به گزارش ایسنا، منوچهر متکی در نشست واکاوی رژیم حقوقی دریای خزر طی سخنانی از تلاش‌های بیش از سه دهه خط‌شکنان حوزه دیپلماسی در دفاع از حقوق کشور به ویژه خزر تشکر کرد و گفت: در پروژه‌های ملی کشورمان اگر نتوانیم در اجماع ملی حرکت کنیم، موفق نخواهیم بود و هر جایی که پروژه‌های ما ملی انجام شده نباخته‌ایم، چه در گذشته‌های دور و چه در ۴۰ سال گذشته. معتقدم به انتقادها باید احترام بگذاریم اما حاصل این نقدها و نظرات در جایی که به یک تصمیم برآمده از نظام مردم‌سالار منجر می‌شود این حق را داریم که دفاع ما اجماع ملی باشد.
این دیپلمات سابق کشورمان در ادامه با طرح سوالاتی اظهار کرد: باید بررسی کنیم که حقوق ایران در خزر در گذشته چگونه بوده است. باید معاهدات ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ را با گلستان و ترکمن‌چای مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم. آنچه برای این خط موهوم نقل شده، نقل به وضعیتی است که تا پیروزی انقلاب حاکم بود. بنابراین حقوق ایران در گذشته و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مبتنی بر معاهدات موجود بین ایران و شوروی سابق نبود.
وی افزود: در سال ۱۹۷۴ وزارت نفت شوروی محدوده فعالیت‌های نفتی سه جمهوری قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان را بین خود تقسیم می‌کند و در زمان فروپاشی شوروی ادبیات آنها این است که شما چرا منطقه بالای خزر دخالت می‌کنید. خط موهوم به پایین برای شماست و بقیه مربوط به ما چهار جمهوری است.
وزیر امور خارجه پیشین کشورمان ادامه داد: سوال دیگر این است که ایران در زمان فروپاشی شوروی و تبدیل به کشورهای ساحلی چه هدفی را در خزر دنبال می‌کرد. بنده به عنوان کسی که عضو وزارت خارجه بوده و در این سال‌ها در جریان و درگیر مباحث مربوطه بودم باید بگویم که اولین هدف حذف عملی و تدریجی محدودیت‌های تحمیلی و زمینه‌سازی برای تعریف حقوق ما در خزر بود.
متکی خاطرنشان کرد: یک سال قبل از فروپاشی شوروی ، چهار حلقه چاه نفتی در خزر زده می‌شود و این اولین ورود نفتی ایران به حوزه خزر است. اما اکنون ناوچه‌های نظامی ما با قابلیت نشستن هلی‌کوپتر در خزر توانسته‌اند مستقر شوند. ما حفظ و گسترش روابطمان با قزاقستان و روسیه به عنوان دو همسایه در کارهای خود دنبال کرده‌ایم.
این دیپلمات سابق کشورمان در ادامه اظهار کرد: سوال دیگر این است که جمهوری اسلامی ایران به کجا می‌خواهد برود. داشتن سهم مناسبی از خزر و تعیین محدوده‌های بهره‌برداری از اهدافی است که دنبال می‌کنیم و ما با مقوله انصاف می‌توانیم به سهم ۲۰ درصد برسیم و طرف‌ها باید انصاف را مدنظر قرار بدهند.
متکی در ادامه یادآور شد: در دولت‌های جمهوری اسلامی ایران، دولت اول مرحوم هاشمی و سه دولت دیگر مجموعاً ۱۷ سال غربی‌ها به‌گونه‌ای القا کردند که مناسبات آنها با ایران خوب است و در چنین فضایی هیچ‌یک از موضوعات اساسی‌ای که غربی‌ها برای ما پرونده‌سازی کردند، حذف نشد.
وی در ادامه سخنان خود خطاب به اظهارات کولایی مبنی بر نقل قولی از وی در مورد سهم ایران گفت: شاید انتظار می‌رفت اگر حرفی از وزیر خارجه شنیده شده که به کرات خلاف متن القایی در رسانه‌ها بیان شد زحمتش یک تلفن و تماس بود و مطرح می‌کردند. بنده معتقدم بیان این اظهارات یک رویکرد و برخورد سیاسی است در حالی که آن خبر در آن سال توسط یک خبرگزاری به اشتباه منتشر شد و بعداً هم آن را اصلاح کردند اما ۱۱ سال از آن زمان می‌گذرد.
