هفته گذشته همایشی با تبلیغات فراوان توسط شهرداری تهران برگزار شد که قرار بود فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پایتخت را معرفی کند. این همایش با عنوان «همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهرداری تهران» در روز‌های ۱۵ و ۱۶ تیرماه ۱۴۰۱ توسط شهرداری تهران برگزار شد؛ همایشی که البته از همان ابتدا منتقدانی داشت؛ منتقدانی همچون کارشناسان شهری و حتی برخی اعضای شورای شهر که معتقد بودند هزینه گزافی برای برگزاری این نمایشگاه صرف می‌شود، اما خروجی آن تقریبا نزدیک به صفر است. اما چرا چنین دیدگاهی وجود داشت و این انتقادات چقدر جدی است؟
در دوره شورای شهر پنجم و زمان مدیریت اصلاح‌طلبان بر شهرداری تهران مشابه همایش کنونی برگزار شده بود. آذرماه سال ۱۳۹۷ در هتل پارسیان آزادی، «نخستین اجلاس فصلی معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهر تهران و مشارکت عمومی-خصوصی» توسط سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری برگزار شده بود و پس از آن نیز در اسفندماه همان سال نشستی تخصصی‌تر با محور گردشگری در ساختمان عین‌الدوله برگزار شده بود؛ البته هیچگاه خروجی آن نشست‌ها هم مشخص نشد و کسی نپرسید هزینه‌های میلیاردی آن چگونه صرف شده است؛ چنانچه در دوره جدید نیز کسی نخواهد پرسید نتیجه این همایش‌های میلیاردی؛ آنهم در شرایطی که شهرداری تهران با کسری بودجه روبروست، چیست؟
مطالعات پروژه‌های سرمایه‌گذاری شهرداری تهران
آنچنان که علیرضا زاکانی گفته، اعداد و ارقامی که در فرصت‌های سرمایه‌گذاری اعلام شده و در اختیار سرمایه‌گذاران گذاشته شده، این است که با توجه به سخنان آقای زاکانی ظاهرا توسط دانشگاه‌ها محاسبه شده است و شهرداری تهران بررسی آن را دو دانشگاه در ایران سپرده است؛ این در حالی است که طبق قوانین خود شهرداری، دانشگاه‌ها چنین مجوزی ندارند بلکه محاسبات و مطالعات آماری و هزینه و درآمد باید توسط «شرکت‌های تخصصی اقتصادی» به شهرداری منتقل شود که اتفاقا در این مورد هم تنها شرکت‌های اقتصادی که دارای گرید تخصصی با موضوع آن پروژه و مورد تایید سازمان برنامه و بودجه باشند، مجوز چنین کاری را دارند، این در حالی است که هیچکدام از دانشگاه‌های مدنظر شهرداری تهران از این صلاحیت برخوردار نیستند و تنها در کار‌های پژوهشی قابل اتکا هستند نه چیز دیگر.
کدام پروژه‌ها به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری معرفی شدند؟
آنچه قابل اهمیت است، اینکه بخش اعظمی از ۲۳۱ پروژه‌ای که در همایش هفته گذشته مطرح شده، همان موارد پیشین بدون تغییر یا اصلاح بود که هرساله به شورای شهر اعلام می‌شده است و در مواردی نیز یک بسته پروژه به تعداد زیرپروژه‌های آن شکسته شده تا آمار کمّی همایش ارتقا یابد؛ جالب اینجاست که برخی پروژه‌های معرفی شده معارضانی دارد و در برخی پروژه‌ها نیز موانع حقوقی آنقدر زیاد است که احتمالا هیچ سرمایه‌گذاری جرات نکند به آن وارد شود.
با دیدن اجمالی لیست فرصت‌های ارایه شده توسط سازمان سرمایه گذاری، دقیقا مشخص است که اطلاعات ارائه شده چقدر با واقعیت فاصله دارند؛ آنچنانکه در همین فرصت‌های معرفی شده که بعضی دارای قرارداد منعقد شده و جاری هستند، شهرداری نتوانسته با تحویل زمین با توجه به داشتن معارض به تعهدات قانونی خود عمل کند؛ از جمله موضوع انبار گندم یک و انبار گندم دو.
