مورخ نان، ویلیات روبِل، استدلال می‌کند تعریفی مطلق از نان نه تنها ضرورتی ندارد؛ بلکه زیان‌بخش است. روبل، نویسنده کتاب «نان: یک تاریخ جهانی» می‌گوید: «نان همان چیزی است که فرهنگ شما می‌گوید [آن را به عنوان نان می‌شناسد]. [حتماً]نیازی نیست با نوع خاصی از آرد درست شده باشد [تا بتوان به آن گفت: نان].»
به‌جای آن، روبل بروی کاری که نان انجام می‌دهد تمرکز می‌کند: غلاتِ غالب مانند گندم، ذرت یا دانه چاودار را به غذایی با ماندگاری بالا تبدیل می‌کنند که بتوان آن را با خود به بیرون از خانه برد، از آن برای سیر کردن یک ارتش استفاده کرد یا برای زمستان آن را ذخیره نمود.
حتی پیش از شکل‌گیری نخستین جوامع کشاورزی در حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش از میلاد، شکارگر-گردآوردندگان در صحرای سیاه لبنان از گیاهان غده‌ای (مثل سیب‌زمینی) و غلات اهلی‌شده نان تولید می‌کردند.
امروز فرزندانِ بی‌شمار آن نان‌های اولیه نشان می‌دهند دنیای سنت‌های غذایی بسیار گسترده است.
در کوه‌های صعب‌العبور در منطقه وستفالیا در آلمان، نانوا‌ها قرص‌های نان را با دانه‌های چاودار برای مدت ۲۴ ساعت با بخار می‌پزند، درحالیکه یک نانِ گردِ ارمنی به نام لواش که از گندم تهیه می‌شود در عرض ۳۰ ثانیه در تنور تاول می‌زند و پخته می‌شود.
فهرست نان بسیار متنوع است. از این میان ۵۰ نان به عنوان نان‌های برتر انتخاب شده‌اند که علت برتری آن‌ها طعم خاطره‌انگیز، مواد تشکیل‌دهندۀ منحصر‌به‌فرد، جایگاه آن‌ها در فرهنگ و سنت و آن احساسِ لطیف و حریریِ در خانه بودن است که در هنگام خوردن آن‌ها به انسان دست می‌دهد.
نان‌ها به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده‌اند. گفتنی است ۱۶اکتبر در تقویم جهانی روز جهانی نان است.
بُلانی، افغانستان تاول‌های طلایی‌رنگ خمیرِ ترد نشان از آن دارد که با یک بُلانی عالی طرف هستیم؛ اما طعم واقعی این گنجینه افغانی، که محبوب‌ترین نان افغانستان است، در درون نان پنهان است. نانوا‌های افغانی بعد از آنکه خمیرمایه را با وردنه به یک ورقه نازک تبدیل می‌کنند، آن را لایه لایه با مقادیر سخاوتمندانه‌ای از سیب‌زمینی، اسفناج یا عدس پر می‌کنند. سبزیجات تازه و پیازجه طعمی تند و تیز به این غذا که حسابی نیاز به دندان دارد و آرامش‌بخش می‌دهند. بعد از آن خمیر در روغن داغ سرخ می‌شود و آماده خوردن است.
لواش، ارمنستان اگر مادرشوهرِ ارمنی‌تان با یک نانِ پهن به پهنای یک هولا‌هوپ به سمتتان آمد، سرتان را ندزدید: لواش روی سر زوج‌های تازه ازدواج‌کرده پهن می‌شود تا بدینوسیله برایشان خوشبختی و فراوانی را آرزو کنند. شاید، چون لواش درست کردن دوستان زیادی را دور شما جمع می‌کند. برای درست‌کردن لواش سنتی، گروهی از زنان گرد هم جمع می‌شوند تا خمیر نان را روی کوسنی که روی آن را با پشم یا کاه پوشانده‌اند، پهن کنند. به دستانِ ورزیده و سریع یک نانوای ماهر نیاز است تا ورقه‌های خمیر را که تعدادشان زیاد است به دیواره تنوری مخروطی-شکل بچسباند؛ جایی که نان بسیار سریع پخته می‌شود. این نان به قدری در فرهنگ مردم ارمنستان نقش محوری دارد که در میراث آثار معنوی یونسکو ثبت شده است.
