بازهم زمستان و تراژدی آلودگی هوا و تعطیلی مدارس. ماجرایی که یک داستانی تکراری دارد و هرسال بدون هیچ اتفاق تازه‌ای مرور می‌شود. با شروع فصل سرما و بارش ناچیز برف و باران و بادهای زمستانی، چگالی آلاینده‌های هوا بالا می‌رود و کار به جایی می‌رسد که نفس کشیدن سخت می‌شود و کمیته اضطرار جلسه برگزار می‌کند. خروجی جلسه فوق‌العاده معمولاً یک تصمیم بیشتر نیست: تعطیلی مهدکودکها و مدارس. اما این داستان تکراری نه تنها هزینه کلان روی دست آموزش‌وپرورش می‌گذارد و دانش‌آموزان را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند بلکه قربانی دیگر هم دارد، مادران شاغلی که در این تعطیلات نمی‌دانند با فرزندان خود چه کنند.
طبق قانون وقتی مدارس به دلایل اضطراری تعطیل می‌شوند نهادهای دولتی موظف هستند با مرخصی مادران شاغل موافقت کنند اما این مصوبه فقط روی کاغذ مشکل چنین مادرانی را از میان برداشته است.
امروز چهارمین روزی است که مدارس تهران در تمام مقاطع تعطیل‌شده‌اند. آیا نهادهای دولتی ۴ روز به یک زن شاغل مرخصی می‌دهند که بتوان از شرکت‌های خصوصی چنین توقعی داشت؟ «زهرا» یکی از کارمندان دولت دو دختر ۸ و ۱۰ ساله دارد. او هربار که خبر تعطیلی مدارس را می‌شنود با کوله‌باری از نگرانی و دغدغه فکری راه اداره را از پیش می‌گیرد. او تنها مادری نیست که در این اداره دولتی حضور دارد. همه فکر و ذهن او در خانه پیش بچه‌ها است و همین باعث می‌شود تا در روز بارها با خانه تماس بگیرد و اوضاع‌واحوال فرزندانش را کنترل کند.
زهرا به اعتمادآنلاین می‌گوید: «دخترهایم از صبح تا الآن ۴ بار تماس گرفته‌اند. یک‌بار دعوایشان شده بود و یک‌بار هم ترسیده بودند. به من زنگ زدند و گفتند احساس می‌کنیم صدایی از پشت در می‌آید و کسی می‌خواهد داخل خانه شود. باید مادر باشید تا متوجه شوید وقتی از فرزندتان دور هستید و آنها احساس ترس می‌کنند، چه حالی پیدا می‌کنید. به همین دلیل برای مادرم که خودش بیماری ریوی دارد، اسنپ گرفتم تا نزد فرزندانم برود. چون خودم نمی‌توانم هر روز که مدارس تعطیل می‌شود مرخصی بگیرم. چندبار هم بچه‌هایم را به اداره آورده‌ام. این کار هم مشکلات زیادی دارد.»
او ادامه می‌دهد: «به نظر من تعطیلی مدارس بیشتر از تأثیرش در سلامت بچه‌ها و کاهش ترافیک و آلودگی، دردسرساز است. چون در قسمت اداری ما ۱۰ کارمند خانم وجود دارد که ۷ نفر بچه مهدکودکی یا مدرسه‌ای دارند. بنابراین چند نفر از ما می‌توانند مرخصی بگیرند و اینکه هریک از ما بالاخره چند روز می‌توانیم سرکار نباشیم و از مرخصی‌هایی که برای روز مبادا است، استفاده کنیم. برای همین من و همکارانم ترجیح می‌دهیم سرکار بیاییم.»
