مسدودشدن بزرگترین ثبت کننده دامنه اینترنتی در ایران/ تحریم هلندی دامنگیر ایرانی‌ها

شرکت ریسلو (Resello) که عنوان یکی از بزرگترین ثبت‌کننده دامنه‌‌های اینترنتی جهان را به یدک می‌کشد، در اقدامی ناگهانی خدمات خود را به ایرانی‌ها قطع و اعلام کرد كه از ثبت دامنه اینترنتی org.net.com توسط کاربران ایرانی جلوگیری می‌کند و البته به محض پایان مهلت دامنه‌هایی که از قبل ثبت شده‌اند، Resello دیگر ثبت دامنه آنها را تمدید نمی‌کند.

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که ٨٠‌درصد دامنه‌های اینترنتی ایران توسط این شرکت هلندی ثبت شده و حالا موج بزرگی از نگرانی را میان فعالان تجاری کشور ایجاد کرده است. مهرداد سیجانی، مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: اقدام ناگهانی شرکت هلندی خسارت مادی و معنوی سنگینی برای شرکت‌های ایرانی دارد و لازم است که وزارت امور خارجه کشورمان وارد ماجرا شده و طلب غرامت کند. 

به گفته سیجانی راه‌اندازی شرکت ثبت دامنه‌های اینترنتی از سوی ایران گر چه ممکن است، اما به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی و مسئولیت سنگین تا به‌ حال رخ نداده است. گر چه او مشکلات نقل‌و‌انتقال پول و سیاست‌های ناپایدار خارجی را از مهمترین موانع ایجاد چنین شرکتی می‌داند تا حرکت‌های مشابه Resello ناگهان شرکت‌های تجاری ایران را زمینگیر نکند.

اقدام غیرحرفه‌ای شرکت هلندی

خبر تحریم ثبت دامنه‌های اینترنتی برای ایرانی‌ها موجی از نگرانی را در بین فعالان و شرکت‌های حوزه فضای مجازی ایجاد کرد.

البته مهرداد سیجانی، مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ در گفت‌وگو با «شهروند» دلیل اصلی آن را سوءاستفاده و جوسازی برخی شرکت‌های داخلی می‌داند و می‌گوید: در حقیقت هدف تعدادی از شرکت‌ها و سایت‌ها در این ماجرا برای بزرگنمایی بی‌دلیل موضوع و ایجاد هیجان و نگرانی، به منظور جذب سهم بازار بیشتر و انتقال تعدادی دامنه صورت گرفته و هیچ نتیجه دیگری در پی ندارد و تنها آن شرکت‌ها را بدنام می‌کند.

ماجرا این است که شرکت ریسلو در اقدامی غیرحرفه‌ای نامه تهدیدآمیزی با موضوع «عدم امکان ارایه خدمت جدید به دامنه‌های اینترنتی با مالکیت ایرانی» را به نمایندگان فروش ایرانی ارسال کرده است. در این نامه شرکت ریسلو اعلام کرده پیرو تغییراتی در سیاست کاری‌اش از تاریخ ١٨ جولای ٢٠١٧ یعنی ٢٧ تیر ١٣٩٦ محدودیت‌هایی را برای کاربران ایرانی خود در نظر خواهد گرفت. این به آن معناست که ریسلو عملا از یک ماه پیش به فعالیت چهار ساله خود در ایران پایان داده و حالا این موضوع را در قالب یک نامه الکترونیک به مشترکان ایرانی اعلام کرده است.

در این ایمیل، ریسلو هشدار داده که از تاریخ گفته‌شده کاربران ایرانی دیگر قادر به ایجاد حساب کاربری جدید، ثبت دامنه جدید و انتقال دامنه به پلتفرم ریسلو نخواهند بود و از تاریخ ١٨ آگوست یعنی ٢٧ شهریور امکان تمدید دامنه و سرویس‌های موجود از کاربران ایرانی سلب خواهد شد.

مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای معتقد است که با توجه به اقدام شرکت هلندی ریسلو که بدون اطلاع قبلی و در یک اقدام غیرحرفه‌ای ثبت دامنه برای ایرانیان را محدود کرده است، این انتظار از وزارت امور خارجه می‌رود که وارد عمل شود و از این شرکت بابت خسارت سنگینی که به شرکت‌ها و کاربران ایرانی وارد کرده، غرامت بخواهد.

ثبت ٨٠‌درصد دامنه‌ها توسط ریسلو

به گفته سیجانی بیش از ٨٠‌درصد دامنه‌های فعال در ایران توسط شرکت ریسلو ثبت شده است؛ اما شرکت‌ها و کاربران به راحتی می‌توانند اقدام به خرید دامنه از شرکت دیگری کنند، البته شرکتی که کشور آن مشکلی با ایران نداشته باشد. البته به اعتقاد او مسأله این است که ممکن است چند ‌سال دیگر شرکت یا شرکت‌هایی که جایگزین ریسلو شده‌اند، با شرکتی شریک شوند که منع کار با ایران دارند و دوباره مشکلاتی از این دست بروز کند.

در واقع در این‌جا مسأله این است که ثبت‌کننده‌های خارجی از بیزینس کم‌سود و پرمسئولیتی به نام ثبت دامنه به بهانه تحریم و غیره جلوگیری می‌کنند که این به نوبه خود خسارت و زحمت بزرگی است و دیگر زمان آن رسیده که مسأله به‌صورت دایمی حل شود.