نانِ دَمپَر، استرالیا نان دمپر استرالیایی برای سفر‌های جاده‌ای درست شد و برای استرالیایی‌ها یادآور جشن‌های تابستانی است. این نان به‌سادگی با مخلوط‌کردن آب، آرد و نمک درست می‌شود. ترکیب به‌دست‌آمده یا روی یک تابه چدنی که روی خاکستر داغ شده فشار داده می‌شود یا آن را به انتهای یک سیخ می‌زنند و مستقیماً روی خاکستر نگه می‌دارند. امروزه به دستورالعمل پخت خمیرترش شیمیایی و شیر هم اضافه شده و این نان دلچسب بسیار شبیه نانِ سودای ایرلندی شده است.
لوچی، بنگلادش خمیر به دست آمده از گندم در روغن بسیار داغ فرو برده می‌شود تا نانی پهن و طلایی به دست آید. این نان در کنار ادویه‌های معطر بنگلادشی بسیار عالی می‌شود. این ترکیب، انتخابی رایج برای یک صبحانه بنگلادشی است که اغلب با کاری سیب‌زمینی سفید صرف می‌شود. شما می‌توانید نان‌های پف‌کرده لوچی را در تمام خیابان‌های داکا از غرفه‌های کنار خیابان تا آشپزخانه‌های خانگی پیدا کنید.
پائو‌دِکوئیجو، برزیل تبدیلِ کاساوای آمریکای جنوبی با داشتنِ مقدار طبیعی از سیانوری که می‌تواند یک انسان را از پای درآورد، در به نان، اوج خلاقیت و هوشمندی آشپزخانه است. این کار با چرخۀ خیساندن، فشار‌دادن و خشک‌کردن این ریشه گیاهی انجام و در انتها این ریشه خوراکی تبدیل به یک ستاره غذایی می‌شود. این ریشه یکی از اصلی‌ترین ماده‌ها برای درست کردن نان پنیریِ برزیلی است که روی آن بسیار ترد است و درون آن نرم و کمی ترش.
دوناتِ (بِیگِل) مونترآل، کانادا نخستین نانواییِ دونات در سال ۱۹۱۹ در مونترآل تأسیس شد و از آن زمان تا کنون آتش تنور این نانوانی همواره روشن است. در این نانوایی، نانوا‌ها با استفاده از پارو‌های بلند و باریک نان‌های دوناتی را به داخل فری که با سوخت آن چوب است، سر می‌دهند. دونات‌ها به قدری که به رنگ طلایی درآیند در فر می‌مانند.
نیویورکی‌ها ممکن است فکر کنند در تولید دونات منحصر‌به‌فردند، اما نسخۀ مونترآلی دونات طعمی بسیار لذیذ‌تر و متفاوت‌تر دارد. در مونترآل، خمیرِ دونات با تخم‌مرغ و عسل ترکیب می‌شود و سپس با دست به صورت حلقه در آورده می‌شود و قبل از پخته‌شدن در مخلوط آب و عسل جوشانده می‌شود. نتیجه یک شیرینی بسیار سبک، فشرده و جویدنی است. در مونترآل ۲۴ساعت شبانه‌روز می‌توانید دونات داغ بخرید.
ماراکِتا، شیلی سیلِ مهاجران اروپایی در قرون ۱۹ و ۲۰ به شیلی فرهنگ پخت نان‌های گندم را نیز به این کشور وارد کرد و میان‌وعدۀ محبوبِ این کشور از تلاقی دو فرهنگ متولد شده است. این نانِ چهار‌تکه‌ای، در درون کمرنگ و کرکی است، اما در بیرون بسیار ترد است. نانوایان یک ماهیتابه آب را در درون فر می‌گذارند تا مطمئن شوند بیرون نان ترد می‌شود؛ این حالتِ طبخ نان بسیار محبوب مردم شیلی است. این نان در زندگی روزمره مردم شیلی نقش محوری دارد تا حدی که وقتی شیلیایی‌ها می‌خواهند بگویند کودکی در یک خانواده متمول و ثروتمند متولد شده است، می‌گویند: «وقتی متولد شد یک ماراکِتا زیر بغلش بود.»
