یک سال و نیم از مرگ زایندهرود در اصفهان می‌گذرد و رگبارهای بی‌امان پاییزی نغمه شروع یک سال آبی نرمال و خداحافظی با ۱۱ سال خشکسالی پی‌درپی را در گوش زایندهرود می‌خواند. این خبرهای خوش در هفته‌های گذشته کشاورزان را بر آن داشته که خواستار چاره‌اندیشی شورای هماهنگی زایندهرود و وزارت نیرو برای حقابه‌های شرعی و قانونی‌شان شوند. اعضای شورا نیز که به دلیل بحرانی بودن وضع ذخیره آب پشت سد، تاکنون سه بار دست رد به سینه کشاورزان زده‌اند، این بار وعده داده‌اند در صورت بارش‌های مناسب پاییز و گذشتن ذخیره آب از خط قرمز شرب، یک دوره آب برای حقابه‌داران پایین‌دست زایندهرود تحویل دهند. همه اینها به آن معناست که تلاش کشاورزان خسارت‌دیده زایندهرود یک بار دیگر زنده‌رود را جاری و اصفهان را از محاصره چالش‌های زیست‌محیطی نجات خواهد داد.
سایه سنگین خشکسالی
پس از پشت سر گذاشتن کم‌بارش‌ترین سال زراعی در ۷۰ سال گذشته، تمام نگاه‌های مردم و مسئولان استان به پاییز امسال دوخته شده بود، به این امید که فصل سرما و ابر و باران به بحران کمبود آب و افت کم‌نظیر ذخیره سد زایندهرود پایان دهد. سرانجام پیش‌بینی یک سال آبی نرمال از سوی هواشناسی استان اصفهان به حقیقت پیوست و رگبارهای پاییزی اصفهان را دوباره زنده کرد. اما با این‌که امسال بر خلاف همیشه پای ابر و باد و باران از مهر ماه به آسمان اصفهان باز شد و کارشناسان هواشناسی خبر از آغاز یک سال آبی نرمال در این حوضه آبریز را می‌دهند، مسئولان ملی و محلی بر این باورند که همچنان سایه خشکسالی و آسیب‌های ناشی از آن بر سر استان اصفهان سنگینی خواهد کرد .
پافشاری کشاورزان بر حقابه
آخرین بار که زایندهرود برای تحویل حقابه‌های کشاورزان جاری شد، بهار ۹۶ بود که از آن زمان تاکنون به دلیل پایین بودن ذخیره آب پشت سد، بستر رودخانه خشک مانده و کشاورزان یک کشت پاییزه و یک کشت بهاره را از دست داده‌اند و به همین دلیل، این روزها به‌شدت نگران تامین حقابه‌هایشان برای کشت پاییزه هستند. نماینده کشاورزان اصفهان که سرخوردگی و ناامیدی کشاورزان را باعث اعتراض‌های اخیر آنها می‌داند، می‌گوید: اتفاقات یک سال و نیم گذشته این سوال را در میان کشاورزان ایجاد کرده که چرا مصوبات شورای عالی آب اجرا نمی‌شود.
«اسفندیار امینی» با اشاره به تشکیل هفدهمین شورای هماهنگی زایندهرود در ۱۲ آبان می‌افزاید: در این نشست از وزیر نیرو و معاون وزیر کشور خواستیم که مطالبات کشاورزان را جدی بگیرند. البته مسئولان کشوری به درک کاملی از مشکلات کشاورزان حوضه زایندهرود رسیده‌اند و امیدواریم تصمیمات به گونه‌ای باشد که کشاورزان به‌زودی به حق و حقوقشان برسند. مدیرعامل کانون خبرگان کشاورزی اصفهان مهمترین خواسته‌های کشاورزان حوضه زایندهرود در شرق و غرب را توزیع آب برای کشت غله، برداشت و بی‌بهره ماندن از محل حقابه کشاورزی و پرداخت خسارت نکشت عنوان می‌کند و می‌گوید: در جمع‌بندی گفت‌‌وگو‌های این جلسه قرار شد مصوبه‌ای مشابه مصوبه سال ۹۵ داشته باشیم که اگر حجم موجودی سد زایندهرود با توجه به بارش‌های پاییز امسال مناسب بود، آب بازگشایی شود.
