قلب شهر زیرزمینی در دست زنان/ برای اولین بار اتاق کنترل ایستگاه مترو به زنان سپرده شد (+تصاویر)

«مسافران محترم لطفا از لبه سکو‌ها فاصله بگیرید» گفتن این جمله با یک صدای زنانه باعث می‌شود که به طور ناخودآگاه نگاه‌ها به سمت اتاق شیشه‌‌ای « اتاق کنترل» ایستگاه جلب شود. مسافران که تا قبل از این با صدایی مردانه به هشدارها و اطلاعات گوش می‌دادند شنیدن این صدای جدید برایشان جالب است.

این اتاق کوچک که با چند مانیتور تمامی اتفاقات مربوط به مترو در آنجا کنترل می‌شود، چند هفته‌ای است که به زنان سپرده شده است.

الهه خانی، گروه اجتماعی- زهرا رستمی، راهبر اتاق کنترل که به تازگی کار خود را در این بخش شروع کرده با دقت مشغول مانیتورینگ است. او درباره وظایفی که در این شغل باید به آن بپردازد، توضیح می‌دهد: یکی از وظایف ما ثبت ساعت ورود و خروج قطارها است. همچنین تغییر شیفت همکاران روی سکو و گیت‌ها از سوی ما به ثبت می‌رسد. همینطور به وسیله گیت‌ها می‌توانیم آمار مسافرینی را که از ایستگاه استفاده می‌کنند،به‌دست آوریم.

رستمی دارای فوق دیپلم مکانیک و ۲۵ ساله است و از حدود ۴ سال پیش کار خود را در شرکت بهره‌برداری آغاز کرده است. او درباره وظایفی که قبلا بر عهده داشته است، عنوان می‌کند: پیش از این در قسمت فروش بلیت فعالیت می‌کردم. ولی حدود چند هفته است که به اتاق کنترل منتقل شده‌ام و وظیفه راهبری این اتاق را برعهده دارم. برای آغاز به کار راهبری اتاق کنترل، دو دوره را با همراهی سایر همکارانم گذرانده‌ام.

راهبر جدید اتاق کنترل معتقد است کار کردن در این بخش با روحیه‌اش بیشتر سازگار است. او می‌گوید:خانم‌ها در این شغل می‌توانند بسیار موفق‌تر عمل کنند زیرا آنها جزئی نگرتر هستند و این موضوع در زمانی که ما ساعت ورود و خروج قطارها را یادداشت می‌کنیم،کاملا مشخص است.

کار کردن در این قسمت دقت و تمرکز بالایی می‌طلبد و راهبران باید این قدرت را داشته باشند که بتوانند مشکلات به وجود آمده را رفع و رجوع کنند. رستمی در این باره می‌گوید: طی این چند هفته که در اتاق کنترل فعالیت می‌کنم به مشکل خاصی برنخورده‌ام. البته به صورت کلی کنترل قطارها از طرف مرکز فرمان صورت می‌گیرد و اگر قطاری تقدم یا تاخر داشته باشد یا مشکلی به وجود بیاید این موضوع به وسیله مرکز فرمان بررسی و حل می‌شود.

او ادامه می‌دهد: وظیفه اصلی ما در اتاق کنترل، مانیتورینگ است تا مبادا اتفاق ناگواری روی سکو به وجود بیاید.

قسمت فروش بلیت که قبلا کارمندان خانم در آن مشغول به کار بودند،در یک بازه‌ زمانی منحل می‌شود و کار به آقایان سپرده می شود. این موضوع آغاز نگرانی‌های بانوان شاغل در این بخش از مترو را رقم می‌زند. رستمی با اشاره به این موضوع می‌گوید: زمانی که واحد ما منحل شد گمان نمی‌کردیم که چنین وظیفه‌ای را برعهده ما بگذارند اما این اتفاق افتاد و هم‌اکنون از وضع موجود راضی هستیم.

زهرا عباس‌زاده، همکار دیگری است که هم‌زمان با خانم رستمی کارش را در اتاق کنترل آغاز کرده است. او ۲۸ ساله است و کارشناسی علوم اجتماعی دارد. عباس‌زاده درباره شغل فعلی‌اش توضیح می‌دهد: هم‌اکنون مشغول راهبری اتاق کنترل هستم قبلا هم در واحد فروش مشغول به کار بودم.

او معتقد است وظیفه‌ای که هم اکنون به آنها سپرده شده دارای پرستیژ خاصی است. در این جایگاه آنها می‌توانند سرعت عمل بیشتری داشته باشند و ایده‌های مناسب‌تری در مواقع عمل از خود بروز دهند.

استفاده از وسایل ارتباط جمعی در اتاق کنترل درست نیست

عباس‌زاده ادامه می‌دهد: کار ما بسیار حساس است به همین دلیل نباید وسایل ارتباط جمعی همانند تلفن همراه در این اتاق وجود داشته باشد. استفاده از تلفن همراه باعث می‌شود که اگر خدای نکرده اتفاقی در حریم ریلی به وجود بیاید ما از آن غافل شویم همه کارها در دنیا استرس‌های مربوط به خودشان را دارند اما تمام تلاش ما این است تا اگر اتفاق بدی در ایستگاه به وجود آمد ما بتوانیم با خونسردی کامل آن را کنترل کنیم.