شائوبینگ، چین باید یک نانِ شائوبینگ را نصف کنید تا شاهکار خمیر‌های لایه‌لایه و کنجدی آن را که خمیر گندم درست شده مشاهده کنید. نانوا‌هایی که در طبخ شائوبینگ مهارت دارند خمیرمایه را آنقدر ورز می‌دهند تا نازک شود؛ محصول نهایی از ۱۸ یا تعداد بیشتری از لایه خمیر درست می‌شود. این نانِ پهن بعداً با موادی که می‌توانند شور یا تند باشند – از خمیر کنجد سیاه تا گوشت دودی یا فلفل سیچوآن – پر می‌شود.
پان کوبانو، کوبا این نان در بیرون بسیار نرم و لطیف و در درون بسیار ترد است. اگر وارد یک نانوایی کوبایی شوید، احتمالاً یک نان دراز و طلایی را با درزی کمرنگ در وسط آن مشاهده خواهید کرد: برخی نانوایان یک باریکه از برگ درخت نخل را قبل از پختن نان در خمیر فرو می‌کنند تا در نان شیار‌هایی ایجاد شود.
این نان از هاوانا تا میامی بسیار معروف است. ساندویچی‌های کوبایی از این نان استفاده می‌کنند.
لیبا، مصر قبایل بدوی در صحرا‌های پهناور مصر مسافرت می‌کردند و با خود کیسه‌های آرد گندم را حمل می‌کردند و هر روز در کنار شعله‌های آتش نان می‌پختند. درحالیکه برخی از نان‌های بدوی روی ورقه‌های داغ فلزی طبخ می‌شوند، لیبا مستقیماً روی خاکستر چسبانده می‌شود. درون این نام بخارپز و نرم است و بیرون آن قهوه‌ای و ترد.
پیوپوآسس، السالوادرو خیابان‌های سالسالوادور مملو از بوی ذرت بو‌داده است که برای پختن پیوپوآسس از آن استفاده می‌شود. این نانِ ذرتِ کبابی هم یک میان‌وعدۀ دوست‌داشتنی است و هم یک نشانۀ ملی. برای پختن این نان، آشپز موادی مانند پنیر یا لوبیای اسپایسی را با خمیر ذرت می‌پیچد و سپس روی شعله آتش کباب می‌کند. مقداری سالاد کلم که به آن روغن و نمک اضافه شده در کنار این نان مصرف می‌شود. طعم این نان، طعمی تاریخی است. بقایای لوازم آشپزی مانند آنچه در طبخ پیوپوآسس استفاده می‌شود در شهر مایا که به ۶۰۰ سال بعد از میلاد باز می‌گردد پیدا شده است.
اینجرا، اتیوپی سطح اسفنجی اینجرا را کهکشانی از حباب تشکیل می‌دهد که این نان را ابزار مناسبی برای خوردن خورشت‌ها و سوپ‌های متنوع این کشور می‌کند. این نان که در کشور‌های همسایه شامل اریتره و سومالی نیز طرفداران زیادی دارد، هم به‌منزله غذای اصلی استفاده می‌شود و هم به‌منزله ابزاری برای صرف غذای اصلی که به کمک آن غذا را از بشقاب‌ها بر می‌دارند و در دهان می‌گذارند.
این نان از نوعی غله سنتی و بسیار مغذی به نام تِف درست می‌شود و طعمی ترش‌مزه دارد. طعم ترش نان نتیجه فرایند تخمیر است؛ به این ترتیب که خمیر تازه با نان‌های قدیمی مخلوط می‌شود و برای چند روز دست‌نخورده می‌ماند تا رایحه و طعم قوی‌تری پیدا کند.
