جزئیات تکان‌دهنده تجاوز در فوتبال پایه مشهد؛ ابعاد فاجعه از آنچه منتقدان تصور می‌کنند، گسترده‌تر است

روزنامه جهان صنعت: جمعه گذشته «جواد طاری‌بخش» مدیر روابط عمومی پیشین باشگاه پدیده مشهد با انتشار متنی در شبکه‌های اجتماعی ایران را در بهت و ناباوری فرو برد. او از آزار جنسی حداقل ۱۵ کودک در یک مدرسه فوتبال مشهد خبر داد؛ بچه‌های معصومی که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر پس از رفتن به کلاس‌های فوتبال به شدت منزوی و افسرده شده بودند. همین اتفاق خانواده‌های‌شان را مشکوک کرده بود و با پیگیری آنها پرده از جنایتی تکان‌دهنده در مدرسه فوتبالی برداشته شد.

 بسیاری معتقدند به دلیل عدم وجود نظارت کافی بر کودکان در مدارس فوتبال ایران، امکان سوءاستفاده از آنها افزایش پیدا کرده است. در ایران، خصوصا در یک دهه اخیر، مدارس فوتبال مانند قارچ رشد کرده‌اند. در هر محله چند آموزشگاه فوتبال وجود دارد که اگر سری به آنها بزنید متوجه خواهید شد هیچ نظارتی بر رفتار مربی در زمین و خارج از آن وجود ندارد. در عمل، مدارس فوتبال غیر از تعدادی انگشت‌شمار که به سازندگی مشغول هستند، تا به حال به جز رویافروشی به بچه‌ها و خالی کردن جیب والدین آنها، کارکرد مثبتی در فوتبال ایران نداشته‌اند و آکادمی‌های فوتبال باشگاه‌های حرفه‌ای هم باز به جز تعداد معدودی که بازیکن‌سازی می‌کنند، فقط محل کسب درآمد هستند و بیشتر با جذب بازیکن از خانواده‌های متمول، به جای کشف و پرورش استعدادها، نونهالان و نوجوانان مستعد را قربانی می‌کنند. اما ابعاد فاجعه از آنچه منتقدان تصور می‌کنند، گسترده‌تر است. 

کاهش سطح تخلفات در فوتبال پایه در همین حد بوده که مدیران و مربیان برخی آکادمی‌های باشگاه‌های لیگ برتری، از بازیکنان ورودیه می‌گرفتند. به جای تماشای قابلیت بازیکنان، به سر و وضع آنها و ماشین زیر پای پدران‌شان نگاه می‌کردند. در سال‌های گذشته «مهدی مهدوی‌کیا» بازیکن پیشکسوت فوتبال ایران در برنامه نود (بیستم دی ماه، سال ۹۶) در مورد موضوع کودک‌آزاری صحبت کرد.

عجیب‌ترین قسمت مصاحبه زمانی بود که مهدوی‌کیا از فردوسی پور اجازه گرفت تا رو به دوربین صحبت کند. او گفت: «آقایان مسوول فوتبال ایران، چه چیزی را می‌خواهید ببینید؟ چرا هیچ برخوردی نمی‌شود؟ حتما باید کار به آزارهای جنسی برسد؟ نمی‌توانیم با این تخلفات فوتبال برخورد کنیم؟ مگر می‌شود هر کسی در فوتبال پایه ورود کند؟» حرف مهدوی کیا که به آزار و اذیت جنسی رسید، فردوسی‌پور میان حرف آمد و البته تاکید کرد که به غیر از مسائل مالی، مطرح کردن مسائل دیگر در رسانه امکان‌پذیر نیست. 

حالا زخم کهنه انحراف اخلاقی در فوتبال پایه، دهان باز کرده است. شش سال از بیان این سخنان می‌گذرد، مسوولان مربوطه نه‌تنها نظارتی در انتخاب مربی فوتبال پایه نداشته‌اند که بسیاری از این مدارس بدون مجوزهای لازم فعالیت می‌کنند! در تاریخ ۲۱ مرداد ۱۳۹۴، خبری منتشر شد با این مضمون: «پس از شکایت‌های انجام شده از یک مربی تیم‌های پایه، به خاطر سوءاستفاده جنسی از یک بازیکن و ارتکاب مسائل غیراخلاقی، این مربی تحت پیگرد قرار گرفت و سپس بعد از اثبات اتهامش، روانه زندان شد.» 

