زهرچشم‌گرفتن از گرگ‌ها با رسمی به نام «کله‌گرگی»

هوا که سرد می‌شود و برف می‌زند، گرگ‌ها راهی جز زدن به گله گوسفندان نمی‌بینند. در شرق کشور، رسمی برقرار است که پیش از شروع زمستان و سردی هوا چند گرگ توسط روستاییان کشته می‌شود. سر گرگ‌ها را در روستا می‌چرخانند تا جلوی حمله گرگ‌ها به گله گوسفندان در زمستان را بگیرند. شکارچیان با چرخاندن کله گرگ از مردم روستا پول و بره هدیه می‌گیرند. به این رسم، «کله‌گرگی» می‌گویند و از طرفی گفته می‌شود که این رسم، زهرچشم‌گرفتن از گرگ‌هاست؛ رسمی که برای بسیاری نازیبا به نظر می‌رسد.

در‌این‌زمینه هرسال خبرهایی منتشر می‌شود اما واکنش جدی و رسمی از سوی مسئولان سازمان محیط‌زیست ندارد زیرا به گفته منوچهر فلاحی، معاون یگان حفاظت محیط‌زیست، این اتفاق عمومیت ندارد و شاید این اتفاق به تعداد انگشتان یک دست باشد. سال‌هاست این رسم در استان‌های شرقی به‌ویژه خراسان‌شمالی و جنوبی اجرا می‌شود و کسی هم به این موضوع اعتراضی ندارد.

ماجرا چه بود؟

هفته گذشته جعفر علیپور، فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط‌زیست خراسان‌شمالی از تجارت شکارچیان سودجو از سر گرگ‌ها در شهرستان‌های گرمه و جاجرم خبر داد و به ایسنا گفت: «بنا به یک رسم قدیمی در میان افراد محلی شهرستان‌های گرمه و جاجرم، دامداران به افرادی که کله‌های گرگ را تحویل آنها دهند، انعام پرداخت می‌کنند و همین امر موجب شده تعدادی از شکارچیان برای کسب دریافت انعام، اقدام به تلف‌کردن گرگ‌ها و تحویل کله‌های آنها به دامداران کنند». نکته قابل تامل این است که گرگ، یکی از گونه‌های حیوانی است که ارزش زیادی در تعادل اکولوژیکی و زنجیره غذایی منطقه دارد به‌طوری‌که سبب می‌شود جمعیت گراز، روباه و شغال در منطقه متعادل باشد.

استان‌های شرقی، درگیر شکار بی‌رویه

فلاحی در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» به این موضوع اشاره کرد که استان‌های شرقی کشور، بیشتر با موضوع کشتار بی‌رحمانه حیوانات روبه‌رو هستند اما خوشبختانه این تخلفات به حداقل رسیده و دیگر خیلی خبری دراین‌باره شنیده نمی‌شود. او در پاسخ به این پرسش که شوکای مازندران هم جزو حیوانات کمیاب است اما خبرهای متعددی درباره کشتار آنها هم منتشر شده، ‌گفت: «نمی‌گویم این اتفاق‌ها نمی‌افتد اما تعداد آنها کمتر شده و کاری که محیط‌بانان به‌ویژه محیط‌بانان استان‌های خراسان‌جنوبی، رضوی و اصفهان و یزد انجام داده‌اند آموزش رودررو بوده که خوشبختانه تاثیرات زیادی داشته است». معاون یگان حفاظت محیط‌زیست، انگیزه مالی را مهم‌ترین دلیل کشتار حیوانات کمیاب دانست و گفت: «تنها راه کمترکردن این اتفاق‌ها آموزش و جامعه هدف ما از رده سنی ۵ تا ۸۰ سال است و تجربه نشان داده که این آموزش‌ها تاثیر‌گذار بودند».

منشا رسم‌های اشتباه، انسان است

شاهین سپنتا، فعال حقوق حیوانات درباره رسم «کله‌گرگی» به «وقایع‌اتفاقیه» گفت: «در فریدونکنار هم کشتار پرندگان مهاجر اتفاق افتاد اما عکس‌العمل‌ها چه بود، ‌هیچ. نکته قابل تامل این است که درهر‌حال منشا همه این مشکلات خود انسان است». او در ادامه گفت: «از یک‌سو ‌دخالت انسان در طبیعت، ناپایداری ایجاد کرده و بعد می‌خواهد با شکار، پایداری اجباری ایجاد کند و از‌سوی‌دیگر، نیاز مالی هم برای شکارچی انگیزه‌ای می‌شود که دست به چنین کارهایی بزند».

این فعال حقوق حیوانات در پاسخ به این پرسش که منظورتان از بروز این مشکلات توسط انسان چیست، گفت: «رها‌سازی گونه‌های غیر‌بومی در طبیعت، شکار بی‌رویه پستاندارانی که می‌توانند غذای طبیعی جانوران گوشتخواری مثل گرگ باشند و تجاوز انسان به زیستگاه طبیعی جانوران، باعث ‌شده تعادل اکوسیستم برهم بخورد». او تاکید کرد: «‌شاید رشد گونه‌هایی مثل گرگاس یا حملات مکرر گرگ‌ها به گله‌ها برای تامین غذا همین باشد و پیش‌پاافتاده‌ترین راه برای مقابله با چنین مشکلاتی و کنترل جمعیت گرگ‌ها شکار است و راه درستی نیست».

طبق مصوبه شماره ۳۸۰ شورای‌عالی محیط‌زیست مندرج در روزنامه رسمی مورخه ۳۱/۰۴/۱۳۹۴، خسارت وارده از جانب متهمان بابت کشتار غیر‌مجاز یک عدد کفتار وحشی (‌گرگ) مبلغ ۴۰ میلیون ریال است که ‌باید به حساب جرایم و شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست واریز شود اما این جریمه‌ها مانعی برای این کشتار و ازبین‌رفتن رسم «کله‌گرگی» نشده است.

نسرین نیکنام