کولایی: رژیم حقوقی دریای خزر ارتباط مستقیمی با موازنه قدرت دارد
الهه کولایی در نشست واکاوی رژیم حقوقی دریای خزر طی سخنانی اظهار کرد: نگاهی به پیمان‌ها و قراردادها نشان دهنده سیطره کامل قدرت در روابط کشورهای ساحلی در طول تاریخ است. این کنوانسیون در شرایطی امضا شده که سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه و قدرت‌معابانه ترامپ علیه ایران شکل می‌گیرد و اینها نکاتی است که باید به آن توجه داشته باشیم.
وی ادامه داد: کاش آقای صفری مذاکره‌کننده ارشد ایران در دوران اصلاحات اینجا بودند و در مورد سهم ۱۸ یا ۱۹ درصدی توضیح می‌دادند. اکنون رسیدیم به توافقی که ادعا می‌کنند سهم ایران را مسکوت گذاشته‌اند.
کولایی همچنین تصریح کرد: از سال ۲۰۱۴ این کنوانسیون در حال شکل‌گیری بود اما قابلیت امضا نداشت اما در سال ۹۳ که دولت اعتدال کار خود را آغاز کرده بود و در مسیر توافق برجام قرار داشتیم این موضوع پیگیری شد و در چنین فضایی امکان امضای کنوانسیون وجود نداشت. اما شاهد هستیم در شرایطی که ترامپ ایران را تهدید به تحریم‌ها می‌کند کشورهای منطقه این کنوانسیون را امضا می‌کنند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: زمانی که دولت احمدی‌نژاد به قدرت رسید رویکرد تهاجمی و ضدغربی در کشور حاکم شد اما در زمانی که دولت اعتدال روی کار آمد در سیاست خارجی ایران توان چانه‌زنی فراهم شد.
وی با اشاره به نشست سران کشورهای ساحلی خزر گفت: در نشست‌هایی که پیش از این برگزار شده بود، شاهد بودیم که آقای خاتمی در برابر زیاده‌خواهی‌ها ایستاد و تیم مذاکره‌کننده ایرانی حاضر نشد حتی یک جمله بنویسد آن هم در شرایطی که جورج بوش پسر ایران را محور شرارت خوانده بود.
کولایی در ادامه اظهار کرد: اما دیدیم که در مهرماه سال ۸۶ آقای متکی که وزیر خارجه ایران بود گفته بود که ایران هیچ‌گاه سهمی بیش از ۱۱ درصد نداشته و این صحبت مانند تیری از چله رها شد تا اینکه رسیدیم به نشست آکتائو که در شرایط احیای تحریم‌ها علیه ایران این کنوانسیون به امضا رسید.
مدیر مرکز اوراسیای دانشگاه تهران همچنین اظهار کرد: یکی از مهمترین مسائلی که در سیاست خارجی وجود دارد این است که با احساسات و تحریک عواطف نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که رویکرد خردورزانه در روابط ما حاکم شود. طی دو دهه گذشته رقبای ما سعی کردند تصویر توسعه غیرواقع‌گرایانه ایدئولوژیک از کشور ما ارائه کنند برای اینکه بین ما و کشورهای همسایه شکاف ایجاد شود.
وی همچنین اظهار کرد: باید در نظر داشته باشیم در سال ۱۹۹۴ زمانی که باکو قرارداد نفتی خود را امضا کرد دولت روسیه متوجه این مساله شد و نه‌تنها به دولت باکو و سفارت انگلیس در آن کشور بلکه به دفتر شرکت نفتی انگلیس یادداشت اعتراضی داد که حق ندارید یک‌جانبه نفت خزر را استخراج کنید.
وی همچنین یادآور شد: قراردادهای ۱۹۲۰ و ۱۹۴۰ به معنای این نیست که دولت شوروی به حقوق ملت ایران و تعهداتش تن داده است. باید بدانیم که واقعیت قدرت در نظام بین‌الملل ضرورتاً در توافق‌های حقوقی تحقق پیدا نمی‌کند.
وی با بیان اینکه اگر ایرادی به کنوانسیون خزر داریم باید بحث‌مان را در چارچوب حفظ کنیم، گفت: دولت روسیه زمانی که متوجه شد باکو از دریای خزر نفت بهره‌برداری می‌کند و نتوانست جلوی اقدامات آنها را بگیرد به سمت پیمان‌های دوجانبه و سه‌جانبه رفت تا بتواند سهم خود را حفظ کند. امروز بحث روسیه و امتیاز دادن به آن مطرح نیست.
وی خاطرنشان کرد: باکو، آستانه و ترکمنستان علی‌رغم اینکه به منابع انرژی در خزر دسترسی دارند اما هر سه محصور در خشکی هستند. باید ببینیم که چرا یک خط لوله از ایران عبور نکرده زیرا سیاست آمریکا انزوای ایران است و نمی‌توانیم رژیم حقوقی دریای خزر را از ژئوپلتیک ایران جدا نکنیم.
- 17
- 3