باگت، فرانسه شاید فرانسوی‌ها خوردن حین راه رفتن را کاری بد بدانند، اما یک استنثای غیررسمی وجود دارد و آن خوردن انتهای یک باگتِ تنوری و ترد است. شما اجازه دارید درحالیکه در خیابان قدم می‌زنید نان خود را هم با نیشگون بکنید و در دهانتان بگذارید؛ البته به این دلیل که باگت نقش بسیار شایان افتخاری در فرهنگ فرانسه دارد. اما مانند بسیاری از سنت‌های بزرگ دیگر، باگت هم اختراعی به نسبت جدید است.
برطبق مورخ غذای پاریس، جیم شوالیر، نان‌های دراز و باریکی که شبیه باگت‌های امروزی هستند در قرن ۱۹ بسیار معروف شدند و نخستین اشاره رسمی به این نان‌ها در فهرست قیمت سال ۱۹۲۰ است (البته رئیس‌جمهور مکرون معتقد است باگت استحقاق قرار گرفتن در میراث معنوی یونسکو را دارد).
خاچاپوری، گرجستان خاچاپوری محبوب‌ترین نان گرجستان است که با دو نوع پنیر (ایمرلوی و سولگونی) طعم هیجان‌انگیزتری پیدا می‌کند. این نان تختِ ترش و شور با خمیرترشِ نرمی درست می‌شود که به شکل قایق یا گهواره درمی‌آید؛ سپس با مقدار سخاوتمندانه‌ای از تخم‌مرغ و پنیر پر می‌شود. شکلِ کشیدۀ نان تفاوت بین بافت بیرونی و درونی نان را به بالاترین میزان افزایش می‌دهد؛ به‌نحوی که درون نان بسیار نرم است و بیرون آن ترد و قهوه‌ای. این نان یکی از غذا‌های ملی گرجستان است که در سال ۲۰۱۹ در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شد.
پامپیرنیکل، آلمان آرد خالصِ چاودار با سایه ماهوگانی به این نان که نماد شمال آلمان است، ارزشی بی‌بدیل می‌بخشد. شکل‌های قدیمی این نان در فر‌های گرم و با بخار به مدت ۲۴ ساعت پخته می‌شدند. این شیوه طبخ شیوه‌ای نامعمول است که کمک می‌کند شکرِ موجود در آرد چاودار یک شیرینی کاملاً طبیعی به عمق آرد آن بدهد. پامپرنیکل صد‌ها سال در منطقه وستفالیا بسیار خاص بود و حتی یک نانوایی خانوادگی در شهر سوئت همان دستورِ پختی را برای درست‌کردن نان استفاده می‌کند که در سال ۱۵۷۰ استفاده می‌شد.
پای پائو، هنگ‌کنگ نانوایان هنگ‌کنگی در درست‌کردن نان‌هایی که به‌طرز باورنکردنی نرم و لطیف هستند و طی آن نان گندم به شیرینی‌های بالشتکی تبدیل می‌شود، گوی سبقت را از هم ربوده‌اند. پای بائو را به شیوه‌ای خاص با نام تَنگژونگ می‌پزند. نانوایان در حین اضافه کردن خمیر گندم، آرد پخته و آب را به سایر مواد لازم اضافه می‌کنند این تغییر جزئی تأثیر زیادی در بافت نان می‌گذارد. نتیجه؟ یک قرصِ نان بسیار نرم با طعمی شیری است که نرمی آن برای روز‌ها باقی می‌ماند و میان‌وعده‌ای در دسترس است.
