سال نو چینی رسمی خانواده‌محور با خانه‌تکانی

پنجم بهمن یعنی امروز، شروع سال نو چینی است. البته تاریخ دقیق آغاز سال نو چینی هر سال متفاوت از سال قبل است ، علاوه بر این تغییر در تاریخ که دلیل جالب و تا حدودی عجیب آن را در ادامه خواهید خواند، سال نو چینی و جشن‌های آن که به آن جشن بهاره هم می‌گویند (هر چند خیلی وقت ها مقارن با فصل بهار هم نیست)، ریشه در سنت چین دارد و بخش‌هایی از آن سال‌هاست که ثابت مانده است.

برای این جشن شهرها و خانه‌ها در چین با وسایلی به رنگ‌های قرمز و طلایی تزیین و افراد برای جشن گرفتن این مناسبت در کنار خانواده، آماده می‌شوند. هر چند این روزها چین به خاطر شیوع ویروسی عجیب توجه دنیا را به خود جلب کرده، در پرونده امروز زندگی‌سلام به برخی رسوم و سنت‌ها در این جشن باستانی پرداخته‌ایم. سنت‌هایی که بخشی از آن‌ها را در جشن‌های سنتی خودمان نیز می‌توانیم ببینیم و شباهت‌های قابل تاملی در این باره وجود دارد.

آغاز سالی که هر سال روزش عوض می‌شود!

شروع سال نو چینی برخلاف سال نو در تقویم ما یا تقویم میلادی روز یکسانی نیست. تقویم چینی از جمله تقویم‌هایی است که بر مبنای حرکت ماه تنظیم شده است. بر این اساس حد فاصل اول بهمن(۲۱ ژانویه) تا اول اسفند(۲۰ فوریه) هر زمان که ماه قمری آغاز شود، روز اول سال نو چینی نیز در همان روز قرار می‌گیرد. همان‌طور که می‌دانید ماه‌های قمری ۲۹ روزه هستند و طول یک سال در این تقویم ۳۵۴ روز است. پس برای این‌که آغاز سال نو چینی در طول سال به گردش در نیاید و در همان محدوده بماند، تقویم چینی هر سه سال یک بار، به جای ۱۲ ماه، ۱۳ ماه دارد! با توجه به این نکات هر سال اگر می‌خواهید بدانید سال نو چینی چه زمانی است، راحت‌ترین کار جست‌وجو در اینترنت است چراکه تنها چند ماه قبل از این روز، روز دقیق آغاز سال نو چینی مشخص می‌شود! جشنی که قرار است بیش از یک میلیارد نفر برای برپایی آن آماده شوند.

راهی عجیب برای خلاصی از سوالات بی جا!

بازگشت به شهر خود و دیدار با خانواده، برای همه جوانان چینی خوشایند نیست. به خصوص اگر جوانی مجرد باشد که اطرافیان منتظر ازدواج او هستند. داستان چرا ازدواج نکرده‌ای و سوالاتی از این قبیل، ظاهرا در چین هم مسئله‌ساز است آن‌قدر که برخی گزارش‌ها حاکی از ارائه خدمات اجاره کردن همسر برای زمان تعطیلات است! برای این منظور افراد به فرد دیگری پولی پرداخت می‌کنند تا در طول تعطیلات با او همراه شود و نقش همسر را برای این زمان بازی کند تا بلکه به این وسیله فرد از دست سوالات مربوط به ازدواج و دغدغه دیر شدن آن و ... خلاص شود. موضوعی که هر سال مورد توجه شبکه‌های اجتماعی دنیا قرار می‌گیرد.

طولانی‌ترین تعطیلات در چین

تعطیلات سال نو چینی یا جشن بهاره، طولانی‌ترین تعطیلات چین محسوب می‌شود و ۱۵ روز طول می‌کشد. چند روز ابتدایی این تعطیلات(تا روز پنجم) مختص خانواده است و افراد از روز پنجم به بعد می‌توانند برنامه‌های دیگری برای خود ترتیب دهند. در روزهای ابتدایی اغلب مغازه‌ها و مراکز خرید نیز تعطیل هستند. البته این طولانی بودن تعطیلات، انگیزه خوبی است تا افرادی که دور از خانواده زندگی می‌کنند، برای دیدار با خانواده سفر کنند و به شهرشان بروند. سفر به شهر خود آن‌قدر در این ایام رایج است که از این ایام به عنوان زمانی که بیشترین جمعیت در جهان جابه‌جا می‌شوند، نام برده می‌شود.

