گاز «رادون» برای پایتخت‌نشینان‌خطرناک است؟

آلودگی هوا در کشور ما دیگر فقط به هجوم ریزگردها، سوخت بی‌کیفیت، وارونگی دما و... محدود نمی‌شود، بلکه همگان حتی در محیط‌های در بسته همچون منازل هم تحت تاثیر گازی با عنوان «رادون» هستند. در این‌باره یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به مطالعاتی که در کشورهای اروپایی و آمریکا روی میزان اثرگذاری گاز رادون بر سلامت انسان انجام شده است، گفت: «میزان زیاد گاز رادون در فضای بسته سرطان‌زا است، چرا که این گاز، پرتوزا و اشعه‌هایی همچون گاما، بتا و آلفا ساطع می‌کند.»

گاز رادون بیشتر در پرتو درمانی کاربرد دارد؛ اما مقادیری از این گاز در منازل نیز وجود دارد و با توجه به سمی و سرطان‌زا‌بودن این گاز باید نسبت به‌ کاهش و کنترل آن اقدام کرد. این در حالی است که چندی قبل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران خبر داده بود که یکی از گازهای موجود در هوای پایتخت که حاصل فروپاشی اورانیوم موجود در خاک است، رادون نام دارد که در نتیجه تجزیه طبیعی اورانیوم در سنگ‌ها و خاک، در هوا منتشر می‌شود. این گاز در تهران نیز مانند همه شهرهای جهان وجود دارد و می‌تواند بر سلامتی شهروندان اثر منفی بگذارد.

«رادون» برای پایتخت‌نشینان‌خطرناک است؟

یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با طرح برخی مسائل مبنی برخطر وجود گاز رادون در شش منطقه تهران، گفت: تهران و تبریز موقعیت‌های مشابه داشته و در یک چاله قرار دارند، بنابراین محل عبور باد تنها تونل غربی و بادهای جنوبی است؛ بنابراین نه‌تنها تراکم جمعیت از ابزارهای آلوده‌ساز بوده، بلکه موقعیت جغرافیایی نیز از تمامی عوامل خطرناک‌تر است. علیرضا محجوب با بیان اینکه با استفاده از تمام راهکارهای کمکی تنها می‌توان شدت آلودگی هوای تهران را کاهش داد، افزود:

در غیراین صورت برای رهایی از مشکل باید منتظر کمک توسط عوامل طبیعی همچون بارش باران بود، بنابراین اینکه تصور شود می‌توان با ابزارها و برخی تدابیر از آلودگی جلوگیری کرد، نگاه خوشبینانه بوده و شاید با یک قرن فرهنگسازی تغییراتی حاصل شود.

او با انتقاد از عدم آموزش‌های لازم در مراکز تربیتی برای آشنایی با خطر افزایش آلودگی هوا، تصریح کرد: مقدمه مقابله با آلودگی هوا فرهنگسازی بوده و در حال حاضر فرهنگ در حال بنیادی وجود ندارد که بتوان امیدوار به تطبیق شرایط زیست‌محیطی بود، ضمن اینکه سازمان محیط‌زیست تنها مسئول اعلام هشدار نبوده و باید آموزش‌های لازم و البته تبلیغ مستمر را برای کاهش آلودگی هوا در نظر بگیرد.

محجوب با تاکید بر اینکه مجلس منابع قابل قبولی را برای بخش محیط‌زیست تاکنون تصویب کرده است، گفت: در صورت نیاز می‌توان اعتبارات بیشتری را نیز مصوب کرد. به گزارش خانه ملت، این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، با اشاره به اینکه علت کنترل ۹۰‌درصدی آلودگی هوا درکشورهای پیشرفته مسائل فرهنگی است، افزود: اگر فردی مطلع شود که بی‌دلیل اتومبیل خود را روشن نگه ندارد، می‌توان در این مسیر موفقیت‌های لازم را کسب کرد.

«رادون» در فضای بسته دردسرساز می‌شود

همچنین یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه در ساخت‌و‌ساز ساختمان‌های جدید به موضوع گاز رادون توجه نمی‌شود، گفت: گاز رادون تاثیر زیادی در فضای باز ندارد، اما میزان زیاد آن در فضای بسته می‌تواند مشکلاتی را برای سلامت انسان ایجاد کند. محمد یزدی با اشاره به اینکه گاز رادون از عناصر پتاسیم، اورانیوم و توریم ساطع می‌شود، اظهارکرد: مقدار پتاسیم در خاک، رسوبات و سنگ‌ها فراوان است و برای این گاز در دو فضای باز و بسته اثرات متفاوتی دارد.