یک دامنه هم ارزش مادی دارد و هم ارزش معنوی، اما دامنه‌هایی وجود دارد که ارزش معنوی آنها ده‌ها‌ میلیارد دلار است و این موضوعی است که موجب می‌شود اقدام شرکت ریسلو علاوه بر خسارات مادی، خسارات معنوی سنگینی را هم به دنبال داشته باشد و از همین رو به نظر می‌رسد باید این‌بار به دنبال راهکار قطعی و منطقی بود تا دیگر چنین خساراتی به شرکت‌ها و کاربران ایرانی وارد نشود.

بسیاری از دامنه‌های اصلی ir  نیست

آن‌گونه که مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای می‌گوید، بسیاری از دامنه‌های اصلی در ایران ir  نیست و حذف این دامنه‌ها می‌تواند خسارات فراوانی را ایجاد کند، بنابراین سازمان نظام صنفی یارانه به دنبال بحث و تبادل‌نظر با برخی سازمان‌ها برای پیشبرد این موضوع و حل این مسأله است.

به گفته سیجانی، این سازمان در وهله اول مذاکره و تبادل‌نظر با شرکت‌های ثبت‌کننده دامنه خواهد داشت و اگر سایر ارگان‌ها و سازمان‌ها هم حضور نداشته باشند، می‌تواند مسأله را حل کند اما از آن‌جا که ابعاد این مسأله صرفا یک کار اقتصادی نیست، بهتر است که اقدامات در این ارتباط با مشارکت سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف انجام شود.

ثبت‌کننده بین‌المللی دامنه‌های GTLD ویژه ایرانیان ایجاد شود

ایران با داشتن بیش از ٤٠٠‌هزار دامنه اینترنتی به دلایل مختلف ازجمله تحریم و نبود توجیه اقتصادی، تاکنون اقدامی برای ایجاد یک ثبت‌کننده (registrar) با ماهیت ایرانی انجام نداده است و همواره شرکت‌ها خدمات ثبت دامنه GTLD خود را از شرکت‌های واسطه دریافت کرده‌اند.

از همین‌رو مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران ایجاد یک ثبت‌کننده بین‌المللی دامنه‌های GTLD ویژه ایرانیان را راهکار نهایی حل این تهدید می‌داند و از تشکیل کارگروه ویژه‌ای متشکل از شرکت‌های خصوصی متخصص برای حل این مشکل که نتیجه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است، خبر می‌دهد.

البته به گفته سیجانی، برای ایجاد چنین ثبت‌کننده‌ای محدودیت‌ها و موانعی وجود دارد که مهمترین آن مشکلات تبادل مالی بانک‌های خارجی با شرکت‌ها و اشخاص حقیقی و حقوقی‌ای است که ماهیت ایرانی دارند. بنابراین باید تصمیم‌گیری برای ایجاد چنین دامنه‌ای در تعامل بین سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، وزارت امور خارجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق بازرگانی اتفاق بیفتد.

سیجانی تأکید می‌کند که برای رفع محدودیت‌های حقوقی و بانکی باید وزارت امور خارجه نقش پررنگی را به عهده بگیرد.

تحریم جدید مخاطره‌ای برای دامنه‌ها نیست

تحریم جدید دامنه‌های اینترنتی ایرانی به خودی خود مخاطره‌ای برای دامنه‌ها نیست اما برای شرکت‌های فعال و معتبر این حوزه که با وجود محدودیت‌ها، هزینه‌های زیادی برای ارایه خدمات سالم به مشتریان ایرانی متحمل می‌شوند، ضربه‌ای است که سرعت رشد و توسعه فناوری اطلاعات را کُند می‌کند.

مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران با تأکید بر این‌که مشتریان شرکت‌های معتبر فضای مجازی نباید نگران باشند، می‌گوید: اگر دامنه اینترنتی کاربران نزد شرکت‌های باسابقه حوزه فضای مجازی ایران ثبت شده جای نگرانی وجود ندارد، زیرا این شرکت‌ها سال‌هاست در اصول حاکم خود به حفظ مالکیت دامنه مشتریان اهمیت زیادی می‌دهند و در این رابطه به دنبال راهکارهای کوتاه‌مدت نیستند. به گفته سیجانی، مقررات حاکم بر فضای ثبت IP و دامنه عملا اجازه سلب مالکیت دامنه را به هیچ کشور و شرکتی نمی‌دهد.

مسئول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران با اشاره به فعالیت کمیسیون فضای مجازی سازمان برای حل موضوع دامنه‌های اینترنتی ایرانی عنوان می‌کند: با وجود این‌که سود تجارت دامنه GTLD انگیزه کافی برای شرکت‌های بزرگ این صنعت را ایجاد نمی‌کند، اما در نظر داریم به منظور کمک به روند رشد فضای مجازی، تجارت‌های آنلاین و فضای استارت‌آپ‌های کشور و با تجمیع شرکت‌های معتبر و متخصص فضای مجازی، راه‌حل نهایی یعنی ایجاد ثبت‌کننده بین‌المللی برای ارایه خدمات ثبت دامنه‌های GTLD به ایرانیان را عملیاتی کنیم.