رسوم عجیب عیدی دادن به کودکان و البته بزرگ سالان

عیدی یکی از رسوم جدی در سال نو چینی است. نکته جالب آن‌که در چین افرادی که نان‌آور خانواده محسوب می‌شوند هم به فرزندان خود عیدی می‌دهند و هم به والدین خود و اگر پدربزرگ و مادربزرگ زنده باشند، به آن‌ها نیز باید عیدی بدهند.

البته جدای از محیط‌های خانوادگی در محیط‌های کاری نیز رسم عیدی دادن رایج است. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای دادن عیدی چه در خانواده و چه محیط کار، پرداخت پول است. این پول به صورت سنتی در پاکت‌های قرمز گذاشته و با توجه به برخی نکات ظریف به افراد داده می‌شود. جالب است بدانید یکی از نکات مربوط به دادن پول به عنوان عیدی، رقم آن است! این رقم باید خوش‌اقبالی به همراه خود بیاورد. در مناطق شمالی چین، رقم‌های زوج و رُند مانند ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰ و ... بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد اما در جنوب چین، رقم‌های خوش‌اقبال تعریف دیگری دارند. در این بخش، از اعدادی که رقم‌هایشان مانند هم باشد، بیشتر استقبال می‌شود، رقم‌هایی مانند ۸۸، ۶۶۶، ۹۹۹ و ... . 

در چین هم مثل ایران بهتر است برای دادن عیدی از اسکناس‌های نو و تانخورده استفاده شود. این پول‌ها همان‌طور که اشاره شد در پاکت قرمز قرار داده می‌شوند زیرا رنگ قرمز در فرهنگ باستانی چین، رنگی است که می‌تواند نیروهای اهریمنی را بترساند و آن‌ها را دور سازد. نکته دیگر درباره زمان دادن این عیدی است. به صورت معمول زمانی که افراد برای مهمانی به خانه اشخاص می‌روند، عیدی می‌دهند و البته بهتر است به ویژه عیدی بچه‌ها همان ابتدای زمان رسیدن عید داده شود. نکته آخر آن‌که در چین باز کردن پاکت یا هدیه جلوی فردی که آن را به شما داده است، نشانه بی‌ادبی است.

رکورد داران آتش‌بازی در جهان

یکی از سنت‌های قدیمی برای شب سال نو در بین چینی‌ها، آتش‌بازی است. البته علاوه بر نیمه شب، در صبح روز اول سال جدید نیز به منظور خوشامدگویی به سال جدید و آرزوی بهترین‌ها، مراسم آتش‌بازی دوباره برگزار می‌شود. حجم آتش‌بازی در این شب و روز به اندازه ای زیاد است که رکورد استفاده از وسایل آتش‌بازی در جهان، مختص همین تاریخ است. این موضوع در حالی است که به خاطر مسائل ایمنی و البته آلودگی هوا، انجام آتش‌بازی در برخی شهرهای چین ممنوع است و در حدود ۵۰۰ شهر دیگر نیز محدودیت‌هایی برای برگزاری آتش‌بازی وجود دارد.

اختراع اصطلاحی به نام «مهاجرت بهاره»!

طبق سنت‌های چینی، سال نو، زمان پیوستن اعضای خانواده به هم و صرف وقت با یکدیگر است. با توجه به این‌که امروزه بخش زیادی از جمعیت جوان چین برای کار از مناطق روستایی به شهر رفته اند، در این زمان بازار سفر بسیار داغ است. این موضوع آن ‌قدر پررنگ است که خود چینی‌ها اصطلاحی برای آن دارند: «مهاجرت بهاره». از آن‌جا که معمولا افراد برای سفر به مقصدشان از حدود ۶۰ روز قبل از آغاز تعطیلات می توانند بلیت تهیه کنند، بعد از باز شدن سیستم، ترافیک سیستم‌های فروش بلیت بسیار بالاست تا آن جا که گفته می‌شود گاهی در یک ثانیه بیش از هزار بلیت به فروش می‌رود. در کل تعطیلات مربوط به جشن بهاره و هنگام رفتن افراد به شهر خود و بازگشت به محل کار، برآورد می‌شود که درمجموع ۳ میلیارد سفر در چین انجام شود. البته بخشی از بزرگ بودن این رقم به این موضوع بر می‌گردد که چین وسعت زیادی دارد و گاهی افراد برای رسیدن به خانواده ناچار از انجام چند سفر با هواپیما، قطار یا اتوبوس هستند.

