روزنامه جهان صنعت نوشت: زباله‌گردی در تهران هر روز بیشتر از دیروز، گستردگی پیدا می‌کند. اول با مردان زباله‌گرد شروع شد، سپس زنان زباله‌گرد به آنها اضافه شدند که اغلب از جمعیت معتادان متجاهر شهر بودند. مدتی نگذشت که در میان زباله‌گردان شهر کودکان و نوجوانان و جوانان مشاهده شدند که ایرانی و اتباع در کنار هم به این شغل مشغول هستند. از سال گذشته، جمعیت زباله‌گردان شهر تهران به شکلی افزایش یافت که در هر ساعت شبانه‌روز و در هر نقطه شهر که شهروندان تردد می‌کنند یک زباله‌گرد و بعضا چندین زباله‌گرد را مشاهده می‌کنند. بخشی از این زباله‌گردها زیر نظر پیمانکاران شهرداری کار می‌کنند و بعضی دیگر نیز بعد از اینکه زباله‌گردهای زیرمجموعه پیمانکاران شهرداری، پسماندهای موردنظر خود را می‌برند و اندکی را باقی می‌گذارند، وقت به میدان آمدن آنهاست؛ سر در مخازن می‌کنند و پسماند برمی‌دارند و برای فروش می‌برند تا پولی شود در جیب‌شان برای تامین مخارج زندگی.
چند روز پیش یکی از اعضای شورای شهر تهران گفت: «اعضای شورای شهر بارها اعلام کرده‌اند که زباله‌گردی و استفاده از اتباع غیرمجاز در چرخه پسماند مطلوب نبوده و چندین بار هم به شهردار تهران تذکر داده شده است، ولی مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که این وضعیت نه‌تنها بهتر نشده بلکه شرایط، بدتر هم شده است. شهروندان هم می‌گویند: جمعیت زباله‌گردان شهر به شکلی شده که هر زمان در هر ساعت، قصد گذاشتن یک زباله در مخازن پسماند شهر را داریم با یک زباله‌گرد زن یا مرد مواجه می‌شویم که سر در آن مخزن دارد و این وضعیت مناسب پایتخت ایران نیست.»
زباله‌گردی زنان، زخم تازه نیست، درمان نشده است
زباله‌گردی زنان در خیابان‌های تهران، آسیب تازه نیست. «حسن موسوی‌چلک» رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هفدهم مهرماه سال ۱۳۹۵ در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها به این آسیب پرداخته و گفته بود: یکی از موضوعاتی که طی سال‌های اخیر مشهودتر شده، وجود افرادی است که برای امرار معاش مجبورند به کار در خیابان بپردازند که تکدی‌گران و کودکان کار و خیابان از آن جمله هستند. در حال حاضر با زنانی مواجه‌ایم که تنها هستند و برای تامین معاش خود مجبورند در خیابان، مترو یا پارک کار کنند و متاسفانه این پدیده در حال افزایش است.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران بیان کرده بود: تغذیه یکی از نیازهای این زنان است و نمی‌توانیم بگوییم این افراد بدون غذا می‌توانند زندگی کنند. یکی از راه‌های تامین معاش برای این زنان پناه بردن به زباله‌ها برای یافتن آذوقه و مانده غذای دیگران است یا اینکه بتوانند از داخل زباله‌ها چیزی پیدا کنند که قابل فروش باشد و بخشی از نیاز خود را با استفاده از پول حاصله برطرف کنند. امروز همان‌طور که رهاشدگی و تنهایی برخی زنان را در شهرهای بزرگ داریم، شاهد زباله‌گردی زنان هم هستیم. هرچند این موضوع هنوز فراگیر نشده، اما چندان هم دور از انتظار نیست که در شهرهای کوچک هم شاهد این پدیده باشیم.
وی با یادآوری اینکه در قانون برنامه پنجم قرار براین شد که این دو دستگاه موظفند هر سال ۱۰ درصد را توانمند کنند، تصریح کرد: متاسفانه ساختاری که در کشور برای حمایت و اشتغال این زنان داریم، توانمند نیست که دلیل آن مسائلی از قبیل عدم مهارت در این زنان، محدودیت در منابع اجتماعی و وابستگی این افراد به نظام حمایت دولتی یا همان آب باریکه‌ای است که باعث شده در توانمندسازی این افراد چندان موفق نباشیم.
