ایران تبدیل به بهشتی برای استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال از کشورهای مختلف ازجمله چین شده است. مقام‌های دولت چین به‌دنبال تصویب طرحی برای غیرقانونی‌کردن ماینینگ یا استخراج ارزهای دیجیتال برای جلوگیری از سوءاستفاده از انرژی هستند اما حالا گزارش‌های مختلفی نشان می‌دهد چینی‌ها این تجارت‌شان را به‌خاطر امکان رسیدن به برق ارزان به‌صورت غیرقانونی به ایران منتقل کرده‌اند.
مقرون به صرفه بودن هزینه برق در ایران که می‌توانست ماینرهای بیت‌کوین را به ایران جذب کرده و برای کشور در شرایط تحریم فواید فراوانی داشته باشد، حالا نتیجه‌ای کاملا عکس داده است.
ماینرها قرار بود با آوردن تجهیزات‌شان، خریدن برق کشور و اشتغال‌زایی‌هایی که در کنار کارشان ایجاد می‌شود، وضع را بهتر کرده و در عین حال، به تبادل مالی ما با جهان سر و سامان بدهند. بررسی‌های همشهری و گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه نشان می‌دهد، با دشوار شدن شرایط ماینرها بازارشان را زیرزمینی کرده‌اند. آنها حالا می‌توانند با خیال راحت ارز مجازی به‌دست بیاورند و آن را از ایران خارج کنند، بدون اینکه به سیستم رسمی برق کشور متصل باشند و مالیاتی بدهند. گزارش رسانه‌های مختلف ازجمله نیویورک‌تایمز نشان می‌دهد که ماینرهای خارجی ازجمله چینی‌ها به‌صورت مخفیانه و در پوشش‌های مختلف در حال استفاده از برق ارزان قیمت و یارانه‌ای هستند بدون آنکه کسی از آن بویی ببرد. این کار آنها را به سود کلانی می‌رساند بدون آنکه کشور نفعی از این ماجرا داشته باشد.
فعالیت در پوشش‌های مختلف
چین مهد تولید دنیاست و بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا مثل اپل، سامسونگ و ... به‌خاطر سطح پایین دستمزد و هزینه مواداولیه در این کشور، واحدهای تولیدی خود را به چین منتقل کرده‌اند. دولت پکن برای حفظ این شرایط حاضر شده بسیاری از شرط و شروط غربی‌ها و به‌ویژه آمریکا را بپذیرد اما در یک زمینه خاص به کلی از منافع و درآمدها صرف‌نظر کرده است: استخراج رمز ارز. افزایش قیمت برق در چین و کاهش قیمت ارزها در اواخر ۲۰۱۸ باعث شد که ماینرها به مناطق با انرژی ارزان‌تر ازجمله ایران بیایند. یکی از ماینرهای چینی در گفت‌وگو با مجله بیت‌کوین اعلام کرده، دلیل گرایش ماینرهای چینی به ایران به برق ارزان بر می‌گردد که برای آنها هر کیلووات ساعت تنها ۰.۰۰۶ دلار تمام می‌شود. شاید این نرخ برای ما که دخل و خرجمان با ریال می‌گذرد چندان ارزان نباشد اما برای خارجی‌هایی که با دلار، یورو و حتی یوان سر و کار دارند، بسیار ارزان به‌نظر می‌رسد. برای مقایسه این نرخ کافی است بدانید که قیمت هر کیلو وات ساعت برق در چین ۰.۰۱۵ دلار است که در زمستان به ۰.۰۴ دلار هم می‌رسد؛ یعنی نرخی حدود ۶.۶۶ برابر ایران!
فعالیت غیرقانونی ماینرها
خارجی‌ها ترجیح می‌دهند، برق گران خودشان را برای تولید محصولاتی استفاده کنند که ارزش افزوده بالاتری دارد و می‌توانند آن را با قیمت بالاتری به مشتری‌هایشان عرضه کنند. ماین‌کردن بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دیگر اما با توجه به هزینه بالای قیمت برق در بسیاری از کشورها به صرفه نیست. در نتیجه، کسانی که در این کشورها در زمینه پول دیجیتال فعالیت دارند، سرمایه‌ها و تجهیزات‌شان را به کشورهای ارزان‌تر می‌آورند.
ایران با توجه به قیمت پایین برق و البته نیازی که به شبکه بیت‌کوین (یک شبکه مالی خارج از سوییفت و بدون نظارت آمریکا) دارد، می‌تواند مقصد بسیاری از این سرمایه‌گذاران باشد. سهیل نیکزاد، فعال حوزه بیت‌کوین اما می‌گوید نگاه اشتباه وزارت نیرو باعث شده سرمایه‌گذارهای این حوزه- به‌خصوص خارجی‌ها- به‌کار زیرزمینی روی بیاورند: «قیمتی که وزارت نیرو برای برق بیت‌کوین پیشنهاد کرده، بیشترین قیمت برق تاریخ ایران است. به‌خاطر اینکه نیاز وجود داشته، وزارتخانه قیمت را تعیین کرده تا درآمدزایی کند. در چنین فضایی و با قیمت جدید که حدودا ۳برابر بیشترین بهای برق در ایران است، ماین کردن دیگر اقتصادی نخواهد بود.»
