در این مرز و بوم «آنچه البته به‌ جایی نرسد، فریاد است»

مرحله نخست آبگیری سد چم‌شیر گچساران دیروز (دوشنبه) به‌رغم  اعتراضات گسترده فعالان محیط‌ریست آغاز شد.

به گزارش ایرنا،‌ اعتراض فعالان زیست محیطی به عدم پاسخگویی پیرامون این سد چندین مسئله را مطرح کرده است. تناقض میان آمارهای اعلامی از توپوگرافی احداثی و وضعیت تغییر اکوسیستم یکی از این موارد است. در بخش دیگر وجود چاه‌های نفت در محدوده مخزن چالش دیگری است که توسط فعالان مطرح شده و بر این اساس چندین چاه در این محدوده شناسایی شده است.

معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چم‌شیر گچساران دیروز دوشنبه در حاشیه آیین آغاز عملیات آبگیری این سد گفت: مرحله نخست آبگیری با حجم ٣۵٠ میلیون متر مکعب با موفقیت انجام شد.

محمدرضا فاضل بیان کرد: هم اکنون ۱۵ درصد از ظرفیت این سازه ابی پر شده است،

وی اظهار کرد: سد و نیروگاه چم‌شیر بزرگترین طرح برق و آبی در کشور است که با هدف ذخیره ۲/۳ میلیارد متر مکعب اب و بهبود کیفیت و کنترل سیلاب‌ها بر روی رودخانه زهره ساخته شد. وی بیان کرد: همچنین این سد با هدف تولید ۴٨٠ گیگاوات ساعت انرژی برق ابی در سال احداث شد.

فاضل اظهار کرد: آورده متوسط دراز مدت رودخانه زهره بیش از یک هزارو ۷۰۰ میلیون متر مکعب است.

وی تصریح کرد: هدف از ساخت سد چم‌شیر ذخیره سیلاب‌ها و استفاده از آب ذخیره شده برای توسعه و بهبود فعالیت‌های کشاورزی در استان‌های بوشهر و خوزستان است.

فاضل گفت: علیات اجرایی این طرح با اخذ مجوزهای لازم از جمله مجوز زیست محیطی از سال ۹۱ شروع شد و هم اکنون دارای پیشرفت فیزیکی ٩۵ درصد است.

وی تصریح کرد: مرحله اول آبگیری طرح شامل اجرای پلاک تونل انحراف، تست و بررسی دریچه‌های تخلیه کننده، ارزیابی و پایش کیفیت آب مخزن به همراه کنترل و تنظیم میزان رهاسازی آب مخزن با موفقیت انجام شد.

وی ادامه داد: با تکمیل اخرین لیفت بتن تونل انحراف در اوایل این هفته آبگیری سد وارد مرحله بعدی خواهد شد که در این مرحله امکان ذخیره سازی آب تا ارتفاع نرمال سد همراه با پایش و کنترل لحظه ای خواهد بود.

فاضل ابراز کرد: تمهیداتی در این طرح برای کنترل کیفیت آب با ایجاد چند مجرا در ترازهای مختلف بدنه سد پیش بینی شده است.

وی افزود: با وارد شدن مرحله جدید آبگیری طرح و ذخیره‌سازی مناسب آب، این نوید را به کشاورزان پایین دست به ویژه کشاورزان دشت های زیدون و هندیجان می توان داد که در تابستان و پاییز سد چم‌شیر آبی مناسب را از لحاظ کیفیت و کمی برای آنها تنظیم خواهد شد.

معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چم‌شیر گچساران گفت: تأمین آب آشامیدنی و صنعتی، بهره‌مند شدن ٨۵هزار هکتار زمین‌های کشاورزی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر، تولید ۴۸گیگا وات برق آبی، ایجاد زیرساخت مناسب برای تولید صنعت آبزیان و صنایع وابسته، ایجاد بستر مناسب جهت توسعه گردشگری منطقه، کنترل سیلاب‌ها و استفاده بهینه از آب و جلوگیری از بروز خسارات سیلاب، اشتغال‌زایی، کنترل شوری آب رودخانه زهره و احیای اراضی پایین دست از مهمترین اهداف این طرح اقتصادی است. وی بیان کرد: این سد از نوع بتنی غلتکی RCC  است که مطالعه احداث سد چم شیر در سال ۷۳ از سوی سازمان آب منطقه ای فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفت.

