شریف‌ترین دوستان جنگل‌های بلوط زاگرس زغال شدند و از پوست و گوشت آنها خاکستری در کوه‌های مریوان به‌جا ماند؛ عصر شنبه همین هفته «شریف باجور» و «امید حسین‌زاده» دو نفر از فعالان زیست‌محیطی کردستان در کنار «رحمت حکیمی» و «محمد پژوهی» از نیروهای جنگل‌بانی مریوان که برای خاموش‌کردن آتش جنگل‌های اطراف روستای پیله و سلسی در ۲۰ کیلومتری مریوان عازم این منطقه شده بودند پس از ساعت‌ها تلاش همراه با درختان سوختند تا صبح دیروز چندین هزار نفر در مراسم تشییع پیکر آنها حضور پیدا کنند و از اراده خود برای ادامه راه آنها سخن بگویند. شروع هفته هیچ خبر خوبی برای کردستان ایران نداشت و درحالی‌که مراسم عزای دوستداران محیط‌زیست در چندین شهر و روستا برپا بود، در ساعات آغازین بامداد دیروز زلزله‌ای ٥,٩ریشتری هم مناطقی از کرمانشاه و کردستان را لرزاند تا شورش طبیعت غم تازه‌ای برای این مناطق بسازد.
مردم زلزله‌زده اما دیروز هر چه در توان داشتند، برای پاسداشت زحمات این فعالان محیط‌زیست به خرج دادند و وداعی کم‌نظیر را در مریوان رقم زدند؛ آن‌طور که حاضران این مراسم می‌گویند حدود ۵هزار نفر در این مراسم شرکت کردند و در بیانیه‌هایی خواستار روشن‌شدن علت آتش‌سوزی شدند و از ضرورت ادامه راه شهدای محیط‌زیست سخن گفتند. انتشار خبر جان‌باختن این ۴نفر و مصدوم‌شدن چندین فعال محیط‌زیست در عملیات خاموش‌کردن آتش جنگ‌های بلوط مریوان، با موجی از گمانه‌زنی‌های تاییدنشده هم همراه بود؛ گروهی از حمله مسلحانه به این ٤ نفر نوشتند و اخبار زیادی مبنی بر انفجار مین هم منتشر شد هرچند هنوز نتیجه قطعی نظر پزشکی قانونی مشخص نشده است.
آرامش در آتش جنگل؛ شریف باجور که بود؟
حادثه مریوان و جان‌باختن فعالان محیط‌زیست، نام «شریف باجور» را به یکی از جست‌و‌جوهای اصلی دو روز گذشته فضای مجازی تبدیل کرد، اما این نخستین بار نیست که نگاه‌ها به سمت این فعال محیط‌زیست جلب می‌شود. بیش از ۱۵سال است که باجور مسئولیت اطفای حریق انجمن محیط‌زیستی چیا را برعهده دارد و در تمام این سال‌ها تلاش کرده در کنار حفاظت از طبیعت زاگرس به داد دیگر جنگ‌های ایران هم برسد و حتی برای این کار تا کردستان عراق هم رفته است؛ صاحب یک دکه کوچک در مریوان که در کنار مشکلات اقتصادی همیشگی زندگی‌اش، همواره دغدغه‌های اجتماعی هم داشته است. او آبان ۹۵ با راهپیمایی و اعتصاب غذا از مریوان تا ثلاث باباجانی صدای ٨توله‌سگی شد که مادرشان بی‌رحمانه و با خشونت کشته شده بود. باجور در تمام این مسیر از هدف خود سخن می‌گفت و دفاع از حقوق حیوانات را با این عمل به صدر اخبار کردستان کشاند. شناخته‌شده‌ترین فعال محیط‌زیست مریوان پیش از این و در شهریور گذشته هم از مریوان تا تهران را درحمایت از کولبران رکاب زد. باجور حالا در خاک مریوان آرام گرفته است، هرچند که آتش رفتن به راحتی در قلب دوستداران محیط‌زیست خاموش نمی‌شود. در دو روز گذشته بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی در ستایش او و دیگر جان‌باختگان این آتش‌سوزی نوشتند و باجور را «ریزعلی خواجوی» دوره کنونی دانستند.
برادرم در راه آرمانش جان داد
برادر شریف باجور می‌گوید که برادرش در راه آرمان و هدفش جان داده و حالا کار سخت خانواده باجور جبران محبت این مردم است. «رحیم باجور» دراین باره به «شهروند» می‌گوید: «من از ابتدا در جریان نبودم و این خبر قلبم و جانم را گرفته است. برادرم غیر از صلح و انسانیت و دوستی با طبیعت چیز دیگری نمی‌خواست و آخر در راه همین هدفش هم جان داد.»