حبیب‌الله شیرازی، رییس هیات فوتبال استان تهران با تایید این خبر گفت: «گزارش‌هایی از این دست، محرمانه به حساب می‌آیند، ولی موردی داشتیم که یک مربی در یک مدرسه فوتبال مرتکب مسائل غیراخلاقی شده بود که به سرعت به این اقدام زننده رسیدگی شد». شیرازی ادامه داد: «این اتفاق در مدرسه فوتبالی رخ داد که از طرف هیات فوتبال مجوز نداشت. چنین اتفاقاتی در مدارسی که مجوز دارند، رخ نمی‌هد. بعد از زندانی‌شدن این مربی، به ما اعلام شد که وی ممنوع‌الفعالیت شده و دیگر حق فعالیت در فوتبال را ندارد.» بنابراین به عقیده برخی کارشناسان بروز چنین اتفاق تلخی نه‌تنها اولین‌بار نیست بلکه آخرین‌بار هم نخواهد بود!

واکنش مدیرکل ورزش خراسان‌رضوی به خبر تعرض

مدیرکل ورزش و جوانان خراسان‌رضوی اما بلافاصله پس از انتشار این خبر به آن واکنش نشان داد. علی‌اکبر ‌هاشمی‌جواهری در خصوص شایعات و حواشی پیش آمده در فوتبال استان گفت: «پس از مطرح شدن خبر اولیه، دستور داده شد حراست اداره کل ورزش و جوانان به دقت تمامی ابعاد موضوع را مورد تحقیق و بررسی قرار دهد تا صحت‌وسقم و ابعاد آن مشخص شود. ما در مبارزه با فساد ذره‌ای کوتاه نمی‌آییم.»

وی ادامه داد:« تا به امروز کوتاهی‌های متعددی از هیات فوتبال استان مشاهده‌شده که اگر این موضوع نیز در بررسی‌های ما مورد تایید قرار بگیرد، مسلما با عوامل دخیل در ماجرا برخورد قاطع و قانونی خواهد شد. جامعه ورزش، جامعه سالمی است و نباید برخی رفتارهای احتمالی را به پای تمامی جامعه ورزش نوشت. از روز اولی که وارد شدیم موضوع سالم‌سازی ورزش خراسان را مدنظر قرار دادیم و در این موضوع با کسی مماشات نداریم و اگر تخلف محرز شود شک نداشته باشید که به شدیدترین شکل برخورد می‌کنیم.»

او درباره انتشار خبر فعالیت بدون مجوز این باشگاه و حضورش در مسابقات نیز گفت:« این موضوع از موارد مهم و در حال بررسی است و اینکه باشگاهی بدون مجوز چگونه در مسابقات شرکت کرده، تخلف آشکار است.»

حیدری: به اداره کل ورزش می‌روم

محسن حیدری، دبیر هیات فوتبال خراسان‌رضوی در برنامه ورزشی شبکه خراسان‌رضوی اظهار کرد: «ما از این موضوع بی‌اطلاع بودیم، به اداره کل ورزش می‌روم تا از صحت‌وسقم ماجرا مطلع شوم.»

وی در واکنش به انتشار این خبر گفت: «پول خرج‌شده تا این خبر در همه کانال‌های خبری درج شود. این موضوع منطقی و اخلاقی نیست. بحث اخلاقی رسانه‌ها را باید بیشتر مورد توجه قرار دهیم.»

