اصول نورپردازی با چراغ خیابانی در شب

البته لازم به ذکر است که نورپردازی فضاهای باز زمانی مفید است که هنگام انجام آن یک‌سری اصول رعایت شود. به همین دلیل در ادامه این مطلب قصد داریم، ابتدا چراغ خیابانی را که جزو بهترین لوازم نورپردازی است را معرفی کنیم؛ سپس اصولی را که برای نورپردازی خیابانی باید رعایت شوند، مورد بررسی قرار دهیم.

چراغ خیابانی چیست؟ 

چراغ خیابانی یکی از تجهیزات روشنایی است که برای روشن کردن معابر، خیابان‌ها و جاده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و در انواع مختلف چراغ خیابانی گازی، چراغ ال ای دی (LED)، چراغ اس ام دی (SMD)، چراغ سی او بی (COB) و چراغ سولار وجود دارد.

از چراغ خیابانی برای نورپردازی مکان‌های مختلف مانند محوطه هتل‌ها، باغ‌ها و فضای باز 

استفاده می‌شود زیرا دارای ویژگی‌های زیر است:

1. نورپردازی خوبی دارد.
2. در ساخت آن از استانداردهای روز دنیا استفاده می‌شود.
3. از لحاظ مصرف انرژی کم مصرف است.
4. در برابر شرایط آب و هوایی مختلف استحکام بالایی دارد.
5. حشرات به آن جذب نمی‌شوند.
6. با محیط زیست سازگار هستند. 
7. نور را به صورت یکنواخت پخش می‌کند.
8. قدرت پرتاب نور زیادی دارد.
9. نور آن به گونه‌ای است که باعث ایجاد خیرگی نمی‌شود.

۱- مشخص کردن هدف از نورپردازی با چراغ خیابانی 

معمولا نورپردازی خیابان‌ها و فضاهای باز با دو هدف انجام می‌شود که هدف اول روشنایی و هدف دوم زیبایی است. در نتیجه تعیین هدف نورپردازی اولین نکته‌ای است که هنگام نورپردازی با چراغ خیابانی باید به آن توجه کرد. چون تجهیزاتی که برای روشنایی خیابان‌ها و فضاهای باز استفاده می‌شود با تجهیزاتی که برای تزئین آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد کاملا متفاوت است.

به عنوان مثال برای روشن کردن خیابان از پروژکتور ال ای دی مخصوص خیابان یا چراغ خیابانی استفاده می‌شود اما برای نورپردازی تزئینی فضاهای باز از وال واشر و پروژکتورهای رنگی باید استفاده کرد.

۲- تعیین نحوه نورپردازی با چراغ خیابانی 

 روشن بودن معابر و جاده‌ها باعث می‌شود که رفت و آمد راحت‌تر انجام شود و موانع هنگام شب بهتر دیده شوند. پس نحوه نورپردازی معابر و جاده‌ها به یک‌سری فاکتورها مانند اصلی یا فرعی بودن خیابان و جاده، حجم تردد افراد، نوع آسفالت، حجم فضای سبز و… بستگی دارد. مثلا جاده‌ها و خیابان‌های اصلی و پرتردد نسبت به جاده‌ها و خیابان‌های فرعی و کم تردد به نور بیشتری نیاز دارند پس تعداد و مقدار لومن چراغ‌هایی که در مکان‌های پرتردد نصب می‌شود باید بیشتر از مکان‌های خلوت و فرعی باشد.

۳- توجه به مقدار نور مورد نیاز برای نورپردازی 

توجه به  شدت نور یا مقدار نور مورد نیاز برای نورپردازی معابر و جاده‌ها از دیگر اصول نورپردازی در شب به شمار می‌رود. در همین راستا برای نورپردازی یک‌سری استانداردها تعیین شده است زیرا اگر نور محیط بیش از حد مجاز باشد، آلودگی نوری ایجاد می‌شود. 

به عنوان مثال شدت نور خیابانی که حجم ترافیک بالایی دارد باید بین ۱۰ تا ۳۰ لومن بر متر مربع باشد یا بهترین شدت نور برای خیابانی که حجم ترافیک متوسطی دارد بین ۵ تا ۱۰ لومن بر متر مربع است.

۴- بررسی عدم خیرگی نور در چراغ خیابانی 

یکی از اصول مهم نورپردازی خیابان‌ها و فضای باز این است که چراغ در چشم افراد خیرگی ایجاد نکند. یعنی نور چراغ در جهت‌های مختلف پراکنده نشود و به چشم آسیب نزند. برای جلوگیری از ایجاد خیرگی چند راه حل مختلف وجود دارد که عبارتند از:

• چراغ خیابانی در بلندترین ارتفاع ممکن نصب شود.
• محصولات روشنایی خارج از محور دید قرار بگیرند.
• برای نورپردازی از چراغ‌های استانداردی که زاویه تابش نور مناسبی دارند، استفاده شود.

۵- مقاومت بالا در برابر نفوذ گرد و غبار

چراغ‌هایی که در فضای باز نصب می‌شوند در معرض گرد و غبار، باد، باران، برف، نور خورشید و… هستند، پس باید در برابر نفوذ  گرد و غبار یا رطوبت مقاومت بالایی داشته باشند. به همین منظور شرکت‌های سازنده تجهیزات روشنایی، فاکتوری به نام درجه حفاظتی یا ip را برای چراغ‌ها تعیین می‌کنند که طبق آن میزان مقاومت چراغ‌ها در برابر این نوع عوامل مشخص می‌شود.

