به گزارش رکنا ؛فریبرز ناطقی الهی، مهندس عمران گرایش سازه و زلزله، استاد پژوهشکده مهندسی سازه پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با حضور در برنامه تلویزیونی چرخ در شبکه ۴ در خصوص مکانیزم شکست و خرابی در ساختمان‌های بلندمرتبه مانند پلاسکو بیان کرد: اگر به هردلیلی اعم از آتش، انفجار، زلزله یا حتی برخورد یک خودرو با ستون‌های اصلی یک ساختمان مقاومت آن بنا از بین برود طبقات به صورت متناوب به روی هم ریخته می‌شوند.و چون در ادامه مقاومت ستون‌ها از بین رفته و نمی‌تواند وزن ناشی از خرابی طبقات را تحمل کند مانند یک صحنه انفجار، شکسته شده و سازه به طور کامل تخریب می‌شود.
وی در ادامه با بیان این که ۶ سال گذشته مقاله‌ای تحت این عنوان در کنفرانس جهانی زلزله از سوی ایران ارائه شد گفت: ما این فرایند را به طور کامل شناخته و می‌دانیم که عدم توجه کافی در این بخش باعث بروز حوادثی مانند حادثه تخریب پلاسکو خواهد شد. این استاد دانشگاه، جلوگیری از بروز محرک اولیه در فرایند تخریب ساختمان رانخستین گام در جلوگیری از وقوع چنین حوادثی دانست و افزود: در صورت بروز محرک اولیه مانند آتش‌سوزی، ساختمان قطعاً باید در مرحله نخست از سیستم اطفای حریق مناسبی برخوردار باشد که بتواند سریع آتش ایجاد شده را از بین برده و اجازه ندهد تا سیستم به صورت پیش‌رونده باعث انباشت و در نهایت تخریب سازه شود. ناطقی الهی در ادامه با تأکید براین پرسش که چرا ما با وجود برخورداری از این دانش از آن استفاده نمی‌کنیم گفت: درحقیقت اینکه چرا این دانش در نظام مهندسی، شهرداری و ساخت وسازها رعایت نمی‌شود طی ۳۰ سال خدمت من در عرصه آموزش و پژوهش در این حوزه همواره برایم سؤالی بزرگ بوده است.
به گفته این پژوهشگر، اطفای حریق تنها یکی از مسائل و محرک‌های تخریب در ساختمان‌هاست، براستی در زمان وقوع زلزله یا برخورد یک اتومبیل به ستون ساختمان در پارکینگ چه باید بکنیم؟ در ساختمان‌های معمولی تعداد زیادی ستون وجود دارد، ما می‌توانیم طی یک مطالعه متوجه شویم که به ازای هر خرابی موجود در این ستون‌ها چه توزیع تنشی در سایر ستون‌ها ایجاد می‌شود.ضمن اینکه در ایران با وجود برخورداری از دانش فنی شاهد حادثه پلاسکو هستیم.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما در حال حاضر برای نخستین‌بار نقشه‌ای عنکبوتی برای اینگونه ساختمان‌ها ارائه داده‌ایم که نشان می‌دهد کدام ستون به صورت دومین، سومین و... در معرض خطر خواهد بود. با بازگشتن به طراحی و لحاظ کردن این پیش‌روندگی تخریب، ما می‌توانیم ساختمان‌های خود را از خطر نابودی نجات دهیم. در حقیقت این دانش طراحی سازه‌ای است که تخریب یک ستون نمی‌تواند در آن موجب منهدم شدن کامل آن سازه شود. ناطقی الهی با اشاره به اینکه این اقدام در حال حاضر در تمام دنیا برای ساختمان‌هایی که برای مقابله با حملات تروریستی طراحی می‌شود لحاظ خواهد شد گفت: مقالات این دانش در سایر کشورها مانند امریکا در حال انتشار و بهره‌برداری است ولی در کشور ما با وجود برخورداری از دانش فنی شاهد این اتفاقات هستیم.
