گزارشگران زن؛ صداهایی که باید شنیده شوند

به گزارش ایران ورزشی، دیدار برگشت فولام و بلکبرن در فصل ۰۷-۲۰۰۶ لیگ برتر انگلیس می توانست یک دیدار معمولی باشد که برای همیشه زیر خاطره بازی های به مراتب جذاب تر و پرگل تر دفن شود اما گزارش جکی اوتلی این تساوی ۱-۱ را به آغاز یک دوران تازه در گزارشگری فوتبال تبدیل کرد. ۴۳ سال از آغاز برنامه پرطرفدار Match of the day سپری می شد که سرانجام مسئولان این برنامه تصمیم گرفتند گزارش یک دیدار را به یک گزارشگر زن بسپارند؛ تصمیمی که می شد انتظار داشت همه از آن استقبال نکنند.

دِیو بَسِت، کمک مربی وقت لیدز یونایتد، بعد از آنکه اعلام شد اوتلی دیدار فولام-بلکبرن را گزارش می کند، گفته بود:" شاید بی بی سی تلاش می کند تا خلاق و پیشرو باشد اما فکر می کنم این کار اعتبار برنامه را پایین می آورد و وقتی او آخر هفته گزارش کند، من بازی را تماشا نمی کنم. مشکل این است که همه از گفتن این موضوع می ترسند اما در نهایت این را تایید می کنند.

من هرگز با این ایده که داور زن داشته باشیم، موافق نیستم و گزارشگر زن هم نباید داشته باشیم. همسرم هم با این نظر موافق است."

دیلی استار هم خبر گزارش اوتلی را با تیتر طعنه آمیز From Motty to Totty روی جلد برد. Motty لقب جاناتان ماتسون، معروف ترین گزارش فوتبال انگلیس بود و Totty به معنای دختر زیبا؛ تیتری آشکارا جنسیت زده که حضور اوتلی در MOTD را تنها حاصل جذابیت های ظاهری او می دید.  استیو کوری از دیلی میل هم صدای اوتلی را به آژیر خطر تشبیه کرد.

در مقابل، عده ای دیگر این اتفاق را قدمی دیگر برای ایجاد برابری در ورزش بین مردان و زنان می دانستند، هرچند خود او چنین ایده ای نداشت:" من به این کار به عنوان شکستن موانع برای ورزش بانوان فکر نمی کنم. من این کار را به همان دلیلی انجام می دهم که همکاران مرد انجام می دهند: من عاشق فوتبال هستم."

اوتلی عاشق فوتبال بود؛ حتی بیشتر از برادرش که حوصله فوتبال بازی کردن در حیاط خانه شان را هم نداشت و این علاقه را تا تبدیل شدن به یک فوتبالیست آماتور دنبال کرد اما مصدومیت زانو، باعث شد تا آن را کنار بگذارد ولی گزارشگری فرصت دوباره ای بود تا در هوایی که می خواهد، نفس بکشد. هرچند شرایط سخت‌تر از چیزی بود که فکر می کرد. او ۵ سال بعد در مورد شرایط دشوار روزهای ابتدایی کارش گفت:" انتقادهای زیادی از سوی افرادی مطرح می شد که اعتبار من را زیر سوال می بردند. شرایط دشواری بود. احساس می کردم جدا افتاده ام. من از نظر ذهنی قوی هستم اما پوست کلفت نیستم. ولی در طول سال ها پوست کلفت شدم. البته حمایت های زیادی هم از من شد؛ و من فهمیدم که باید از این حمایت ها استفاده کنم و شکایت نکنم زیرا این اتفاق مانند یک موهبت برای من بود."

این موهبت در حالی نصیب اوتلی شد که از چند سال قبل گزینه های دیگری هم برای تبدیل شدن به اولین گزارشگر زن MOTD مطرح بودند؛ از اِلِنور اُلدروید که برای رادیو بی بی سی کار می کرد تا پائولا کوکوتزا که خودش به نیال اسلون، تهیه کننده وقت MOTD پیشنهاد داد که او را به عنوان اولین گزارشگر زن این برنامه بپذیرد اما در نهایت قرعه به نام جکی اوتلی افتاد. هرچند اوتلی سد بلند را شکست اما بیش از یک دهه طول کشید تا صدای گزارشگر زن دیگری از MOTD شنیده شود.