رسم شیرین خانه‌تکانی، چیزی شبیه ما!

روز پیش از سال نو چینی، روز نظافت است. در این روز، رسمی شبیه خانه‌تکانی پیش از نوروز وجود دارد که طی آن چینی‌ها به منظور دور کردن شر و بدی، خانه را تمیز می کنند و تمام زباله‌ها را از خانه بیرون می‌برند. اما از روز اول سال جدید تا روز پنجم جارو کردن خانه، بیرون بردن زباله و حتی حمام کردن ممنوع است زیرا تصور سنتی آن است که اگر شما چیزی را از خانه بیرون ببرید یا دور بریزید، ممکن است در کنار دورریختی‌ها بخت و اقبال خود را هم دور بریزید! البته موضوع محافظت از بخت و اقبال در فرهنگ چینی جایگاه خاصی دارد و برای این منظور برخی از فعالیت‌های دیگر هم در روزهای ابتدایی سال نو ممنوع است. از این فعالیت‌های ممنوع در ابتدای سال جدید می‌توان به کوتاه کردن مو، استفاده از قیچی، چاقو و دیگر وسایل تیز، بگو مگو با همدیگر، شکستن وسایل و البته استفاده از واژه‌هایی که بار منفی دارند مانند بیماری، اشاره کرد. مرحله بعد از خانه‌تکانی تزیین خانه است که این کار باید با وسایل قرمزرنگ انجام ‌شود.

غذاهای سال نو چینی‌ها، از نودل‌های بلند 

تا ماهی کامل!

چینی‌ها درباره غذاهایی که بهتر است در روزهای ابتدای سال خورده شود، رسوم خاص خود را دارند. غذاهای سنتی این ایام هر کدام معنایی دارند. برخی غذاهای سنتی این روزها در چین عبارت اند از:

ماهی کامل: ماهی در این ایام برای جذب سعادت خورده می‌شود. البته در روش خوردن ماهی به این منظور نکات ظریف زیادی وجود دارد، مانند این‌که ماهی باید کامل پخته و سر سفره آورده شود. سر ماهی بر سر سفره باید به سمت فرد بزرگ خانواده باشد و بعد از آغاز خوردن توسط بزرگ خانواده، بقیه اجازه خوردن خواهند داشت.

دامپلینگ: دامپلینگ برای جذب ثروت خورده می‌شود. یکی از دلایلی که این غذا وارد غذاهای محبوب سال نو شده است، شکل آن است که ظاهرا به سکه‌های چینی قدیمی شباهت دارد. چیدمان دامپلینگ از نکات مهم است. این غذا باید به صورت ردیفی چیده شود. چیده شدن به شکل دایره‌ای خوش‌یمن نیست و تصور بر این است که باعث می‌شود افراد در زندگی خود به نوعی دور خود بچرخند و به جایی نرسند.

نودل‌های بلند: نودل از دیگر غذاهای خاص این روزهاست که البته بیشتر در شمال چین طرفدار دارد. نودل به منظور دستیابی به شادی و طول عمر خورده می‌شود. این نودل‌ها البته از حالت عادی بلندترند.

میوه‌های کروی و طلایی‌رنگ: از دیگر موادغذایی محبوب سال نو در چین میوه است. البته میوه‌های این روزها باید دو ویژگی داشته باشند؛ کروی شکل باشند و رنگ‌شان به طلایی نزدیک باشد. با توجه به این دو ویژگی به صورت معمول نارنگی و پرتقال محبوبیتی ویژه در این روزها دارند و برای کامل شدن و کسب ثروت خورده می‌شوند.

صبا امینی