داکت روبریس، ایسلند حرارت زمین‌گرمایی که از چشمه‌های آب داغ و چشمه‌های آب معدنی و منافذ بخار خارج می‌شوند به صورت طبیعی فر‌هایی برای طبخ این نانِ چاودار در ایسلند بوده‌اند. خمیرمایه از آرد تیره چاودار درست می‌شود و قبل از اینکه در زمین، نزدیک چشمه‌های آب گرم و حرارت زمین‌گرمایی دفن شود، در یک دیگ فلزی دربسته گذاشته می‌شود. برای پختن این نان به شیوه سنتی ۲۴ ساعت زمان لازم است. این شیوه‌ای خلاقانه از استفاده از منابع طبیعی انفجاری است.
پاراتا، هند این نان مسطح با خلل و فرجی که روی سطحش دارد یک نان با آرد کامل گندم است که خالی یا با مواد مزه‌دار مصرف می‌شود. خمیرمایه را لایه‌لایه با کره و مواد مغذی دیگر پر می‌کنند. روش پخت این نان شبیه روشی است که برای طبخ نان کروسان یا شیرینی پفکی استفاده می‌شود. نان گندم صد‌ها سال در هند پخته می‌شده و انواع مختلفی از آن در کتاب‌های سانسکریت که اولین نسخه‌های کتاب آشپزی در قرن ۱۲ام بوده‌اند اشاره شده است.
راتی گامبانگ، اندونزی این نان از آرد گندم درست می‌شود. قند درخت نخل و دارچین به راتی گامبانگ عطر و مزه‌ای منحصر‌به‌فرد می‌دهند. دستور تهیه آن به دوران استعمار برمی‌گردد و از این حیث دستور پخت غذا‌های اندونزی آمیزه‌ای از مزه‌های محلی و مواد هلندی است. در این نان انواعی از پنیر شامل گودا استفاده می‌شود.
سنگگ، ایران دو نانوا باید برای پختن این نان مسطح ایرانی که مستقیماً روی بستری از سنگ‌های داغ پخته می‌شود، با هم همکاری کنند. سطح داغ سنگ‌ها باعث می‌شود روی خمیر گندم تاول‌های طلایی ایجاد شود؛ که به نان سنگگ تردی خاصی می‌بخشد. اگر آنقدر خوش‌شانس بودید که یک سنگگ داغ از تنور درآمده را بخورید، حتماً تمایز بهشتی بین سطح ترد و برشته و داخل نرم آن را احساس خواهید کرد. هم می‌توانید نان را خالی مصرف کنید و هم می‌توانید به سبک صبحانه ایرانی، یعنی با پیچاندن نان به دور پنیر شور و مقداری سبزه معطر و تازه، آن را میل کنید.
نانِ سودا (جوش شیرین)، ایرلند برای اینکه کلی نان داشته باشید نیازی به خمیرترش ندارید. تخمیر شیمیایی می‌تواند هوا را به موادِ اولیه اسیدی و لازم اضافه کند. این روش پخت در سال‌های قحطی سیب‌زمینی در ایرلند رایج شد و از آن زمان استفاده می‌شود. وقتی سیب‌زمینی دیگر پاسخگوی رفع گرسنگی نبود، ایرلندی‌های فقیر شروع کردند به ترکیب آرد گندم الک‌شده، شیرِ ترش و جوشِ شیرین. این روز‌ها نان‌های متراکم که حاوی جوشِ شیرین هستند، یادآور دوران گذشته برای ایرلندی‌ها هستند که با کره نمک‌زده ایرلندی جفت خوشمزه‌ای را می‌سازند.
چالا، یهودیان چالا یک نانِ بالشتی و شبیه موی بافته شده نیست، به‌طور سنتی، چالا هر نوع نانی است که در مراسم یهودیان استفاده می‌شود. این نان جنبه مذهبی دارد و شکل بافته آن نیز اشاره به ۱۲ تپه در بیت المقدس دارد.
چیاباتا، ایتالیا این نانِ معروفِ ایتالیایی در دهه ۱۹۸۰ معرفی شد. در سال ۱۹۸۲، یک نانوای ایتالیایی به نام آرنالدو کاوالاری این نانِ بسیار جویدنی را در دفاع از نان‌هایی که به سبک باگت تولید می‌شدند، تولید کرد.