حیدری با اظهار بی‌اطلاعی از نام تیم مطرح‌شده، گفت: «این موضوع هنوز اثبات نشده است. در ۳ سالی که در هیات فوتبال بوده‌ایم، چه در مباحث مالی و چه اخلاقی سعی کرده‌ایم مسائل را حل کنیم. این خبر چون اثبات‌نشده به دروغ منتشر شده است و تا این لحظه ما شکایتی در این خصوص نداشته‌ایم. موضوع را اگر مطلع بودم در نطفه خفه می‌کردم. در این حوزه و در حوزه مالی بین خانواده و باشگاه‌ها هیچ مماشاتی نخواهیم داشت.» حیدری در پاسخ به اینکه آیا خودخواسته راهی اداره کل می‌شود یا به او گفته‌اند باید به حراست برود، گفت: «نه، کسی از من نخواسته و خودم برای پیگیری خواهم‌رفت.»

این در حالی است که مدیرکل ورزش و جوانان خراسان اعلام کرده حتی این باشگاه، بدون مجوز در مسابقات شرکت کرده است!

با بالاترین رده وزارت ورزش تا پایین‌ترین آن برخورد می‌شود

«نصرالله پژمانفر» نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی به این اتفاق تلخ واکنش نشان داد و گفت: «این اتفاق بسیار تلخی است و از قوه قضاییه می‌خواهم به آن ورود و به صورت جدی برخورد کند. باید با مسببان این اتفاق برخورد جدی شود. من هم به عنوان نماینده مردم مشهد و رییس کمیسیون اصل نود از طرف خود و همکارانم قول می‌دهم این ماجرا را پیگیری کنم و از بالاترین رده وزارت ورزش تا پایین‌ترین، هر کسی که مقصر باشد به آن رسیدگی و به شدیدترین شکل ممکن با آن برخورد می‌کنیم. این اتفاق به هیچ‌وجه قابل هضم نیست و در مقابل آن کوتاه نخواهیم آمد.»

سکوت در برابر تجاوز به پسران

دکتر «سیمین کاظمی» پزشک و جامعه‌شناس با انتقاد از اینکه برخلاف تصورات عوام تجاوز تنها به دختران معطوف نمی‌شود و شامل پسرهای خردسال و نوجوان هم می‌شود به «جهان‌صنعت» گفت: جامعه مردمحور جنس مذکر را با قدرت و فاعلیت شناسایی می‌کند و تجاوز و تعرض جنسی هم در چارچوب روابط قدرت مبتنی بر جنسیت تعریف می‌شود. یعنی امکان تجاوز برای مرد/جنس قوی به زن/جنس ضعیف ملحوظ شده است. بنابراین تجاوز به پسران یا مردان با چنین پیش‌فرضی قابل تعریف نیست. 

در جامعه‌ای که ارزش‌های مردانگی در آن تقدیس و تکریم می‌شود مذکری که به او تجاوز شده از جایگاه مردانگی سقوط کرده است و انگ مرد نبودن را متحمل می‌شود، بنابراین سعی می‌شود تجاوز به پسران مخفی یا نادیده گرفته شود. از طرف دیگر محافظت و مواظبت از پسران به نوعی نفی مردانگی و نشاندن آنها در جایگاه دختران به عنوان جنس فاقد قدرت و ضعیف می‌شود.

برای همین به طور پیش‌فرض پسران مصون از تجاوز و بدون مراقبت رها می‌شوند‌. به این ترتیب در جامعه‌ای که بنا به عرف، سنت و مذهب روابط مرد و زن زیر ذره‌بین است، به امکان سوءاستفاده از پسران جوان توجهی نمی‌شود و پسران در محیط‌های تک‌جنسیتی در معرض تعرض از طرف افرادی قرار می‌گیرند که از جایگاه اقتدار برخوردارند، مثل مربی ورزش یا معلم و غیره.

وی با اشاره به اینکه تجاوز در مدرسه فوتبال مسبوق به سابقه است اما هیچ احتیاطی در این باره رخ نداده است، افزود: همه محرومیت‌ها و سختگیری‌ها درباره روابط مرد و زن است و این فرض وجود دارد که محیط‌های تک‌جنسیتی امن هستند و نیازی به نظارت ندارند. از طرفی این تصور وجود دارد که مداخله و اقدامات محافظتی از کودکان و نوجوانان در برابر سوءاستفاده جنسی به فرو ریختن قبح یا گسترش این مسائل منجر می‌شود که البته چنین تصوری اشتباه و آسیب‌زا است.