«آزاده» یکی دیگر از کارمندان دولت است و یک پسر ۹ ساله دارد. او مصوبه مرخصی کارکنان در ایام تعطیلی مدارس را کاملاً بی‌تأثیر می‌داند و معتقد است این قانون هیچ امتیازی برای کارکنان ندارد. او می‌گوید: «این لطفی برای مادران محسوب نمی‌شود. چرا که در شرایط عادی هم تعداد روزهای مشخصی در ماه برای مرخصی وجود دارد که هر کارمندی می‌تواند از آن استفاده کند. بدون مصوبه هم معمولاً خانم‌هایی که کسی را نداشته باشند تا فرزندشان را نگهداری کند، مجبورند مرخصی بگیرند و معمولاً موافقت هم می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «خودتان آمار بگیرید که با این تصمیم‌گیری، چند درصد خانم‌ها واقعاً در خانه می‌مانند و سرکار حاضر نمی‌شوند؟»
حتی اگر به این فکر کنیم که قانون موافقت با مرخصی مادران شاغل در بخش دولتی در روزهایی که مدارس به صورت اضطراری تعطیل هستند کمک کننده است، باز این سؤال به وجود می‌آید که مگر چند درصد زنان در بخش‌های دولتی کار می‌کنند؟
«زینب» مادری است که یک کودک ۵ ساله دارد و در یک شرکت خصوصی کار می‌کند. او می‌گوید: «من در ماه ۲۰ ساعت مرخصی دارم. وقتی مدارس تعطیل می‌شود باید از همین مرخصی استفاده کنم. الآن سه روز است که مدرسه‌ها و مهدکودکها تعطیل هستند و من که در تهران کسی را ندارم تا از بچه‌ام مراقبت کند او را با خودم به محل کار می‌آورم. پس فرقی برای او نمی‌کند که تعطیل باشد یا نباشد، به هر حال از خانه بیرون می‌آید.»
او این تصمیم‌ها را فشاری بر زنان شاغل می‌داند و می‌گوید: «وقتی بچه را با خودم به محل کار می‌برم همه طوری برخورد می‌کنند که مگر مجبوری سر کار بیایی وقتی بچه کوچک داری؟ رئیسم طوری به من نگاه می‌کند که می‌فهمم ترجیح می‌داد یک کارمند مرد داشته باشد. این‌طوری من مجبورم بیشتر کار کنم تا جنسیتم و مشکلاتی که سیاست‌های غلط به من تحمیل می‌کنند جبران کنم. مسئولان دائم می‌گویند برای اشتغال زنان باید فکری کرد اما عملاً کارهایی می‌کنند که کارفرماها میلی به استخدام زنان نداشته باشند.»
نگهداری مشارکتی چند کودک راهگشاست
الهام فخاری، عضو شورای اسلامی شهر تهران درباره نارضایتی مادران شاغل تهرانی از تعطیلات یک‌باره مدارس می‌گوید: «هر اقدام قانونی در این شرایط پیامدهایی دارد. تعطیلی مدرسه‌ها برای کاهش آمدوشد در شهر و کاهش خطر برای کودکان و نوجوانان پیش‌بینی شده ولی مسئله اشتغال والدین در این شرایط و نیاز به هماهنگی برای نگهداری کودکان درنظر گرفته نشده است.»
فخاری راه حل این مشکل را تصمیمات دولتی- حاکمیتی نمی‌داند و می‌گوید: «قرار نیست همه مسائل جامعه را نهاد حاکمیت حل‌وفصل کند. چاره‌جویی و یافتن راهبردهای مشارکتی والدین، مادران و پدران شاغل از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد یا توجه به پیوندهای خویشاوندی و محله‌ای می‌تواند یکی از راهکارها برای حل این مشکل باشد. البته ما باید توانمندی و خوداتکایی جامعه را برای شرایط ویژه مثبت یا منفی، بهبود ببخشیم. کار گروهی، یاوری محله‌ای، مسئولیت‌های نوبتی و مشارکتی و پیش‌بینی برای شرایط ویژه، مهارت‌های مهم زندگی شهروندی هستند که باید ترویج داده شوند.»
این عضو شورای اسلامی شهر تهران در پاسخ به این سؤال که آیا این نوع مصوبه‌ها به فعالیت زنان در بازار کار و موقعیت شغلی آنها لطمه وارد می‌کند یا نه می‌گوید: «غیبت زنان باعث می‌شود نقش حرفه‌ای آنان در وظایف شغلی‌شان از آن چیزی که هست هم کم‌رنگ‌تر شود. به نظر من مرخصی مادران راه چاره نیست و می‌توان سازنده و متفاوت مسئله را حل کرد.»
- 14
- 5