نانِ بامی، جامائیکا کیکِ کاساوا که در ماهیتابه سرخ می‌شود غذایی لذیذ در جاماییکاست و با نانِ بامی و غذا‌های دریایی این منطقه جفت خوبی می‌شود. فرایند سنتی تولید نان بامی با سم‌زدایی از کاساوا شروع می‌شود که حاوی سیانور است. دستور پخت این نان ریشه در سنت‌های حامائیکایی دارد. قبلااز ورود اروپاییان به جامائیکا، کاساوا غذای اصلی در آمریکای جنوبی و منطقه کارائیب بود.
کاره پان، ژاپن کاره پان یا نانِ کاری قبل از آنکه در ماهیتابه در روغن داغ سرخ شود، در خرده نان غلتانده می‌شود تا خمیر نان رویه‌ای ترد پیدا کند و درون نان تا آنجا که می‌شود نرم و سسی باشد. کاره پان به قدری نان محبوبی است که حتی یک ابرقهرمان مبارز در ژاپن به نام او وجود دارد. این ابرقهرمان با شلیک نان‌های داغِ کاری با دشمنانش مبارزه می‌کند.
تابون، اردن با دنبال کردن عطر نان در خیابان‌های عمان به غرفه‌های خیابانی نانوا‌هایی هدایت می‌شوید که مشغول پختن این نانِ پهن روی بخار هستند. این نان از آرد گندم تهیه می‌شود و بوی دودی دارد.
راتی کانای، مالزی این نان احتمالاً با ورود مهاجران هندی به مالزی به این کشور وارد شده، اما مالزی پختِ آن را به شیوه خود انجام می‌دهد. این نان طعم کره‌ای دارد و با موز رسیده و تخم مرغ سرخ‌شده بسیار خوشمزه است.
مالتی، مالتا این نان که با خمیر ترش درست می‌شود از داخل بسیار نرم و بالشتی است و با روغن زیتونِ جزیره مالتا و گوجه فرنگی تازه صرف می‌شود. پختِ شکل‌های سنتی‌تر این نان بیش از یک روز طول می‌کشید و به صورت سنتی در تنورهایِ اشتراکی در سطح شهر پخته می‌شود و مکانی بر گردآمدن اهالی شهر بود. این نان هنوز هم نمادی بسیار قدرتمند برای این جزیره است. یک فرد اهلِ مالتا برای اینکه به ماهیتِ حقیقی فردی پی ببرد، می‌پرسد: «چه نوع نانی می‌خورد؟»
ترتیلا، مکزیک خمیر ترشِ ذرت این نان در تنور‌هایی که از ۷۰۰ سال پیش از میلاد در مکزیک استفاده می‌شدند، پخته می‌شود. این نان هم برای تاکو مناسب است و هم به تنهایی مصرف می‌شود. ترتیلای ذرت یکی از غذا‌های مورد علاقه جهانی است.
خُبز کِسرا، مراکش این نان در بیرون برای ترد است و از درون بسیار نرم و مخملی است و برای جذب خورشت‌های مراکشی بسیار مناسب است. این نان از گندم درست می‌شود.
نان سرخ‌شده، ناواهو این نانِ گردِ طلایی و ترد برای مردمان ناواهو هم طعم دل‌انگیز خانه را می‌دهد و هم یادآور حادثه‌ای تلخ است. وقتی مردم ناواهو در سال ۱۸۶۴ توسط نیرو‌های دولتی آمریکا از زمین‌ها آریزونا بیرون رانده شدند، در نیومکزیکو مستقر شدند که کشتِ لوبیا و سبزیجات که آن‌ها به صورت سنتی انجام می‌دادند، در سرزمین جدید بسیار سخت بود. برای زنده‌ماندن آن‌ها از آرد سفید، شکر و خمیرترشی که دولت برای آن‌ها مهیا می‌کرد برای درست کردن نان سرخ‌شده استفاده کردند. نان سرخ‌شده اکنون نمادی از مقاومت و سنت و همینطور خوراکیِ بسیاری لذیذی است که همه جا پیدا می‌شود.
