خروج زندان از شهر

نام اوین برای بسیاری با زندان اوین عجین شده، هر چند ابتدا محله اوین بوده و زندان اوین در‌ سال ١٣٥٠ تازه افتتاح شده است. حال بحث بر سر انتقال این زندان از شهر تهران است. البته که این بحث تنها بر سر انتقال زندان اوین نیست. با توجه به مصوبه مجلس ٢٠زندان باید از شهرها خارج شده و با در نظر گرفتن شرایط و امکانات به خارج از شهرها منتقل شوند. انتقال زندان از کلانشهرها و استقرار آن در محدوده‌هایی خارج از سکونتگاه‌های انسانی موضوعی است که سال‌هاست در اولویت قرار گرفته اما باوجود ضرورتی که در این خصوص احساس می‌شود، موانع اعتباراتی، روند تحقق آن را با انسداد‌هایی روبه‌رو کرده است.

زندان‌ها در خارج از شهر بنا می‌شدند

طبق یک قاعده دیرین، زندان‌ها همواره در اماکن و مناطقی بنا می‌شدند که در خارج از شهر قرار داشتند یا حداقل این‌که با فاصله‌ای نسبتا زیاد، از مناطق مسکونی و پر‌تردد در شهر مستقر می‌شدند. در طول دهه‌های گذشته و به‌خصوص ٢٠‌سال اخیر، رشد شهرنشینی، ضرب‌آهنگ فزاینده‌ای را به خود گرفت و تراکم بالای جمعیتی به بخشی جدایی‌ناپذیر از سکونتگا‌ه‌های شهری مبدل شد و به تدریج دامنه شهرنشینی با چنان گسترش و وسعتی همراه شد که به تدریج زندان‌ها در محدوده سکونت شهری قرار گرفتند.

به تبع چنین قرابت ناخوشایندی، بعضا صحنه‌هایی مشاهده می‌شود که برای مشاهده‌کنندگان چندان مطلوب نیست، درگیری‌های لفظی، تجمع خانواده زندانیان در مقابل زندان بنا به دلایل متعدد، آمدوشد زندانیان، امنیتی بودن محدوده پیرامونی زندان و ترافیک بالا و پرتردد از نمونه مواردی به‌شمار می‌رود که به‌هرحال همخوانی و سنخیت چندانی با زندگی و شهرنشینی استاندارد و توأم با آرامش خاطر نسبی ندارد.

راهکاری جز انتقال زندان‌ها به خارج از شهر نیست

در چنین اوصاف و شرایطی، آنچه به‌عنوان راهکار درنظر گرفته شده، به خروج زندان‌ها از دل شهرها معطوف می‌شود و در این راستا مقرر شد جهاد کشاورزی با اختصاص زمین، بستر لازم برای این نقل و انتقال ضروری را فراهم کند.

آنچنان که مطرح شده، قریب به ٢٠شهر نامزد این نقل‌وانتقال هستند که باید زندان‌های مستقر در آنها، به محدوده‌ای دیگر منتقل شود، قاعدتا در کنار اختصاص زمین، باید بودجه و اعتبارات لازم نیز تامین شود تا بتوان در زمین‌های معین‌شده برای این امر، نسبت به احداث و بنای تاسیساتی زندان‌ها اقدام کرد.

در این میان شهرهایی همچون مشهد،کرمانشاه، تبریز و شیراز در اولویت قرار دارند که در صورت تامین و تخصیص منابع اعتباراتی، نسبت به خروج زندان‌ها از چنین شهرهایی اقدامات لازم عملیاتی خواهد شد.

نمایندگان مجلس طرح انتقال زندان‌ها را تصویب کردند

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی ٢٠دی‌ماه ١٣٩٥ مجلس و در جریان رسیدگی به جزییات لایحه برنامه ششم ماده ۱۲۹ این لایحه را به تصویب رساندند. در بند ج این ماده آمده است: سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مکلف است در راستای اجرای سیاست‌های کلی برنامه، موضوع بهبودبخشیدن به وضع زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها، اقدامات لازم برای تسریع در انتقال ٢٠زندان داخل محدوده شهرها با اولویت کلانشهرها به خارج از شهرها را از طرق زیر انجام دهد:

۱- فروش زندان‌های داخل شهرها و اموال مازاد بر نیاز به روش مذاکره و توافق به شهرداری‌ها و دیگر سازمان‌های عمومی غیردولتی و سایر نهادهای عمومی بدون الزام به رعایت مقررات و قوانین مربوط به مزایده به‌صورت نقد یا فروش حداقل به قیمت کارشناسی زندان‌های داخل شهرها و اموال مازاد بر نیاز به اشخاص حقیقی و حقوقی (به ‌استثنای اشخاص ذکر شده در صدر این بند) با رعایت کلیه قوانین و مقررات مربوط.

وجوه حاصل از فروش هر کدام از زندان‌های مذکور که به تدریج و براساس توافق به‌عمل آمده به حساب ویژه نزد خزانه‌داری کل واریز می‌شود به‌عنوان درآمد اختصاصی سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور تلقی می‌شود و بدون الزام به رعایت محدودیت‌ سال مالی، صرف احداث زندان‌های جایگزین در همان استان می‌شود. در صورت وجود مازاد درآمد حاصل از بند فوق، اعتبار مذکور صرف تکمیل، تعمیرات اساسی و تجهیز دیگر زندان‌های همان استان می‌شود.

۲- در صورت تفاهم بین سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور با خریدار یا خریداران و پس از عقد قرارداد رسمی، ساختمان زندان داخل شهر تا اتمام احداث و بهره‌برداری از زندان جدید به‌صورت اجاره در اختیار سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور قرار می‌گیرد و اجازه داده می‌شود اجاره‌بهای آن از مبلغ مورد تفاهم قیمت زندان کسر شود.

۳- وزارت جهاد کشاورزی (سازمان جنگل‌ها و مراتع) و سازمان امور اراضی مکلفند نسبت به واگذاری زمین رایگان با رعایت قوانین و مقررات مربوطه به سازمان زندان‌ها برای احداث زندان‌های مذکور اقدام کنند. همچنین کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلفند حسب مورد همکاری لازم را در صدور مجوزهای قانونی و ایجاد و تامین تاسیسات زیربنایی موردنیاز (اعم از آب، برق، گاز، تلفن، کابل نوری و مسیرهای دسترسی) در این طرح‌ها را به عمل آورند.

۴- سازمان ثبت و اسناد و املاک کشور مکلف است پس از استقرار زندانیان در محل زندان جدید خارج از شهر با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و پس از اعلام رسمی وزارت دادگستری نسبت به انتقال کلیه اسناد و مدارک زندان مذکور به خریدار یا خریداران اقدام کند.

۵- سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مجاز است مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی و عمومی را در حوزه بهره‌برداری و یا توسعه زیرساخت‌های لازم در زمینه‌های حرفه‌آموزی، اشتغال حین حبس و پس از آزادی، آموزش، سلامت و درمان، طرح‌های حمایتی از خانواده زندانیان و کمک به خودکفایی زندان‌ها در قالب انواع مختلف قراردادهای رسمی جلب کند یا توسعه دهد.