یک دوره آب؛ سهمیه امسال کشاورزان
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان نیز در این باره به همشهری می‌گوید: در مصوبه شورای هماهنگی زایندهرود تاکید شده که اگر بارش‌های پاییزه بتواند حجم ذخیره آب پشت سد را به اندازه‌ای افزایش دهد که خط قرمز شرب را پشت سر بگذاریم، زمستان امسال می‌توانیم یک دوره آب به کشاورزان پایین‌دست زایندهرود تحویل دهیم.
«حسن ساسانی» شرط جاری شدن زایندهرود را بارندگی‌های مناسب و جمع شدن ۳۵۰ میلیون متر مکعب آب پشت سد می‌داند و می‌افزاید: همان‌گونه که بارها اعلام شده، اولویت با تامین آب شرب است و در دو فصل زراعی گذشته نیز در صورت رهاسازی آب و تحویل حقابه‌های کشاورزان، سد زایندهرود کاملا تخلیه می‌شد. به همین دلیل، وزارت نیرو تصمیم گرفت زیان کشاورزان را با پرداخت خسارت جبران کند.
فرصت ۱۸ماهه برای ساخت سد تونل سوم کوهرنگ
نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی یکی از مهمترین طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی ایران را ساخت سد تونل سوم کوهرنگ می‌داند و توضیح می‌دهد: شرکت سازنده برای اجرای این طرح ۱۸ ماه مهلت گرفته و اکنون هم با سرعت در حال کار است. این طرح قرار است نزدیک به ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون متر مکعب آب به حوضه زایندهرود منتقل کند.
«احمد سالک» سرنوشت زایندهرود را در گرو وضعیت بارش‌ها در سرچشمه‌های کارون و زردکوه بختیاری می‌داند و می‌افزاید: معمولا در سرچشمه‌های زایندهرود که ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری است، هر سال ۳ - ۴ متر برف می‌بارد و این ذخیره طبیعی آب تا تابستان، نیاز رودخانه را تامین می‌کند، اما در سال‌های گذشته کاهش بارندگی‌ها باعث شده چنین ذخیره آبی نداشته باشیم. نماینده اصفهان یکی از راهکارهای مهم برای جبران کمبود آب را کنترل آبی که از استان خارج می‌شود عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر بتوانیم آبی را که از شهرستان‌های فریدون‌شهر و سمیرم خارج می‌شود و به خلیج فارس می‌ریزد به این حوضه بازگردانیم، می‌توانیم حدود ۲ میلیارد متر مکعب آب به منابع اصفهان اضافه کنیم که این طرح هنوز در مرحله انجام مطالعات اولیه قرار دارد.
طرح‌های پیچیده
نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی یکی از سخت‌ترین و پیچیده‌ترین طرح‌های پیشنهادی برای رفع بحران آب استان اصفهان را انتقال آب از خلیج فارس معرفی می‌کند و یادآور می‌شود: برای اجرای این طرح باید ۷۵۰ کیلومتر کانال انتقال آب و همچنین سه کارخانه برق برای تامین انرژی مورد نیاز برای پمپاژ آب در طول مسیر ساخته شود. حتی در صورت تامین منابع مالی برای چنین طرحی باید اختلاف ۶۰۰ متری مقصد با سطح دریا چاره‌اندیشی شود و همه این ابهامات باعث شده طرح انتقال آب از خلیج فارس جدی گرفته نشود.
سالک اظهار امیدواری می‌کند بارش نزولات آسمانی در ماه‌های آینده به اندازه‌ای باشد که علاوه بر تامین آب شرب، باعث جاری شدن زایندهرود شود و امکان تحویل حقابه‌های کشاورزان را نیز فراهم کند.
اصفهان؛ درگیر پیچیده‌ترین خشکسالی جهان
خشک شدن یکی پس از دیگریِ چاه‌های آب اصفهان، پایین رفتن سطح منابع زیرزمینی و جدی‌تر شدن تهدید فرونشست زمین و چالش‌های زیست‌محیطی دیگر در سال‌های اخیر نشان داده که خشکسالی اصفهان از یک قهر طبیعی پا را فراتر گذاشته و به خشکسالی هیدرولوژیک و اقتصادی - اجتماعی رسیده که یکی از پیچیده‌ترین خشکسالی‌های جهان است. کارشناسان هواشناسی خروج از این خشکسالی را بسیار دشوار و نیازمند سال‌های ترسالی پیاپی می‌دانند؛ اتفاقی که در حوضه کم‌بارش و شکننده زایندهرود کمتر رخ داده و نمی‌توان به آن دل بست.
- 10
- 6