تیجگِربرود، هلند نانوا‌های هلندی برای درست کردن این نان، نان‌های خامی را که با آرد سفید گندم درست شده با آرد سفید، روغن کنجد، آب و خمیرمایه مخلوط می‌کنند. گرما بیرونِ این نان را ترد و آن را برای یک میان‌وعده آماده می‌کند. در هر گازی که به آن می‌زنید، تردی آن را زیر دندان‌هایتان احساس می‌کنید.
رِوِنا پاروآ، نیوزیلند وقتی ساکنان اروپایی سیب‌زمینی و گندم را به نیوزیلند آوردند، مردم بومی مائوری از این مواد نان خود را اختراع کردند. برای درست کردن خمیرمایه، سیب‌زمینی را آب‌پز می‌کنند و سپس طی فرایند تخمیر به محصولی نهایی با طعمی شیرین و شور تبدیل می‌شود. این نان امروزه با لایه‌هایی از کره و مربا یا ماهی خام مصرف می‌شود.
لِفسه، نروژ این نان از سیب‌زمینی درست می‌شود و در ماهی‌تاپه داغ پخته می‌شود. این نام با کره و دارچین و شکر مصرف می‌شود.
پادپلومیک، لهستان این نان از آرد گندم، نمک و آب درست می‌شود. این نان بسیار نازک و قابل حمل است.
بروآ دِ میلهو، پرتغال ذرت و گندم آسیاب می‌شوند و در تنور‌هایی با سوخت چوپی پخته می‌شوند. اروپایی‌ها تا زمانی که وارد آمریکا نشده بودند، ذرت را نچشیده بودند؛ اما این ماده غذایی در شمال پرتغال که خاک برای کشتِ گندم مناسب نیست، بدست می‌آمد.
کاراوای، روسیه پختِ نان در تعطیلات روسیه و با پختِ نان‌های طلاییِ کاراوای به یک هنر تبدیل می‌شود. این نان‌ها به شکل‌های مختلفی از گل‌ها، حیوانات و طرح‌های پیچیده تولید می‌شوند. این نان در عروسی‌های روس نقش بسیار مهمی دارد. به صورت سنتی، یک تازه عروس خوشبخت باید خمیر را مخلوط می‌کرد و یک تازه داماد باید این خمیر را داخل تنور می‌گذاشت. حتی شکل گردِ این نان یک نماد سنتی است و به نظر می‌رسد به زمان ستایش خورشید باز می‌گردد. این نان امروزه برای آرزوی خوشبختی و سلامتی برای زوج‌های تازه پخته می‌شود.
پِنه کراسوآ، ساردینیا این نان را شکل برشِ آن متفاوت می‌کند. بعد از آنکه نانِ گرد در فر پف کرد، به صورت افقی به قطعه‌های نازکتری برش داده می‌شود. این تکه‌ها دوباره پخته می‌شوند و آنقدر خشک می‌شود تا برای ماه‌ها قابل استفاده باشد.
پروجا، صربستان نانِ پروجا که از ذرت تهیه می‌شود با سوپ گوشت صربستانی ترکیب خوبی می‌سازد. این نان معمولاً در خانه پخته شده و داغ مصرف می‌شود. ذرت آسیاب‌شده طعمی شیرین می‌دهد، اما با طعم‌های شور از پنیر شورِ کاجماک تا کرَکِر روی آن را تزئین می‌کند.
گیِران-پپانگ، کره جنوبی این نان که ترجمه‌اش نانِ تخم‌مرغی است از گندم درست می‌شود و همانطور که از اسمش برمی‌آید داخلش یک تخم‌مرغ بزرگ دارد. این نان در خیابان‌های سئول خوردنیِ محبوبی است و برای صبحانه یا هر زمان دیگری از روز داغ مصرف می‌شود. گاهی پنیر و جعفری خوردشده و گوشت نیز به آن اضافه می‌شود تا طعمی شیرین و شور بگیرد.
