسبوک در این باره گفته که "هدف ما از ارائه Free Basics این بوده که مردم بیشتری بتوانند ارزش و اهمیت برقراری ارتباط را در یک پلتفرم باز و رایگان تجربه کنند."

وی در ادامه اذعان داشته که تحقیقات منتشر شده توسط Global Voices و همچنین گاردین دارای اشکالات و بی دقتی های فراوانی هستند و نتایج آن ها نمی توانند نماینده میلیون ها کاربر در بیشتر از ۶۵ کشور دنیا باشند.

امین بیگ‌زاده