ماجرای کفش‌های آمريکايی شاگردان «کی روش»

تيم ملي ايران اين روزها علاوه بر برهم‌خوردن يکي، دو بازي تدارکاتي‌اش تلاش زيادي مي‌کند تا حضوري موفق در جام جهاني پيش‌رو داشته باشد؛ ملي‌پوشان ايران که با کارلوس کي‌روش پرتغالي، اولين بار به صورت متوالي مسافر جام جهاني شده‌اند، دلخوش به فلسفه کاري سرمربي پرتغالي هستند تا مگر طلسم شکسته شود و سرانجام در پنجمين حضور «يوزها» در جام جهاني، اين تيم از مرحله گروهي صعود کند. البته با نگاهي به رقباي ايران در گروه دوم بازي‌هاي جام جهاني، اين کار شبيه به «مأموريت غيرممکن» است ولي از زماني که کي‌روش روحيه جنگندگي را به بازيکنان تيم ملي منتقل کرده، ديگر نمي‌شود از غيرممکن صحبت کرد.

با اين حال فارغ از اين موارد، يک موضوع حاشيه‌اي ديگر ذهن بازيکنان ايران براي حضور در جام جهاني را مشغول کرده است: کفش‌هاي «نايکي»! شايد آخرين دغدغه کي‌روش و شاگردانش بايد رسيدگي به امور کفش باشد ولي خروج آمريکا از «برجام» حالا تأثير عجيب و غريبي هم روي کفش‌هاي بازيکنان ايراني در جام جهاني خواهد داشت. ماجرا از اين قرار است که خبرگزاري «رويترز» به نقل از مسئولان کمپاني «نايکي» اعلام کرده هيچ يک از بازيکنان ايران به دليل اعمال تحريم‌هاي جديد آمريکا نمي‌توانند کفش‌هاي توليدي اين کمپاني را در جام جهاني بپوشند.

اين بيانيه در شرايطي صادر شده که نايکي کفش‌هاي بيش از ۶۰ درصد بازيکنان حاضر در جام جهاني را توليد کرده و براي عده‌اي هم به صورت کاملا انحصاري کفش طراحي کرده است. از آنجا که اين کمپاني آمريکايي جدالي سخت با «آديداس»، ديگر کمپاني سرشناس توليد البسه ورزشي در دنيا دارد، با اين موضوع دست به ريسک زده چون عملا ديگر روي ايراني‌ها براي تبليغ برندش نمي‌تواند حسابي باز کند.

نايکي محبوب بازيکنان ايراني

در نگاه اول شايد به نظر برسد اين موضوع هيچ تأثيري نخواهد داشت ولي بايد عنوان کرد که کفش‌هاي اين کمپاني آمريکايي محبوبيت خاصي بين بازيکنان ايراني دارد؛ در ميان ۲۴ نفر دعوت‌شده به اردوي فعلي تيم ملي ايران که به نظر مي‌رسد از بين آنها با يکي، دو تغيير ۲۳ نفر نهايي جام جهاني مشخص شود، نزديک به ۶۰ درصد بازيکنان از کفش‌هاي نايکي استفاده مي‌کنند: ۱۳ نفر از جمع ۲۴ بازيکن حاضر در اردوي تيم ملي کفش‌هاي نايکي مي‌پوشند و ۱۱ نفر ديگر از کفش‌هاي آديداس استفاده مي‌کنند. به اين مورد بايد کارلوس کي‌روش را هم اضافه کرد که از زمان ورودش به ايران هر زمان که نياز شده از استوک‌هاي فوتبالش استفاده کند، از برند نايکي استفاده کرده است. حالا سؤال اصلي اين است که اگر قرار باشد نايکي، ايراني‌ها را تحريم کند، آيا ضرر و زياني متوجه بازيکنان ايران مي‌شود؟

آديداس اسپانسر لباس

اسپانسر توليدکننده لباس ايران در جام جهاني کمپاني آلماني آديداس است ولي اين کمپاني فقط لباس‌هاي ورزشي را توليد مي‌کند و بازيکنان ايران هم همگي موظف هستند هر جا که با لباس ورزشي مي‌روند، از توليدات اين کمپاني استفاده کنند. با اين حال موضوع کفش و دستکش (براي دروازه‌بان‌ها) موضوعي شخصي است. به عبارت ديگر بازيکنان مختار هستند هر کفشي با هر برندي که دوست دارند را فارغ از برند توليدکننده لباس‌هايشان به پا کنند. به همين خاطر است که سه کمپاني نايکي، آديداس و پوما، تلاش زيادي مي‌کنند تا بازيکنان بيشتري را تشويق به پوشيدن کفش‌هايشان کنند.