او ادامه داد: غلظت گاز رادون در هوای آزاد اندک است و به همین دلیل به سرعت رقیق می‌شود و تاثیر زیادی در فضای باز ندارد، اما در فضای بسته میزان این گاز اهمیت دارد. خاک‌رس و سنگ‌های سفید گرانیتی ساختمان‌ها بیشترین میزان گاز رادون را آزاد می‌کنند. در کشورهای اروپایی هنگام ساختمان‌سازی استانداردهایی را برای کاهش گاز رادون در فضای خانه رعایت می‌کنند، چرا که در این کشورها در بیشتر مواقع هوا سرد است و خانه‌ها پنجره‌های کوچک دارند. از این رو میزان گاز رادون در فضای بسته اهمیت زیادی پیدا می‌کند. یزدی با اشاره به استاندارهایی که در کشورهای اروپایی برای کاهش میزان گاز رادون در خانه‌ها رعایت می‌شود، تصریح کرد: در این کشورها با استفاده از ستون، فاصله‌ای بین سطح ساختمان و زمین ایجاد می‌کنند.

کاهش استفاده از سنگ‌های سفید گرانیتی از دیگر راهکارهای کاهش گاز رادون در محیط‌های بسته است. استفاده از سیستم تهویه هوای مناسب به‌ویژه در خانه‌های قدیمی و کاهگلی نیز راهکار موثری برای کاهش این گاز محسوب می‌شود. او با بیان اینکه در کشور ما تاکنون مساله گاز رادون جدی نبوده است، تصریح کرد: در کشور ما در بیشتر مواقع هوا گرم و پنجره خانه‌ها و سایر محیط‌های بسته، باز است و تهویه هوا به‌صورت طبیعی صورت می‌گیرد، به همین دلیل تمرکز گاز رادون در خانه‌ها زیاد نیست.

این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه در ساخت‌و‌ساز ساختمان‌های جدید در کشور ما به موضوع گاز رادون اهمیت داده نمی‌شود، تصریح کرد: پرتوزایی رادون از سنگ‌های گرانیتی سفیدی که در پله‌ها و کف ساختمان‌ها استفاده می‌شود، زیاد و خطرناک است بنابراین باید تا حد امکان از این نوع سنگ‌ها در فضای بسته استفاده نشود. چنانچه در محیطی از این سنگ‌ها استفاده شده است، باید سیستم تهویه مناسبی قرار داشته باشد. به گزارش ایسنا، یزدی درباره حد استاندارد رادون توضیح داد: سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریکا (USEPA) حداکثر غلظت رادون در هوای داخل ساختمان را بکرل بر مترمکعب ۱۴۸ تعیین کرده است که در محدوده بیش از این مقدار، عملیات احتیاطی پیشگیرانه الزامی است.

«رادون» کشنده نیست

یک کارشناس محیط‌زیست درباره مضررات گاز رادون به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: این گاز به‌دلیل تجزیه رادیوم انجام می‌شود، چون فلزات رادیو اکتیو سنگین هستند. بنابراین در اثر مرر زمان وقتی این فلزات فرومی‌پاشد گاز رادون را از خود متصاعد می‌کند. اسماعیل کهرم می‌افزاید: اگر این گاز بر اثر مرور زمان تکرار شود و فرد در معرض آن قرار بگیرد، شانس ابتلا به سرطان ریه، حنجره و دیگر بیماری‌های تنفسی در بین افراد افزایش می‌یابد. به‌گفته او در تمامی کشورهای دنیا این گاز وجود دارد. برای مثال با بررسی خانه‌های ایالات متحده مشاهده می‌شود که این گاز پیوسته در خانه‌ها وجود دارد.

این کارشناس محیط‌زیست می‌افزاید: گاز رادون یک گاز بی‌‌‌رنگ، بی‌‌‌بو و غیرقابل مشاهده است. باید تاکید کرد که وجود این گاز در ساختمان فقط از طریق دستگاه‌های مخصوص قابل شناسایی است. کهرم تاکید می‌کند: از هیچ‌طریق نمی‌توان این گاز را مهار کرد. برای مثال در برخی شهرها در زیر خاک این گاز وجود داشته و متصاعد می‌شود. در این وضعیت نمی‌توان زمین را کند و رادیوم و اورانیوم را مهار کرد. به‌گفته او این گاز به میزان اندک متصاعد می‌شود. برای مثال وقتی افراد بیش از ۸۰ سال در معرض مستقیم و مداوم این گاز قرار بگیرند به انواع بیماری‌های تنفسی به‌ویژه سرطان مبتلا شوند.

به‌گفته او افراد در دنیای امروز به کرات تحت ابتلا به انواع سرطان‌ها هستندبه‌نحوی که برخی از کارشناسان در حوزه بهداشت و درمان سونامی سرطان را مطرح می‌کنند. در این شرایط گاز رادون در نرخ ابتلا به سرطان اندک است. برای مثال هم‌اکنون برخی از افراد بدون توجه به نکات بهداشتی سیگار استعمال می‌کنند. در حالی نقش استعمال سیگار نسبت به گاز اردون در ابتلا به سرطان و دیگر بیماری‌های تنفسی بیشتر است.

زهرا سلیمانی