خودکشی در ایستگاه‌های مترو موضوعی است که این روزها بسیار به چشم می‌آید و به طور حتم راهبران اتاق کنترل در این زمان نقش ویژه‌ای بر عهده دارند. عباس‌زاده با بیان اینکه در دوره‌هایی که قبل از ورود به این اتاق گذرانده‌ایم چگونگی رعایت خونسردی و حفظ آرامش به ما آموزش داده شده است، می‌گوید: زمانی که خطر اتفاق می‌افتد و ما قرار است آن موضوع را اطلاع‌دهیم باید آن قدر صدایمان قدرت داشته باشد که مسافر دچار استرس نشود و نترسد.

شیفت کاری آنها به دو بخش ۵:۳۰ صبح الی ۱۴:۳۰ و شیفت ۱۴:۳۰ تا ۲۳ شب تقسیم می‌شود و نشستن مداوم در این اتاق و چشم برنداشتن از مانیتورها سخت به نظر می‌آید. البته عباس‌زاده درباره سختی این کار می‌گوید: من کارم را دوست دارم به همین دلیل حضور چندین ساعته در این اتاق و مانیتورینگ نه تنها مرا خسته نمی‌کند بلکه برایم بسیار لذت‌بخش است. اگر افراد به کارشان علاقه‌مند نباشند حتی بهترین مشاغل هم برای‌شان خسته کننده می‌شود.

او درباره آرزوهای دوران کودکیش هم توضیح می‌دهد: در بچگی برای اینکه شغل داشته باشم هیچ آرزویی نداشتم تنها علاقه‌ام درس خواندن بود و اینکه صد درصد بتوانیم از پسِ مخارج خود بربیایم.

راهبر جدید اتاق کنترل درباره واکنش خانواده‌ و اطرافیان درباره شغل جدیدش اضافه می‌کند: پدر و مادرم و اطرافیانم مطمئن هستند که من می‌توانم این شغل را به درستی انجام دهم و به خاطر اعتمادی که به من شده است،بسیار خوشحال هستند.

او معتقد است خانم‌ها از پسِ کارهای سخت برمی‌آیند و این موضوع را در تاریخ ثابت کرده‌اند. عباس‌زاده ادامه می‌دهد: ما هم ادامه دهنده راه زنانی هستیم که بدعت‌گذار حضور زنان در مشاغل سخت هستند،از زمانی که من در اتاق کنترل نشسته‌ام می‌بینم که دقت مسافران به این اتاق بیشتر شده است زمانی که صدای من را می‌شنوند واکنش نشان می‌دهند و نگاه‌شان به این اتاق شیشه‌ای است و برخی با تعجب به ما نگاه می‌کنند و بسیاری از افراد با دیدن ما سری از رضایت تکان می‌دهند و لبخند می‌زنند.

اتاق کنترل حریم امن بانوان شاغل در مترو

رستمی، خانم دیگری که راهبری اتاق کنترل را بر عهده دارد فکر می‌کند این اتاق برای بانوان حریم امن‌تری است و می‌گوید: اینجا برای ما یک حریم امن وجود دارد و کار برای زنان مناسب‌تر است به نظر من اتاق کنترل برای حضور زنان مناسب‌تر از آقایان است.

او ادامه می‌دهد: زمانی که در قسمت فروش بلیت مشغول به کار بودیم،بارها برخوردهایی با مسافران به وجود می‌آمد اما ما موظف هستیم که همیشه خونسردی خود را حفظ کنیم چون زمانی که ما وارد شرکت بهره‌برداری مترو شدیم به ما گفتند« مترو خانه شماست و مسافر هم خانواده شما.» مسافران ادبیات و مشکلات مختلف دارند و ما باید هر روز با این چالش‌ها رو در رو می‌شدیم.

رستمی معتقد است اگر به خانم‌ها بیشتر از این بها داده شود نتیجه‌اش را می‌توانیم در جامعه ببینیم، البته وضعیت زنان در جامعه ما امروز بهتر از گذشته است و مشاغل بیشتر و حساس‌تری به آنها سپرده می‌شود.

او می‌گوید: خانم‌هایی که امروز در اتاق فرمان مشغول به کار هستند به مسئول ایستگاه شدن، فکر می‌کنند. البته ما همکاران خانمی هم داشتیم که در ایستگاه‌های (تجریش، محمد شهر کرج و حسن‌آباد) مسئولیت ایستگاه‌ها را برعهده داشته‌اند.آنها به دلیل تخصص و آموزش عالی که داشتند و سابقه کاری در این زمینه توانسته‌اند این شغل را به‌دست آورند.

رستمی تفکر نسپردن مشاغل حساس به خانم‌ها را تفکری نادرست می‌داند و می‌گوید: تعداد محدودی از آقایان که رده‌های شغلی هم دارند گمان می‌کنند که از خانم‌ها باید در مشاغل کم‌ اهمیت‌تر استفاده کنند اما اگر یک مدیر همه جوانب را در نظر بگیرد ابتدا تلاش می‌کند تا از حضور خانم‌هابرداشت مناسب داشته باشد و سپس تصمیم بگیرد که می‌تواند شغلی را به یک خانم بسپارد یا خیر. البته خانم‌ها بارها نشان دادند که می‌توانند در مدیریت بحران موفق عمل کنند. ما بانوانی داریم که خلبان بوده‌اند پس راهبری اتاق کنترل نباید کار سختی برای ما باشد.

قطار جدیدی وارد ایستگاه شده است و خانم رستمی به مسافران اطلاع می‌دهد که «قطار تا دقایقی دیگر به حرکت در می‌آید و باید از در‌ها فاصله بگیرند.» به طور حتم روزهای سختی در این اتاق منتظر این دو خانم است اما مدیران این ایستگاه معتقدند خانم‌ها از پسِ کارهای سخت به خوبی بر‌می‌آیند.