ویکی اسپارکس؛ از تهدید مویس تا جام جهانی

پیش از اینکه ویکی اسپارکس به عنوان گزارشگر دیدار پرتغال و مراکش معرفی و به اولین زنی تبدیل شود که یک دیدار جام جهانی مردان را برای طرفداران فوتبال در بریتانیا گزارش می کند، نام او با جنجالی که دیوید مویس، سرمربی وقت ساندرلند در سال ۲۰۱۷ ایجاد کرد، شنیده شد. اسپارکس برای مصاحبه بعد از بازی به سراغ مویس رفت و سرمربی سابق منچستریونایتد که از سوال او خوشش نیامده بود، بعد از پایان مصاحبه، در حالی که هنوز دوربین ها صدایش را ضبط می کردند، گفت:" دفعه بعد مراقب باش. با این که زن هستی اما دفعه بعد شاید سیلی بخوری."

دیوید مویس بعدا به خاطر این اظهارنظر عذرخواهی کرد و اسپارکس هم به مسیرش برای تبدیل شدن به یکی از ستاره های بخش ورزشی بی بی سی ادامه داد تا اینکه در روز بیستم ژوئن ۲۰۱۸ در ورزشگاه لوژنیکی مسکو، به عنوان گزارشگر پشت میکروفون قرار گرفت.

این بار هر دو جبهه موافقان و مخالفان صداهای بلندتری برای ابراز نظر داشتند. از یک سو با گسترش شبکه های اجتماعی نسبت به ۱۱ سال قبل، مخالفان بلافاصله نارضایتی شان را در توئیتر و فیس بوک اعلام کردند و در سمت مقابل، چهره های سرشناس بیشتری به دفاع از پرداختند؛ از جمله جکی اوتلی که حمله تندی به منتقدان کرد. او که از اظهارات جیسون کاندی، بازیکن سابق چلسی، در یک برنامه تلویزیونی در مورد صدای اسپارکس و گزارشگران زن، عصبانی شده بود، در توئیترش نوشت:" ناامید کننده است که ۱۱ سال بعد از اولین گزارش من در MOTD و ۸ سال بعد از اینکه من هفت بازی را در برای رادیو لایو ۵ گزارش کردم، همچنان مسئله گزارشگران زن مطرح است. ترجیح صدا یا سبک گزارش همیشه مطرح است.اینکه گفته شود زنان نباید گزارش کنند، چیزی بیش از انتقاد است. اما همچنان احساس می کنم در حال پیشرفت هستیم. دایناسورها در اقلیت هستند."

راه دشوار گزارشگران زن در سراسر دنیا

گزارشگران زن در دیگر کشورها هم تجربه هایی مشابه جکی اوتلی و ویکی اسپارکس را پشت سر می گذارند. از جمله کلودیا نویمن و هانا مارک لوند که جام جهانی ۲۰۱۸ را برای تلویزیون های سراسر آلمان و سوئد گزارش کردند.

بعضی از توهین ها به نویمن، گزارشگر زن شبکه ZDF، آنقدر شدید بود که مسئولان این شبکه، از دو نفر از کاربران شبکه های اجتماعی شکایت کردند. به ویژه پس از اینکه او در یکی از بازی های ژاپن، یکی از بازیکنان این تیم که در بوندس لیگا بازی می کرد را نشناخت. اما بعدا در نظرسنجی نشریه اشپیگل، ۶۹.۹ درصد از بینندگان آلمانی، تجربه شنیدن بازی ها با صدای گزارشگر زن را مثبت ارزیابی کردند و تنها به نظر ۱۲ درصد این اتفاقی منفی بود؛ بقیه نیز نظر ممتنع داشتند. جالب تر اینکه میزبان رضایت بین بینندگان مرد و زن بسیار نزدیک بود؛ ۶۸ درصد مردان و ۶۹ درصد زن ها از شنیدن بازی با گزارشگر زن رضایت داشتند.