به عنوان مثال چراغ‌هایی که درجه حفاظتی یا ip آن‌ها بیشتر از ۶۵ است بهترین چراغ برای نصب در فضای باز و معابر به شمار می‌روند زیرا این مدل چراغ‌ها در برابر عوامل محیطی مقاومت بالایی دارند.

۶- مقاومت بالای بدنه و قطعات کیفیت 

کیفیت و مقاومت بالای بدنه چراغ یکی دیگر از اصولی است که هنگام نورپردازی فضاهای باز باید به آن توجه کرد.  همانطور که در بخش‌های قبل هم اشاره کردیم چراغ‌هایی که در خیابان و فضاهای باز نصب می‌شوند در معرض ضربه و عوامل طبیعی مانند باد و باران هستند و احتمال این که آسیب ببینند بالا است. همچنین تعمیر و نگهداری این مدل چراغ‌ها به دلیل نصب در ارتفاع کمی دشوار و زمان‌بر است، اما زمانی که کیفیت و مقاومت بدنه چراغ بالا باشد، دیرتر خراب می‌شود. از طرفی یک محصول باکیفیت نیاز کمتری به نگهداری دارد.

۷- استفاده از تکنیک‌های نورپردازی درست

نورپردازی خیابان‌ها، معابر و فضاهای باز با سه تکنیک‌ زیر انجام می‌شود که هر کدام از این تکنیک‌ها دارای مزایا و معایب مختلفی هستند:

• تکنیک نورپردازی مستقیم: در این تکنیک نور را به صورت مستقیم به سمت زمین می‌تابانند و برای معابر پرتردد مناسب است زیرا روشنایی بالا و یکنواختی دارد. البته ناگفته نماند که این تکنیک دارای یک‌سری معایب نیز هست مثلا مصرف انرژی آن بالا است و باعث ایجاد خیرگی در چشم افراد می‌شود.
•  تکنیک نورپردازی غیر‌مستقیم: برای اجرای این تکنیک، نور را به طور غیرمستقیم به سمت زمین می‌تابانند و به دلیل روشنایی کمتری که این تکنیک دارد برای معابر و فضاهای کم تردد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در رابطه با مزایا و معایب تکنیک نورپردازی غیر‌مستقیم باید گفت که نور آن ملایم و بدون خیرگی است و مصرف انرژی پایینی دارد و معایب آن این است که میزان روشنایی پایینی دارد و برای نورپردازی به چراغ‌های بیشتری نیاز است.
• تکنیک نورپردازی ترکیبی: در این روش دو تکنیک قبلی یعنی نورپردازی مستقیم و نورپردازی غیر‌مستقیم  با هم اقدام می‌شود و برای نورپردازی پارک‌ها و محوطه ساختمان‌ها بسیار مناسب است.

۸- استفاده از چراغ‌هایی خیابانی با لامپ‌های کم مصرف 

یکی از نکات مهمی که برای نورپردازی خیابان‌ها و فضاهای باز باید به آن توجه شود، مدیریت مصرف انرژی است. در همین راستا برای نورپردازی خیابان‌ها باید از لامپ‌های کم مصرف مانند لامپ LED که با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا ساخته می‌شوند، استفاده شود. این نوع لامپ‌ها علاوه‌بر کم مصرف بودن، طول عمر بالایی دارند و تا ۵۰ هزار ساعت می‌توانند کار کنند. همچنین با توجه به تولید گرمای کمتر، از نظر زیست محیطی نیز انتخاب بهتری هستند.

۹- انتخاب طیف نور مناسب

رنگ زرد یا سفید طبیعی بهترین و مناسب‌ترین طیف نور برای نورپردازی با چراغ خیابانی به شمار می‌روند زیرا این رنگ‌ها کیفیت نورپردازی را بالا می‌برند و فرایند تشخیص رنگ‌های محیط را آسان می‌کند. به همین دلیل برای نورپردازی فضاهای باز از این دو رنگ استفاده می‌نمایند.

۱۰- جلوگیری از ایجاد سایه با انتخاب ارتفاع و محل نصب درست 

در صورتی که ارتفاع و محل نصب چراغ خیابانی اصولی نباشد، نور به صورت یکنواخت در تمام فضا پخش نمی‌شود و در برخی نقاط، سایه یا نقاط تاریک ایجاد می‌شود. معمولا نقاط تاریک در جاده‌ها جان افراد را به خطر می‌اندازد و در معابر نیز نقاط تاریک امنیت آن را کاهش می‌دهد. در حال حاضر برای پیشگیری از چنین رخدادی از نرم افزارهای مخصوص مانند Lighting calculation و DiaLUX برای محاسبات سیستم روشنایی استفاده می‌کنند.

 ۱۱- استفاده از تجهیزات روشنایی و چراغ‌های هوشمند

در حال حاضر با توجه به پیشرفت تکنولوژی، در ساخت تجهیزات روشنایی و چراغ‌ها از فناوری‌های روز دنیا استفاده می‌شود تا بتوانند هوشمندانه عمل کنند مثلا زمانی که نور محیط کاهش پیدا می‌کند، چراغ‌ها به صورت خودکار روشن می‌شوند یا بالعکس بعد از روشن شدن هوا چراغ‌ها خود به خود خاموش می‌شوند معمولا این قابلیت چراغ‌ها تاثیر زیادی در مصرف انرژی دارد.