«محمد دانش» هم یکی از اعضای انجمن چیا است که سالیان زیادی با دو جان‌باخته این حادثه همکاری و رفاقت داشته است. او دیروز ظهر و پس از مراسم تشییع پیکر این شهدای محیط‌زیست به «شهروند» گفت: «امروز تشییع جنازه در مریوان بود. جمعیت بی‌نظیری آمده بود؛ شاید بیش از ۵ هزار نفر. مراسمی خاصی برگزار شد و مردم به هر شکلی که توان داشتند، از زحمات این عزیران قدردانی کردند.» این فعال زیست‌محیطی کردستان درباره علت آتش‌سوزی و جزییات حادثه هم گفت: «دوستانی که آنجا بودند حرف از انفجار می‌زنند. جنازه‌ها زغال‌سوز شدند و به حدی سوختند که تشخیص آنها کار دشواری بود. یکی از شهدا شکمش بیرون ریخته که گمان می‌رود تاثیر انفجار است.» آن‌طور که دانش می‌گوید یک نفر از بازماندگان این حادثه در بیمارستان سنندج بستری است و وضعیت او به گونه‌ای است که نمی‌تواند حرف بزند: «۴ نفر شهید و یک نفر مصدوم شده است. محمد مرادبیگی، یکی از اهالی روستای نزدیک به محل آتش‌سوزی است. مرادبیگی سن بالایی دارد و آن‌طور که دوستان و مسئولان می‌گویند شرایط جسمی او به گونه‌ای نیست که بتواند حرف بزند.» این فعال محیط‌زیستی معتقد است که امکان مین خنثی‌نشده از دوران جنگ در این منطقه بسیار پایین است. او از دوستان و همکاران خود که در این حادثه جان باختند هم خاطرات زیادی دارد:
« حسین‌زاده هم‌سن من است و با هم رفت‌وآمد خانوادگی داشتیم و با باجور هم رابطه به همین صورت بود. باجور چندین سال، از ۷۹ به بعد مسئولیت کمیته مقابله با بحران و اطفای حریق انجمن را برعهده داشت و حسین‌زاده نقش معاونت را داشت. خیلی نادر بود که با هم به ماموریت بروند چون هر دو متخصص بودند. این دو نفر خیلی حرفه‌ای بودند. نزدیک به ۱۵ سال است که در کردستان ایران و عراق، ایلام و شمال کار اطفای حریق انجام می‌دهند و الان نمی‌دانیم چه اتفاقی افتاده است و برای همه ما این ماجرا گنگ است.» آن طور که دانش می‌گوید فرزند حسین‌زاده دو هفته پیش متولد شده است: «هر دو متاهل بودند. حسین‌زاده دخترش ۱۴ روزه است و دو هفته پیش متولد شده است. باجور فرزندی ندارد. شریف یک دکه داشت و درآمدش از همین دکه در مریوان بود. همیشه مستاجر بود و تقریبا همه شهر او را می‌شناختند و با او دوست بودند.»
انفجار یا خفگی براثر آتش‌سوزی
فعالان محیط‌زیستی کردستان معتقدند که تجربه این ٤نفر امکان مرگ براثر خفگی را بسیار پایین می‌آورد و همه آنها از انفجار احتمالی سخن می‌گویند. آن‌طور که محمد دانش می‌گوید هنوز جواب کالبدشکافی مشخص نشده است. «اسماعیل منوچهری» رئیس اداره منابع طبیعی کردستان، هم پاسخ دقیقی درباره علت دقیق جان‌باختن این ۴ نفر ندارد. او به «شهروند» می‌گوید که تازه از مراسم تشییع برگشته است و چنان حال و روحیه بدی دارد که فعلا نمی‌تواند توضیحی درباره این حادثه بدهد. اما فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، سوختگی را علت اصلی می‌داند. «قاسم سبزعلی» در گفت‌وگو با «ایسنا» و با اشاره به اینکه بر اساس اعلام مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان فوت این فعالان محیط‌زیست بر اثر حریق بود، توضیح داد: «پزشکی قانونی نیز فوت بر اثر حریق را تایید و اعلام کرده که آثاری غیر از سوختگی در بدن آنها وجود نداشت. حریق یک موضوع اجتناب‌ناپذیر است و در کشورهای دیگر دنیا نیز با وجود تجهیزات گسترده و آموزش‌های بیشتر حریق قربانی می‌گیرد. تغییر جهت باد و سرعت آن از جمله عواملی هستند که می‌توانند در شدت آتش‌سوزی اثرگذار باشند.»
دلیل موضوع هرچه که باشد، حالا محیط‌زیست ایران و جنگل‌های زاگرس ۴ نفر دیگر از نزدیک‌ترین دوستان خود را از دست داده و در روزهای بحرانی محیط‌زیست و شرایط نامناسب ایجادشده برای فعالان این حوزه، غمی بزرگ و تازه به مصیبت‌های پیشین افزوده شده است؛ به نظر می‌آید اما دراین روزهای تلخ برای فعالان زیست‌محیطی ایران، تنها مرهم قطعی همین حضور و قدردانی مردم است.
محمد باقرزاده
- 17
- 2