وی در ادامه سخنان خود در خصوص این مطلب که یک ساختمان چگونه با حرارت، مقاومت خود را از دست می‌دهد گفت: مقاومت ستون در ۲۰۰ درجه سانتیگراد بشدت کاهش یافته و توصیه می‌شود تا در طراحی ساختمان‌ها ستون‌های فلزی در بتن مدفون شوند. چرا که زمان از بین رفتن بتن در حرارت بالا بسیار بیشتر از فلز خواهد بود، بنابراین زمان لازم برای نجات‌یافتگی از تخریب در زمان بروز آتش‌سوزی بالا می‌رود. اجازه حضور آتش‌نشانان در ساختمان پلاسکو پس از یک ساعت، فاجعه بود. استاد پژوهشکده مهندسی سازه پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در ادامه با تأکید براینکه چگونه اجازه حضور آتش‌نشانان در حادثه ساختمان پلاسکو پس از گذشت یک ساعت در این بنا صادر شده است، گفت: در واقع کدام فرمانده آتش‌نشانی فرمان حضور این افراد در ساختمان را بعد از گذشت این زمان داده است؟ این مسأله قطعاً یک فاجعه محسوب می‌شود.
به گفته وی پس از گذشت یک ساعت چه آتش ساختمان خاموش شده باشد و چه هنوز در میان طبقات دیده شود، این ساختمان باید تخلیه می‌شد، این در حالی بود که ما در زمان ذکر شده شاهد حضور نیروهای آتش‌نشان در طبقه دهم و... بودیم.
ناطقی الهی با تأکید براینکه بدیهی است که ساختمان پس از رسیدن به حرارت ۳۰۰ درجه سانتیگراد تخریب شده و واژگون خواهد شد گفت: برای من عجیب است که مدیران شهری هر روز از مدیریت بحران صحبت می‌کنند ولی ما در این حادثه هیچ اثری از مدیریت بحران نمی‌بینیم. در واقع مدیریت بحران یک چرخه است که بیشتر اقدامات آن پیش از وقوع حادثه باید اتفاق بیفتد.
مدیریت بحران فعلی در کشور باید از نو طراحی شود
این پژوهشگر سازه و زلزله‌شناسی در ادامه صحبت‌های خود اقدامات انجام شده پس از وقوع حادثه ساختمان پلاسکو را مدیریت امداد و نجات نامید و خاطرنشان کرد: در حقیقت این مدیریت امداد و نجات مدیریتی اشتباه بود چرا که امروزه وقتی ساختمانی دچار آتش‌سوزی می‌شود در نخستین گام اطراف آن را تخلیه می‌کنند تا آتش بیش از این به نواحی کناری سرایت نکند این در حالی است که ما می‌بینیم امروزه ساختمان‌های کناری نیز به همین دلیل دچار آتش‌سوزی می‌شوند.وی ادامه داد: در ساختمانی که اسکلت آن فروریخته و انسجامی در کف پیدا کرده خود سازه‌ای جدید را ایجاد می‌کند، ما نباید قطعه قطعه این اسکلت را بریده و آن را از محل برداریم چرا که زمان را از دست خواهیم داد ما باید در چنین مواقعی تونل زده و به زیر محل انباشت راه پیدا کنیم زیرا از مخزن سوخت، انبار، تأسیسات و محل گرفتار شدن افراد محبوس در ساختمان آگاه هستیم.
ناطقی الهی همچنین اظهار داشت: بدون شک برداشتن آوار پس از تخریب یک ساختمان ۱۷ طبقه برای نجات دادن افراد محبوس در این ساختمان دیوانگی است، ما باید از طریق تونل‌هایی از خیابان به داخل ساختمان نفوذ پیدا کرده و این افراد را به بیرون منتقل می‌کردیم، از سویی دیگر آتش‌نشانان اعزام شده به داخل ساختمان آتش گرفته باید با یک ردیاب و ریسمان ضد آتش به داخل ساختمان بروند تا در زمان بروز حادثه آنها را از طریق این ریسمان پیدا کنیم. به گفته وی این نکته‌ای است که هم‌اکنون در کلاس‌های تدریس زلزله در حال آموزش و در تمامی جهان در حال اجراست.
این استاد دانشگاه عملیات آب‌پاشی پس از تخریب ساختمان از سوی آتش‌نشانان را اقدامی نادرست دانست و گفت: قطعاً این اقدام و انباشت آب در محل تجمع آوار اجازه نفس‌کشیدن به افراد باقی مانده در ساختمان را نخواهد داد.وی در خصوص پیامدهای زلزله در تهران با وجود این تجربه تلخ گفت: بدون شک اگر یک ساختمان ما را به این وضعیت گرفتار می‌کند باید بدانیم که در صورت تخریب ۶۴ درصد ساختمان‌ها و همچنین ۷۵ درصد از بیمارستان‌ها در زمان وقوع زلزله چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد. قطعاً مدیریت بحران فعلی در کشور باید پاک شده و از نو طراحی شود.
- 13
- 2