این جامعه‌شناس درباره تبعات اجتماعی این اتفاق و تاثیر آن بر افکار عمومی بیان کرد: این اخبار برای افکار عمومی تکان‌دهنده و بهت‌آور است چون این انتظار در جامعه ایجاد شده که محیط‌های ورزشی تک‌جنسیتی، امن و بی‌خطر هستند ولی در واقع تصور عمومی از این امنیت فرو می‌پاشد و احساس ناامنی و نگرانی تولید می‌شود. از طرفی خانواده‌ها نمی‌توانند بچه‌های خود را از فعالیت‌های جمعی آموزشی و ورزشی که نیاز و اقتضای سنین نوجوانی است منع کنند، از طرف دیگر چنین اخباری نشان می‌دهد که امنیت وجود ندارد. چنین وضعیتی در جامعه ایجاد نگرانی، سردرگمی و تنش می‌کند.

دکتر کاظمی درخصوص راهکارهای مقابله با تجاوز به کودکان گفت: لازم است سازوکارهای نظارتی و محافظتی در اماکن آموزشی، ورزشی و…‌ وجود داشته باشد. علاوه بر این به بچه‌ها و خانواده‌ها آموزش‌های لازم داده شود، هم در مورد محافظت از بچه‌ها و هم اینکه در صورت مواجهه با آزار جنسی چه کاری انجام دهند.

با متخلفان از وزیر تا مدیر زمین بازی برخورد قاطع شود

«فرزاد آشوبی» سرمربی تیم فوتبال نوجوانان پرسپولیس با انتقاد از عدم نظارت مسوولان مربوطه نسبت به مدارس فوتبال پایه به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه هیچ نظارتی بر مدارس فوتبال پایه از جانب مسوولان مربوطه وجود ندارد. بارها در این باره هشدار داده بودیم اما گوش شنوایی وجود نداشته است. بخش بزرگی از این مدارس فوتبال بدون کسب مجوز و طی مراحل خاصی فعالیت می‌کنند، بنابراین انواع و اقسام اتفاقات در این مدارس‌ها می‌افتد. وقتی متولیان امر کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند، متاسفانه باید شاهد این دست از مسائل ناراحت‌کننده و غیرانسانی در جامعه باشیم، حتی در بحث فرآیند یک مربی هم هیچ نظارتی وجود ندارد. اطلاع دارم که هیچ نظارت و سختگیری در شرکت‌کننده‌های کلاس مربیگری نیز وجود ندارد. در نتیجه با شرایط فعلی اتفاقی که در مشهد رخ داده است، اولین و آخرین آن نخواهد بود.

وی افزود: به نظرم باید در فرآیند اهدای مدرک مربیگیری به افراد سختگیری شود. هر فردی نباید با گذراندن چند دوره کوتاه این مدرک را کسب کند و با اجاره یک زمین بازی نوجوانان و خانواده‌های آنها را فریب دهد.

چرا باید فردی بدون طی کردن مراحل مجوز، مدرسه فوتبال دایر کند؟! بنابراین اهمال و کوتاهی هیات‌های فوتبال استان یا شهر کاملا عیان است. قوه قضاییه باید در این باره ورود کند و از بالاترین مقام تا آن فردی که بدون هیچ پیگیری به آنها زمین بازی اجاره داده است، مورد بازخواست قرار گیرند.

همچنین امیدوارم این اتفاق تلخ تلنگری بزرگ برای مسوولانی باشد که نسبت به وظایف خود کوتاهی می‌کنند. خانواده‌ها نیز باید بدانند نوجوانان خود را به مدارس فوتبالی که دارای مجوز از هیات فوتبال آن شهر یا استان است، ثبت‌نام کنند.

این بازیکن پیشکسوت فوتبال ایران بیان کرد: اگر قوه قضاییه این بار سختگیری‌های لازم را انجام ندهد، چند ماه دیگر دوباره شاهد چنین اتفاقی خواهیم بود. آینده چندین نوجوان از بین رفته است، از وزیر تا هر فردی که نقشی در این موضوع دارند به ویژه هیات‌های فوتبال استان باید پاسخگو باشند.

مهدیه بهارمست