به این ترتیب، آنطور که شواهد نشان می دهد، همه چیز به عادت طرفداران فوتبال و ذائقه شکل گرفته آنها در طول سال های طولانی تماشای فوتبال از تلویزیون برمی گردد و چندان غیرطبیعی نیست که مخالفت هایی هم برای آن وجود داشته باشد اما عملکرد خوب گزارشگرانی مانند ویکی اسپارکس و کلودیا نویمن می تواند مسیر را برای همتایان آنها، نه تنها در بریتانیا و آلمان، که در سراسر جهان باز کند.

آیا علاقه نداشتن مردان به صدای گزارشگر زن، جنسیت زده است؟

بعد از اینکه ویکی اسپارکس با گزارش بازی پرتغال و مراکش، به اولین زنی تبدیل شد که یک بازی جام جهانی مردان را برای بینندگان بریتانیایی گزارش می کند، بار دیگر انتقادهای زیادی مطرح شد که بیشترشان از طرف کسانی بود که صدای زنانه او را مناسب گزارش نمی‌دانستند.

جیسون کاندی،هافبک سابق چلسی، صدای زیر ویکی اسپارکس را غیر قابل تحمل توصیف کرد و بسیاری در شبکه های اجتماعی واکنش مشابهی نشان دادند؛ هرچند گروهی دیگر این صحبت ها را سکسیستی دانستند، از جمله جکی اوتلی، اولین گزارشگر زن انگلیس، که این افراد را نئاندرتال و دایناسور توصیف کرد.

اما سان در گزارشی ادعا کرد دلیل اینکه مردان، علاقه ای به شنیدن صدای گزارشگران زن ندارند، دلیل علمی دارد. در این گزارش رابین دانبار، رئیس گروه تحقیقاتی علوم اعصاب تکاملی و اجتماعی دانشگاه آکسفورد، گفته:" صدای زن ها اساسا نسبت به دوران کودکی تغییر زیادی نمی کند. یک دلیل می‌تواند این باشد که مردان خصیصه های کودکانه را در شریک زندگیشان ترجیح می دهند."

از طرف دیگر صدای گزارشگران زن در موقعیت های حساس، حالت جیغ پیدا می‌کند که این برای مردان جالب نیست زیرا بخشی از مغز آنها را فعال می‌کند که برای اعلام خطر طراحی شده و به همین دلیل، سطح استرس در آنها را افزایش می دهد. در همین گزارش همچنین از دکتر فیونا کووارد از دانشگاه بورنموث، نقل شده که صدای مردان و زنان در بخش های مختلفی از مغز تحلیل می شوند. با توجه به آهنگین تر بودن صدای زنان، فرکانس های صوتی آن در بخشی از مغز تحلیل می شود که مربوط به موسیقی است. در حالی که صدای مونوتن مردان، پیچیدگی کمتری دارد و در بخشی از مغز که مربوط به آنالیز اطلاعات است، دریافت می شود. به همین دلیل، عادت به شنیدن گزارش ها با صداهای مردانه، شنیدن صدای گزارشگر زن برای مردان را غیرجذاب می کند زیرا در شرایطی که نیاز به تمرکز بیشتری دارند، مغزشان درگیر اتفاق پیچیده تری می شود.

اما پروفسور تِرِوِر کاکس از دانشگاه سالفورد، معتقد است که شنیدن صداهای مردانه،حس اتوریته بیشتری ایجاد میکند زیرا بیشتر رهبران در دنیا مرد هستند و اعتقاد دارد که با افزایش تعداد سیاست مدارها و رهبران زن در دنیا و عادی شدن شنیدن صدای آنها، کار برای گزارشگران زن هم راحت تر شود.

بهنام جعفرزاده