داروی جدید برای کاهش کلسترول بد ژنتیکی کشف شد

آزمایشات بالینی نشان داده است که یک داروی تک دوز می‌تواند سطح لیپوپروتئین(a) را تا ۹۴ درصد برای تقریبا یک سال کاهش دهد.

به گزارش ایسنا و به نقل از نیو اطلس، پژوهشگران اولین آزمایشات انسانی داروی جدیدی به نام لپودیسیران(lepodisiran) را انجام دادند و دریافتند که یک تزریق لیپوپروتئین(a) - یک کلسترول بد با پایه ژنتیکی - را برای تقریبا یک سال به سطوح غیرقابل تشخیص کاهش می‌دهد. این دارو این پتانسیل را دارد که یک عامل خطر برای بیماری قلبی عروقی را که در حال حاضر هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، از بین ببرد.

برخی از خصوصیات نوعی از کلسترول موسوم به لیپوپروتئین(a) یا Lp ‪(a)‬ با کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و به اصطلاح «کلسترول بد» مشترک است.

لیپوپروتئین(a) مانند کلسترول LDL باعث ایجاد پلاک در شریان‌ها می‌شود و جریان خون را به قلب، مغز و سایر قسمت‌های بدن کاهش می‌دهد و آن را به یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی عروقی تبدیل می‌کند.

با این حال، از آنجایی که سطوح بالای لیپوپروتئین(a) ارثی است، تا حد زیادی تحت تاثیر ورزش، رژیم غذایی یا داروها قرار نمی‌گیرد و هیچ درمانی در حال حاضر برای لیپوپروتئین(a) بالا وجود ندارد.

اکنون پژوهشگران اولین آزمایشات انسانی یک داروی درمانی جدید به نام لپودیسیران را انجام داده‌اند و دریافته‌اند که یک بار تزریق این دارو با تداخل در مکانیسم تولید آن، لیپوپروتئین(a) را برای تقریبا یک سال به سطوح غیرقابل تشخیص کاهش می‌دهد.

استیون نیسن نویسنده اصلی این مطالعه می‌گوید: چگونه می‌توانید یک عامل خطر را که عمدتاً ژنتیکی است شکست دهید؟ یک رویکرد بسیار مؤثر، تداخل با ژن است و این همان چیزی است که لپودیسیران و سایر درمان‌های جدید برای انجام آن طراحی شده‌اند.

لپودیسیران یک RNA مداخله‌گر کوچک(siRNA) است که RNA پیام‌رسان(mRNA) درگیر در تولید آپولیپوپروتئین(a) را که جزء ضروری لیپوپروتئین(a) برای مونتاژ ذرات است که در کبد سنتز می‌شود، غیرفعال می‌کند. این دارو به قند GalNAc متصل است که به آن اجازه می‌دهد تا به سلول‌های کبدی دارای گیرنده GalNAc منتقل شود.

از ۴۸ شرکت‌کننده با سطوح لیپوپروتئین(a) غیرطبیعی که برای این مطالعه انتخاب شدند، ۱۲ نفر به ‌طور تصادفی دارونما دریافت کردند و به ۳۶ نفر یک تزریق زیر پوستی لپودیسیران داده شد. در گروه دریافت کننده لپودیسیران، شش دوز مختلف ۴، ۱۲، ۳۲، ۹۶، ۳۰۴ یا ۶۰۸ میلی‌گرمی به طور تصادفی تزریق شد.

شرکت کنندگان پس از سه روز نظارت همراه با بستری شدن ترخیص شدند و آزمایش خون به مدت ۴۸ هفته پس از درمان گرفته شد. گفتنی است که هیچ یک از شرکت کنندگان سابقه بیماری قلبی نداشتند.

پژوهشگران دریافتند که سطح خونی این دارو به سرعت افزایش یافت و ظرف ۱۰.۵ ساعت به اوج خود رسید و در عرض ۴۸ ساعت به سطح اولیه بازگشت. این احتمالاً به این دلیل است که به سرعت از جریان خون به کبد منتقل می‌شود.

سطح Lp‪(a)‬ خون در تزریق بالاترین دوز لپودیسیران(۶۰۸ میلی‌گرم) به سرعت کاهش یافت و تا روز ۲۹ام غیرقابل تشخیص بود. سطح آن همچنین بین روزهای ۲۹ام و ۲۸۱ام غیرقابل اندازه‌گیری باقی ماند و سپس کمی افزایش یافت و در نهایت کاهش متوسط ۹۴ درصدی را زیر سطح پایه در ۴۸ هفته نشان داد.

پژوهشگران خاطرنشان کردند که دوزهای کمتر لپودیسیران اثرات کوتاه مدتی ایجاد کردند، اگرچه سطوح لیپوپروتئین(a) در ۴۸ هفته برای افرادی که دوز ۳۰۴ میلی‌گرمی را دریافت کرده بودند، ۷۵ درصد کاهش یافت و دارو به خوبی تحمل شد.

نیسن گفت: از نظر ما، این روش درمانی بسیار امیدوارکننده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که لپودیسیران بی‌خطر است و اثربخشی آن در کاهش لیپوپروتئین(a) با حذف تقریباً کامل آن که برای مدت طولانی ادامه داشت، عمیق بود. پس از مطالعه فاز ۲ که در حال انجام است، به اطلاعات بیشتری دست خواهیم یافت.

کارآزمایی بالینی فاز ۲ فعلی در حال آزمایش این دارو در افرادی است که هم سطح لیپوپروتئین (a) بالایی دارند و هم در معرض خطر بالای حمله قلبی و سکته هستند.

نیسن می‌گوید: اگر آزمایش‌های بیشتر نشان دهد که این دارو - لپودیسیران - بی‌خطر است و می‌تواند حملات قلبی و سکته را کاهش دهد، خبر خوبی برای بیماران خواهد بود، زیرا عامل خطری را که ما قادر به درمان آن نبوده‌ایم از بین می‌برد.

وی افزود: این دارو می‌تواند یک بار در سال تزریقی مشابه با واکسن برای افراد دارای سطوح لیپوپروتئین (a) بالا باشد.

این مطالعه در جلسات انجمن قلب آمریکا در سال ۲۰۲۳ ارائه شده و در مجله JAMA منتشر شده است.