سد چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی گچساران روی رودخانه زهره ساخته شده که طول تاج ۶۸۰ متر، ارتفاع بدنه سد ۱۵۱ متر، نوع سرریز اوجی دریچه دار با سه دریچه قطاعی، حجم مخزن ۲.۳میلیارد متر مکعب، ظرفیت نیروگاه ۱۷۶ مگاوات به علاوه نیروگاه جریانی به ظرفیت ۱۱ مگاوات، حجم حفاری ۴ میلیون ۷۶۱هزار مترمکعب،لاینینگ گالری‌ها و تونل‌ها ۳هزار و ۵۶متر است.

ابهامات موجود در چم شیر

روز سوم اسفند ماه خبرگزاری مهر در این باره نوشته بود: در حالی که ابهامات زیادی پیرامون سازندهای سد، وضعیت پسا آبگیری، وجود محوطه تاریخی و حتی چاه‌های نفت در سایت و مخزن سد چم شیر گچساران توسط کارشناسان و فعالان زیست محیطی مطرح بود، تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد این سد در بارش‌های اخیر و در عین تکذیب‌های مکرر متولیان، آبگیری شده است.

سایت سد و نیروگاه فرا ۱۷۶ مگاواتی چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران در کهگیلویه و بویر احمد قرار دارد.

این سد در همجواری رود زهره و تنگه‌ای به نام چم شیر احداث شده است.

بزرگ‌ترین سد تاریخ کهگیلویه و بویراحمد که نام آب نیرو را به عنوان یک پروژه ملی بر پیکره خود می بیند، این روزها چالش‌سازترین روزهای چرخه فعالیت یعنی آبگیری را می‌گذراند.

چم شیر، گتوند دوم

سدی که عده‌ای آن را با تعابیر سازندهایش گتوند دوم می‌نامند، قرار است ظرفیتی دو میلیارد و ۳٠٠ میلیون متر مکعبی را در مخزن خود جای دهد.

ظرفیتی که در صورت بروز سازندهای نمکی می‌تواند شیرنی یک توسعه را به شوری غیر قابل هضم در رودخانه با صلابت زهره تبدیل کند. به گفته برخی فعالان زیست محیطی، گچساران بام نفتی ایران این بار چالشی جدید را در حوزه آب به خود خواهد دید.

خلاصه وضعیت: بر اساس بررسی میدانی، چندین ابهام پیرامون احداث این سد وجود دارد.

اعتراض فعالان زیست محیطی به عدم پاسخگویی پیرامون این سد چندین مسئله را مطرح کرده است.

تناقض میان آمارهای اعلامی از توپوگرافی احداثی و وضعیت تغییر اکوسیستم یکی از این موارد است.

در بخش دیگر وجود چاه‌های نفت در محدوده مخزن چالش دیگری است که توسط فعالان مطرح شده و بر این اساس چندین چاه در این محدوده شناسایی شده است.

همچنین در محور سازه و سازندهای مطرح، این سد می‌تواند سازندی نمکی و یا گتوندی دیگر در قلب این منطقه باشد.

تاکید کارشناسان آزاد به‌کارگیری تیم‌های مستقل تحقیقی برای بررسی و تنویر افکار عمومی است. موضوع دیگر که به نظر می‌رسد در این محور قابل تأمل باشد، بحث کشف اشیای باستانی است. ضعف کاوش مستمر و اساسی یکی از موارد مطرح شده در رابطه با این سد است.

آبگیری سد چم‌شیر تخلف است

محمد درویش، کنشگر محیط زیست در واکنش به انتشار آبگیری سد چمشیر گفت: « این کار تخلف است و اینکه چه کسانی از این کار نفع می‌برند را باید از وزارت نیرو، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و همه کسانی که صراحتا نامه نوشتند و موضع‌گیری کردند که این سد نباید آبگیری شود، پرسید. این سوال را باید آقای مخبر که دستور داد این سد آبگیری نشود ولی آبگیری شد، جواب دهد.»

 به هر حال به رغم اعتراضات و آه و فغان و فریادهای فعالان محیط زیست دیروز این سد در کمال افتخار مسئولان وزارت نیرو آبگیری شد و یک بار دیگر نشان داد که در این مرز و بوم «آنچه البته به‌ جایی نرسد، فریاد است.»!