خیابان جای امنی برای زنان نیست
موسوی‌چلک با تاکید براینکه خیابان جای امنی برای زنان نیست، گفت: این موضوع می‌تواند تبعات مختلفی داشته باشد که سوءاستفاده از این زنان، گرایش آنان به اعتیاد و مسائل اخلاقی، قرار گرفتن در معرض خشونت، عدم توانایی اعتراض در برابر تضییع حقوقشان، ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله ایدز و هپاتیت، ارتکاب به جرائم مختلف از جمله سرقت، مشارکت در توزیع مواد یا حتی قوادی و… از آن جمله هستند.
اعضای شورای شهر تهران و نظرات در مورد سونامی زباله‌گردی در پایتخت
«جعفر تشکری‌هاشمی» رییس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران درخصوص وضعیت نابسامان زباله‌گردان در تهران گفت: متاسفانه زباله‌گردی موضوعی است که تبدیل به یکی از عارضه‌های زشت شهری شده و به وفور در سطح شهر تهران با آن روبه‌رو هستیم. البته زباله‌گردی تنها مساله مهم درون‌شهری ما نیست. موضوعاتی مانند تکدی‌گری، دستفروشی و سد معبر، معتادان متجاهر و… نیز آسیب‌هایی هستند که گریبان پایتخت را گرفته‌اند.
وی تاکید کرد: حضور زباله‌گردان در شهر، مختص به یک دوره خاص نیست، ولی افزایش یا کاهش آنها، در دوره‌های مختلف دچار فراز‌ونشیب‌هایی شده است که بخشی از آن به عملکرد شهرداری و بخشی دیگر به سایر دستگاه‌های ذی‌ربط و شرایط اقتصادی کشور برمی‌گردد، همچنین باید بدانیم درصدی از این مشاغل کاذب، زاییده مشکلاتی از جمله اشتغال، وضعیت امنیتی کشورهای همسایه، در دسترس بودن مشاغل کاذب و… است. درخصوص اتباع غیرمجاز نیز نباید توجه‌مان مختص به اتباع افغانستانی باشد، بلکه اتباع پاکستانی و حتی کشورهای دورتر نیز به صورت غیرقانونی به تهران می‌آیند تا از درآمد هنگفتی که کف خیابان‌ها است بهره‌مند شوند.
شورای شهر: پیمانکار شهرداری حق استفاده از اتباع خارجی را ندارد
تشکری‌هاشمی تاکید کرد هیچ پیمانکاری در شهرداری تهران، برای استفاده از اتباع خارجی مجوز ندارد.
او در پاسخ به اینکه چرا اعضای شورای شهر نسبت به این موضوع بی‌تفاوت هستند، گفت: اعضای شورای شهر بارها اعلام کرده‌اند که این به هیچ عنوان مطلوب نبوده و چندین بار هم به شهردار تهران تذکر داده‌اند ولی مشاهدات میدانی نشان می‌دهد این وضعیت نه‌تنها بهتر نشده بلکه بدتر هم شده است.
تشکری‌هاشمی در ادامه گفت: اینکه این افراد به صورت یک باند یا گروهی کار می‌کنند و یک عقبه سازمان‌یافته و تشکیلات دارند بر کسی پوشیده نیست و اینکه وضعیت روز‌به‌روز بدتر می‌شود و متاسفانه کار اثربخشی در این زمینه انجام نشده است. جالب این است که وقتی به برخی شهرهای ایران سفر می‌کنید، می‌بینید زباله‌گردی، تکدی‌گری و… به ندرت دیده می‌شوند. لذا این موضوع، یک اضطرار به مداخله سریع شهرداری را می‌طلبد. نهادهای دیگر باید در کنار شهرداری کمک‌کننده باشند تا این آسیب کاهش یابد یا برچیده شود.
این عضو شورای شهر در پایان افزود: اعضای شورای شهر نسبت به حضور بیش از حد زباله‌گردان در شهر تذکرات جدی به شهرداری داده‌اند ولی کار تا یک حدی با این تذکرها پیش می‌رود. پیش‌فرض اعضا این است که شهرداری، گوش شنوا و اراده راسخ برای حل مساله دارد ولی اگر این موارد بی‌نتیجه باشند، شورای شهر نیز حق بی‌تفاوت بودن ندارد.