در برخی پروژه‌ها نیز در صورت ادعای طرف قرارداد، تبعات زیان‌باری برای شهرداری تهران و سازمان سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد شد؛ از جمله پروژه جایگاه‌های سوخت کوچک مقیاس که قبلاً قرارداد آن منعقد شده و از ۴۸ جایگاه فقط زمین چند جایگاه به سرمایه‌گذار تحویل شده و سرمایه‌گذار از شهرداری تهران شکایت کرده است اما اکنون در اقدامی عجیب و بر خلاف ادبیات اولیه مشارکت، به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری معرفی شده است! به همین دلیل این موضوع می‌تواند منجر به عواقب حقوقی و مالی جدی برای شهرداری تهران شود.
یکی دیگر از فرصت‌هایی که در این همایش به سرمایه‌گذاران معرفی شده، نیروگاه استحصال گاز متان و تولید برق است. این پروژه در دوران اصلاحات و با کلی سر و صدا با شرکت کره‌ای و طی مصوبه شورای اسلامی شهر منعقد شد و چندین سال به علت مشکلات فراوان اجرا نشده به همین دلیل چون زمان زیادی گذشته، قرارداد آن معتبر است. با این حال در شرایطی که تکلیف آن قرارداد نامشخص است، شهرداری تهران آن را به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری معرفی کرده است.
در موارد دیگر حتی پروژه‌هایی به نام فرصت سرمایه‌گذاری شده‌اند که در دوران گذشته فراخوان‌شان برگزار شده و دارای برنده فراخوان هستند و حتی کارشناسی رسمی نیز برای انعقاد قرارداد آن‌ها انجام شده است، ولی به دلایل متفاوت و عدم تحویل زمین یا وجود معارض، بلاتکلیف مانده است.
نمونه‌ای از پروژه‌های بلاتکلیف که به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری شهرداری تهران معرفی شده است جذب سرمایه‌گذار برای اراضی که متعلق به شهرداری نیست!
در یک مورد دیگر از چندین فرصت سرمایه‌گذاری در اراضی برج میلاد نام برده شده است در صورتی که طبق اطلاعات رویداد۲۴ سیصد هزار متر مربع از مجموع پانصد هزار مترمربع زمین‌های در تصرف شهرداری در برج میلاد، دارای معارض هستند و اساسا سند آن با رای دادگاه صادر برای بنیاد مستضعفان صادر شده است، با این حال در اقدامی عجیب شهرداری زمین‌های دیگری را برای سرمایه‌گذاری معرفی کرده است!
سند مالکیت اراضی برج میلاد به نام بنیاد مستضعفان که شهرداری تهران در آن پروژه تعریف کرده است در برخی پروژه‌ها نیز شهرداری تهران از ابتدا می‌داند که در انجام تعهدات خود به عنوان شریک ناتوان خواهد بود و حتی با توجه به چارچوب آیین‌نامه معاملات شهرداری امکان مذاکره قراردادی پیش از فراخوان وجود ندارد. با این حال چنین پروژه‌هایی نیز در لیست معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهرداری تهران قرار گرفته است.
جالب آنکه سندی به دست رویداد۲۴ رسیده که نشان می‌دهد در خود سازمان سرمایه‌گذاری حتی با روند کار مخالفت وجود داشته است و نسبت به برخی پروژه‌ها هشدار داده شده است. معاون حقوقی سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران در همان سند به صراحت اعلام کرده که «مبلغ اختصاص یافته در بودجه سازمان با حجم خدمات هیچگونه تطابقی ندارد لذا قبل از هر اقدامی و جلوگیری از تخلف بودجه‌ای، این امر باید تعیین تکلیف گردد.»
در بخش دیگر همین نامه آمده است که «بسیاری از پروژه‌های مندرج سابقا مطالعات و نیازسنجی اقتصادی مربوط به آن توسط دانشگاه امیرکبیر انجام شده و برخی دیگر نیز با توجه به حجم پروژه و ویژگی آن نیازمند انجام مطالعات نیست.»
با این حال شهرداری تهران به دلایل نامعلوم که احتمالا بخش عمده آن ساخت بیلان کاری باشد، چیزی ده میلیارد تومان از بودجه بیت المال را صرف برگزاری همایشی که کرده که اسناد خود شهرداری نشان می‌دهد فرصت‌های معرفی شده مشکلات ریز و درشتی دارند.
بودجه ده میلیاردی برگزاری نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گاری شهرداری تهران رایان حسینی
- 12
- 5