آپام، سریلانکا این نان یکی از خوردنی‌های منحصر‌به‌فرد سریلانکاست که با آرد برنج و شیرِ نارگیل درست می‌شود. این نان که شکل پنکیک نازک را دارد داغ صرف می‌شود. برخی مواد غذایی شامل نارگیل و کاریِ مرغ روی آن استفاده می‌شود.
کیسرا، سودان و سودان جنوبی درست کردن نان کیسرا صبر و تمرین می‌خواهد. این نان نیز مانند اینجرا، هم غذای اصلی است و هم به عنوان ابزاری برای خوردن غذا‌های دیگر استفاده می‌شود.
نانِ لیمپا، سوئد این نان حاصل تخمیر جو است. لیمپا به معنی قرص نان است. این نان پیش از این با الکل درست می‌شد، اما اکنون اسید لازم برای تولید آن از آب‌پرتقال به‌دست می‌آید.
بالِپ کُرکون، تبت دانه جو هزاران سال در فلات تبت به دست آمده است و برای مدت‌های طولانی غذای اصلی این مردم بوده است. این نان طعمی آجیلی دارد. دالایی لاما این نان را برای صبحانه صرف می‌کند.
سیمیت، ترکیه این نان که غرق در دانه‌های کنجد است و شکلی حلقه‌ای دارد، یکی از خوراکی‌های ترکیه است که معمولاً در حرکت و خیابان مصرف می‌شود. تا چند دهه قبل در پایتخت این کشور نان‌فروش‌ها با سینی‌هایی که روی سر حمل می‌کردند این نان را عرضه می‌کردند، اما امروز کمتر این مناظر در پایتخت مشاهده می‌شود. به جای آن غرفه‌های نان فروشی را در خیابان می‌توان دید. این نان قبل از آنکه داخلِ فر شود، در آب و شکر فرو برده می‌شود و با حرارت به صورت کاراملی در می‌آید.
کرامپِت، انگلستان این نان وقتی با مربا و کره و خامه صرف شود، یکی از خوردنی‌های محبوب انگلیسی است. درواقع کیکی اسفنجی است که با گندم درست می‌شود.
بیسکوئیت، آمریکا بیسکوئیت یکی از مزه‌های مختص آمریکاست. نمی‌توان گفت: درست کردن بیسکوئیت راحت است: درست کردن بیسکوئیت‌های نرم دستان فرز و مخلوطی یکدست می‌خواهد. آمریکایی‌ها روز‌های یکشنبه معمولاً غذا‌های خانگی درست می‌کنند و بیسکوئیت یکی از این خوراکی‌هاست. یکی از رمز‌های درست کردن بیسکوئیت خوب، آرد آن است. آرد با پروتئین پایین.
نان، ازبکستان نان ازبک در مناطق مختلف این کشور از تاشکند تا سمرقند متفاوت درست می‌شود. نان‌ها بلافاصله بعد از پخته شدن روی دوچرخه حمل می‌شوند تا به بازار‌ها و کافه‌ها منتقل شوند.
آرِپا ونزوئلا خمیر به دست آمده از آرد ذرت در ماهی‌تاپه داغ گذاشته می‌شود تا تبدیل به نانی طلایی و گرد شود. آرپا از پیش از ورود اروپاییان به امریکای جنوبی در این منطق پخته می‌شد و می‌تواند از ساده‌ترین شکل تا مفصل‌ترین شکل تهیه شود. در هنگام صبحانه آن را با کره میل کنید. نانِ شکم‌پرِ آرپا که از سس سالسا و خامه و گوشت پر شده خودش یک غذای کامل است.
مالاواچ، یمن برای درست کردن مالاواچ، نانوا‌ها خمیر گندم را به ورقه‌های ظریف و نازک تبدیل می‌کنند و آن را دور کره آب شده تا می‌کنند. بعد از سرخ شدن در ماهی‌تاپه مخلوطی از خوراکی‌های ترد و آجیلی یا دانه کنجد روی آن پاشیده می‌شود.
- 13
- 4