۵ میلیارد تومان هزینه نوشتن طرح جامع پسماند تهران شد
در این راستا، «ناصر امانی» عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه در هیچ دوره‌ای از مدیریت شهری، هیچ شهرداری حریف موضوع پسماند در تهران نشد، گفت: آنها فقط توانستند موضوع مدیریت پسماند را ساماندهی، از حالت معمولی خارج و مکانیزه کنند. از زمانی که آدم روی زمین بوده زباله هم تولید می‌شده، پس همان‌طور که نیاز آدم روز‌به‌روز تغییر می‌کند، مدیریت پسماند هم به همین شکل نیازمند تغییر است، اما می‌بینیم که این مهم در شهر رها و به یک درد کهنه و عمیق تبدیل شده که هنوز نتوانسته‌اند بر آن اشراف و تسلط پیدا کنند.
وی در ادامه افزود: زباله‌گردی و زباله‌دزدی تنها یک بخش جزئی از این موضوع است. این همه شهرداری بابت رفت و روب در طول سال هزینه می‌کند ولی شما می‌بینید اغلب مردم از نوع جمع‌آوری پسماند ناراضی هستند. این همه هزینه می‌شود (کارگر، ۱۳۷ و…) برای این است که شهر تمیز باشد ولی شما در خیابان که حرکت می‌کنید، حداقل چند منظره زشت انباشت زباله را می‌بینید.
امانی تاکید کرد: این نیازمند یک برنامه‌ریزی و بهروزرسانی است که از فناوری‌های نوین و تجارب بین‌المللی برای مدیریت پسماند استفاده شود. در حال حاضر، هر کسی می‌آید یک نظری می‌دهد و تا حدودی اجرا می‌کند و می‌رود تا پیشنهاد بعدی. در گذشته فقط ۵ میلیارد تومان برای فقط نوشتن طرح جامع پسماند هزینه کردند. طرح در صحن شورا هم تصویب شد ولی الان کدامیک از ما به عنوان اعضای شورای فعلی به سمت اجرای این طرح رفته‌ایم؟ این طرح تمام شد و در این دوره هم طرح جدید ارائه کرده‌اند.
این عضو شورای شهر افزود: اخیرا رییس بازرسی شهرداری تهران هم گفته است که وضع نظافت و رفت و روب در شهر تهران اصلا مطلوب نیست. مسوولان در شهرداری، باید از صفر تا صد این موضوع را در نظر بگیرند، آنالیز کنند و شکاف‌ها را پیدا و طرح‌ها و ایده‌ها را بهروزرسانی و به سمت استاندارد شدن شهر در سطح جهانی حرکت کنند. زباله در دنیا به یک سرمایه و یک منبع برای شهرداری‌ها تبدیل شده ولی در تهران همه بخش‌هایش هزینه‌ای است. شهرداری سالانه ده‌ها میلیارد تومان هزینه می‌کند ولی رضایت مردم را در پی ندارد، چون مسیر اشتباه را طی می‌کند.
طرح‌ها و برنامه‌های شهرداری ضمانت اجرا ندارد
امانی در پایان تاکید کرد: اینکه شهردار تهران گفته ظرف سه ماه در تهران زباله‌گرد نخواهیم دید را همه می‌دانیم که اشتباه است و من به شخصه هر روز از محل خانه تا شورا، ده‌ها زباله‌گرد می‌بینم. روشن است که برنامه‌ها و حرف‌ها عملی و اجرایی نیستند و این نیازمند طرحی است که ضمانت اجرا داشته باشند. این بخش چون حالت تخصصی دارد باید اعضای شورا در کمیسیون محیط‌زیست روی این موضوع صحبت کنند. موضوع سوال از شهردار هم به موقع انجام می‌شود.
چمران: در مورد زباله‌گردها باید ۲ سال پیش سوال می‌کردید
مهدی چمران رییس شورای شهر تهران چند هفته پیش در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه اقداماتی در راستای جمع‌آوری زباله‌گردها در شهر انجام می‌شود، گفت: موضوع ساماندهی زباله‌گردها هنوز به جایی نرسیده است. یک دفعه می‌گوییم بیایند اینجا برای همه توضیح دهند.
وی در ادامه گفت: کاش دو سال پیش این سوال را می‌پرسیدید.
حال باید از آقای چمران سوال کرد که زباله‌گردی این آسیب ناپسند چه زمانی از تهران پاک خواهد شد و این نقص مدیریت شهری در مدیریت پسماند تا چه زمان باید مورد بی‌توجهی بماند؟
- 18
- 3