در تيم ملي ايران فعلا اشکان دژاگه، مهدي طارمي، مسعود شجاعي، سردار آزمون، رامين رضاييان، مهرداد محمدي، سعيد عزت‌اللهي، کريم انصاري‌فرد، وحيد اميري، علي قلي‌زاده، مهدي ترابي، امير عابدزاده و سامان قدوس از کفش‌هاي کمپاني نايکي استفاده مي‌کنند. خبر بد براي اين بازيکنان اين است که بايد کفش‌هايشان را براي جام جهاني عوض کنند چون طبق آنچه نايکي گفته، آنها نمي‌توانند ديگر اين کفش‌ها را به پا کنند اما بايد به نکته مهم‌تري اشاره کرد؛ اينکه آيا کسي از بازيکنان ايران به طور رسمي با اين کمپاني قرارداد دارد؟ به عنوان مثال عليرضا بيرانوند دروازه‌بان تيم ملي ايران با کمپاني «آل‌اشپرت» قرارداد رسمي دارد و در بازي‌هاي مختلف موظف است حتما دستکش‌هاي اين کمپاني را بپوشد. اگر چنين نکند، طبيعتا بايد جريمه‌اي سنگين بپردازد.

درباره نايکي داستان کمي متفاوت است؛ ماجرا از اين قرار است که اين کمپاني نمايندگي انحصاري در ايران ندارد و طبيعتا نمي‌تواند با بازيکناني که در ليگ ايران بازي مي‌کنند، قرارداد رسمي داشته باشد؛ مگر اينکه به صورت واسطه با چندين چهره سرشناس به توافق رسيده باشد. بالطبع وقتي پاي واسطه در ميان باشد، بر‌هم‌زدن قرارداد کار چندان دشواري نخواهد بود. البته در ميان ۱۳ بازيکني که عنوان شد، بايد چند نفر را کاملا مستثنا کرد؛ ازجمله اشکان دژاگه، مسعود شجاعي و شايد کريم انصاري‌فرد. دو نفر اول به نظر مي‌رسد به واسطه حضور طولاني‌مدت خود در ليگ‌هاي مختلف اروپايي قرارداد حرفه‌اي‌تري با نايکي داشته باشند؛ به‌ويژه اينکه هم اشکان و هم مسعود در جام جهاني برزيل با کفش‌هاي نايکي به ميدان رفتند.

حالا طبيعتا اگر قرار باشد اين کمپاني براي اين بازيکنان در جام جهاني پيش‌رو کفشي تأمين نکند، در نتيجه بايد هزينه فسخ قراردادش را با اين بازيکنان بپردازد. معني ساده‌تر آن اين است که به اين بازيکنان بايد پولي به‌عنوان خسارت بدهد. اين موضوع مي‌تواند درباره ديگر بازيکناني که نايکي مي‌پوشند و خارج از فوتبال ايران بازي مي‌کنند نیز  صادق باشد. برای فهمیدن اینکه منظور نايکي از بازيکنان ايران، آنهايي هستند که قرارداد حرفه‌اي ندارند و کفش‌هاي اين کمپاني را مي‌پوشند يا شامل همه بازيکنان مي‌شود، باید تا يکي، دو هفته ديگر منتظر ماند؛ در واقع تا شروع اولين بازي ايران در جام جهاني.

تکليف بقيه بازيکنان چه مي‌شود؟

اگر فرض بر اين باشد که منظور کمپاني نايکي «همه» بازيکنان ايراني، چه آنها که با اين برند قرارداد دارند و چه ندارند، باشد تکليف مشخص است؛ آنهايي که قرارداد دارند، هزينه فسخ قرارداد را مي‌گيرند و بقيه نیز مجبور هستند از کفش‌هاي ديگر برندها استفاده ‌کنند. از آنجا که همين حالا هم کفش‌هاي کمپاني آديداس سطح کيفي بسيار بالايي دارند، طبيعي است بيشتر بازيکنان ايران به سمت پوشيدن کفش‌هاي اين کمپاني آلماني بروند. هرچند در اين بين، چند نفر از بازيکنان نیز ممکن است با برند ديگري به توافق برسند و مثلا پوما، نيوبلنس يا هر برند ديگري را انتخاب کنند.

پول بگيريد، کفش بپوشيد

موضوع درباره ايران و کلا تيم‌هاي نه‌چندان قدرتمند ملي در سطح جهاني، روي ديگري هم دارد. در اين‌گونه تيم‌ها، چون تعداد لژيونرهاي سرشناس کم است، معمولا قرارداد حرفه‌اي به‌عنوان اسپانسر شخصي خيلي کم منعقد مي‌شود. در نتيجه در تورنمنت‌هاي مهم و بزرگ مثل جام جهاني، برندهاي مختلف توليدکننده کفش فوتبال، باب مذاکره را با مسئولان تيم باز مي‌کنند؛ به اين معني که به آنها پيشنهاد مي‌دهند کفش‌هاي مدنظر را بپوشند و در قبالش مبلغي را دريافت کنند. اين اتفاق براي تيم ملي ايران در جام جهاني قبلي رخ داد.

به‌جز اشکان دژاگه، مسعود شجاعي و مهرداد پولادي که با کمپاني نايکي قرارداد داشتند، بقيه بازيکنان با گرفتن مبلغي قابل قبول از آديداس، همگي يکي از محصولات اين کمپاني را پا کردند و تا آخرين بازي‌شان در جام جهاني نیز با همان مدل‌ها به ميدان رفتند. بديهي است امسال هم با اتفاق رخ‌داده، دوباره اين سناريو تکرار شود و احتمالا بيش از نيمي از بازيکنان ايران دوباره با بستن قرارداد مقطعي با يکي، دو برند، کفش‌هاي مدنظر آن کمپاني‌ها را پا کنند.

سجاد فيروزي