در چنین فضایی، ماینرها ترجیح می‌دهند به روش‌های غیرقانونی کارشان را جلو ببرند؛ روش‌هایی مثل بستن قرارداد پنهانی با کارخانه‌ها یا حتی راه‌اندازی نیروگاه‌های کوچک برق. «مجله بیت‌کوین» در گزارشی که اخیرا درباره وضعیت بیت‌کوین در ایران منتشر کرده، سراغ یکی از همین ماینرهای غیرقانونی چینی رفته است. این ماینر توانسته با وجود ممنوعیت ورود دستگاه‌های مورد استفاده در ماینینگ ۳هزار دستگاه استخراج رمزارز T9 را به‌صورت غیرقانونی وارد کرده و به‌کار بگیرد. او برای به‌دست آوردن برق ارزان‌تر، با دو نیروگاه وارد بحث شد که بخشی از برق‌شان را در اختیارش می‌گذاشتند و در نهایت قرار بود، بخشی از بیت‌کوین به‌دست آمده را با او شریک بشوند. اینطور که در این گزارش آمده، مدتی بعد از شروع کار طرف ایرانی سهم بیشتری طلب می‌کند و قرارداد اول به هم می‌خورد. او سپس با یک کارخانه فولاد وارد مذاکره می‌شود و مدتی با آنها کار می‌کند که آن هم به‌خاطر شکایت مردم محلی از نویز ایجاد شده توسط دستگاه‌ها، بعد از مدتی تعطیل می‌شود. این گزارش هرچند به شکست این ماینر چینی اشاره کرده اما تعداد ماینرهای فعال و زیرزمینی بسیار بیشتر از اینهاست. اینطور که خود او گفته، هنوز ۱۰هزار مرکز سخت‌افزارهای پردازنده بیت‌کوین دیگر در یکی از بخش‌هایی که او می‌شناسد، مشغول کار هستند.
ابزار قوی برای دور زدن تحریم‌ها
قانونی کردن بیت‌کوین در ایران برای ما مهم است چون می‌توانیم از آن برای انتقال پول به کشور و فروش نفت، گاز و... استفاده کنیم؛ مواردی که با توجه به تحریم‌ها انجام‌شان بسیار دشوار است. سهیل نیکزاد دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «خریدن بیت‌کوین با دلار هرچند امکان‌پذیر است اما راه اقتصادی‌تر، استفاده از ماینرهاست. این ماینرها می‌توانند با استفاده از برق ما، بیت‌کوین تولید کنند. بخشی از این بیت‌کوین سهم ما خواهد بود که می‌تواند برای تعامل مالی با کشورهای دیگر استفاده شود. به جز این، مالیاتی را نیز می‌توانیم از تولیدکننده یا منابع خارجی دریافت کنیم.»
ماینینگ می‌تواند سودآور باشد
سهیل نیکزاد در واکنش به مخالفان بیت‌کوین می‌گوید: «برخلاف ادعاها، برق مصرفی بیت‌کوین بسیار پایین است. برای مقایسه، حدود ۵درصد مصرف برق ایران، به اندازه کل مصرف برق بیت‌کوین در جهان است. ضمن اینکه حرف کسانی که بیت‌کوین را باعث به هم ریختن انضباط مالی کشور می‌دانند، دست‌کم در شرایط فعلی ما درست نیست. ما متأسفانه در سیستم مالی‌مان، صرفا در یک پرونده، به‌خاطر سوءتفاهم یا اشتباه ۷میلیارد یورو هدر رفته است. این در حالی است که در دنیا روزی حدود ۲میلیارد یورو بیت‌کوین رد و بدل می‌شود.»
رفتار متناقض بخش‌های مختلف حاکمیت
برخی کارشناسان می‌گویند؛ با وجود استقبال حاکمیت از ماین کردن بیت‌کوین در ایران، رفتار متضادی در سیستم‌های دیگر مرتبط با آن رخ داده که در زیرزمینی کردن ماینینگ تأثیر بالایی داشته است. مصطفی نقی‌پورفر، مدیر و مؤسس آزمایشگاه نوآوری بلاکچین در این‌باره به همشهری می‌گوید: «با وجود اینکه ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی بارها در مصاحبه‌هایش اعلام کرده، ما در ایران ماینینگ را به‌عنوان صنعت می‌شناسیم، گمرک اجازه ترخیص و ورود تجهیزات مرتبط با این کار را به وارد‌کنندگان نمی‌دهد. آشفتگی در تصمیم‌گیری و اجرا باعث شده، خیلی از افراد فعال در این حوزه به‌کار پنهانی روی بیاورند و فضای زیرزمینی جدی شکل بگیرد.»
- 20
- 3
