افزایش بی‌رویه جراحی زیبایی در جامعه آقایان ایرانی

در سال‌های نه چندان دور جراحی‌های زیبایی با نام زنان گره خورده بود، بازار هدف جراحان زیبایی نیز در زنان خلاصه می‌شد و مخاطبان تبلیغات جراح‌های زیبایی فقط زنان بودند. در آن سال‌ها حتی در صورت تمایل به انجام جراحی‌های زیبایی از سوی مردان، اغلب به خاطر فضا و فشارهای اجتماعی کشور که عمل زیبایی مردان را مطلوب نمی‌دانست و ناهنجاری تلقی می‌شد، آنان وارد گود عمل‌های زیبایی نمی‌شدند. یکی از مثال‌های روشن در این زمینه عمل زیبایی یکی از هنرمندان حوزه موسیقی در آن سال‌ها بود. او در آن زمان بعد از عمل زیبایی بینی خود مورد هجمه و انتقاد زیادی قرار گرفت و حتی بخشی از هواداران خود را از دست داد.

در گذشته این گونه تصور می‌شد این زنان هستند که با آرزوی به دست آوردن ظاهری «بی‌عیب و نقص» تمایل زیادی به جراحی‌ زیبایی از خود نشان می‌دهند، در صورتی که امروزه استقبال آقایان هم برای زیباتر دیده شدن و بیشتر مورد پسند قرار گرفتن، کمتر از خانم‌ها نیست و آنان نیز حاضر شدند ریسک رفتن زیر تیغ جراحی، هزینه‌ها و دردهای آن را به قیمت زیباتر شدن به جان بخرند.

آمار و ارقام‌‌های منتشر شده و دیده‌ها و شنیده‌ها، همه و همه نشان‌دهنده تلاش قدرتمندانه مردان کشور، برای فتح قله‌های زیبایی به مدد جراحی‌های کوچک و بزرگ و گاهی حتی عجیب و غریب و دور از ذهن است، برای صحت‌سنجی این مساله کافی است همین امروز در کوچه و خیابان‌ها و یا مترو و اتوبوس سر برگردانید با مردان زیادی مواجه می‌شوید که زیر تیغ جراحی رفته‌اند.

همین چند وقت پیش بود که رئیس انجمن جراحان پلاستیک نیز به استقبال ایرانیان از جراحی‌های زیبایی واکنش نشان داد. او ضمن علام این خبر داد، آماری از عمل‌های زیبایی را نیز به رسانه‌ها ارائه کرد. براساس آمار دکتر «علی بیژنی» ایرانیان به طور متوسط روزانه ۳۰۰ جراحی زیبایی بینی فقط در تهران انجام می‌دهند. البته وی در جای دیگری اشاره کرده بود این آمار ماهانه ۲۰هزار جراحی زیبایی است که با روزی ۳۰۰ جراحی، همخوانی نداشت.

آمار دیگری که از استقبال مردان برای جراحی زیبایی اعلام شده بود، جراحی زیبایی میان مردان در ایران در ۵ سال اخیر را ۱۰ برابر دانست. با توجه به نظرسنجی‌‌هایی که از مطب‌های جراحان زیبایی به عمل آمده است، از هر ۵ نفری که برای جراحی بینی به پزشک مراجعه می‌کنند، دو نفر مرد هستند و هزینه عمل جراحی مردان در ایران سالانه از مرز ۷۰ میلیارد تومان می‌گذرد. 

با توجه به آمارهای منتشر شده و همچنین با توجه به مشاهدات هر روزه‌ می‌توان به این نتیجه رسید که گویا آقایان ایرانی گوی سبقت از عمل‌های زیبایی را از خانم‌ها ربوده‌اند و شاید برندگان ماراتن عمل‌های زیبایی از این به بعد مردان باشند. 

گرایش افراطی مردان ایرانی به انواع و اقسام عمل‌های زیبایی از جراحی‌های رینوپلاستی بینی و کاشت مو گرفته تا لیپوماتیک و کشیدن پوست و تزریق بوتاکس و... روزبه‌روز بیشتر می‌شود گویای این مطلب است که حالا دیگر مردان ایرانی هم پا به پای زنان در حال حرکت به سمت رکورددار شدن در عمل‌های زیبایی دنیا هستند. حال این که چرا موج عمل‌های زیبایی در بین آقایان هر روز در حال شدت گرفتن است نیازمند بررسی‌های دقیق روانشناختی و جامعه‌شناختی است. 

آمارهای جهانی چه می‌گویند؟

نتایج بررسی انجمن جراحان پلاستیک آمریکا در ۳۸ کشور دنیا در سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که عمل جراحی زیبایی در بین خانم‌ها بیش از ۹ برابر آقایان است، هر چند در کشور ما آمار دقیقی در این باره وجود ندارد و آمار غیر رسمی گویای این است که آقایان با رشدی خیره کننده و آماری ۳برابر میانگین جهانی، حدود ۳۵درصد جراحی‌های زیبایی در ایران را به خود اختصاص داده‌اند.

کسب احترام بهانه‌ای برای جراحی زیبایی

تصویر ذهنی‌ای که هر فرد از بدن خود دارد، یعنی داشتن احساس رضایت یا نارضایتی از ظاهر،‌ می‌تواند تحت تاثیر عوامل فردی در سطح خُرد یا عوامل فرهنگی، اجتماعی در سطح کلان شکل بگیرد.

در گزارش میدانی که از تعدادی از مردانی که بهانه زیباتر شدن خود را به تیغ جراحان زیبایی سپرده بودند تهیه کردیم، نتایج جالبی به دست آمد، بسیاری از این مردان مهمترین انگیزه برای استقبال از جراحی‌های زیبایی را کسب احترام و به دست آوردن پرستیژ اجتماعی و به اصطلاح باکلاس بودن ذکر کردند. تعدادی نیز بالا رفتن اعتماد به نفس، بالارفتن شانس ازدواج، اشتغال و کسب موفقیت را از انگیزه‌های عمل‌های زیبایی‌ می‌دانستند. نگاهی گذرا به انگیزه‌های مردان امروز کشور در انجام عمل‌های زیبایی نشان‌دهنده تغییر الگوهای فرهنگی و سبک زندگی در کشور و تاثیر آن بر بدن افراد در جامعه است.

ریشه افراطی عمل‌های زیبایی انسان محوری و لذت‌گرایی است

یک روان‌شناس در رابطه با عطش ایرانیان برای رفتن به زیر تیغ جراحان زیبایی به همدلی گفت: گسترش افراطی جراحی‌های زیبایی در یک جامعه تحت تاثیر از انگیزه‌های شناختی و عاطفی افراد آن جامعه است، به طوری‌که نیازهای  عاطفی جوانان به ویژه  نیاز به مورد توجه قرارگرفتن و پذیرفته شدن به وسیله جامعه از انگیزه‌های اصلی کسب زیبایی تصنعی است. از طرفی گروه‌های مرجع و گروه‌هایی که در جامعه مقبولیت و محبوبیت دارند و به عنوان الگو در جامعه مطرح شده‌اند نتوانستند جوانان را درشناخت هویت خود یاری کنند. بنابراین ظاهری‌ترین لایه هویت هر فرد که همان صورت افراد است، چنان برجسته‌ می‌شود که دیگر ابعاد وجودی‌اش را به حاشیه‌ می‌راند. تغییر الگوهای فرهنگی و سبک زندگی و تاثیر آن بر بدن افراد در جامعه،

«طاهره امیری» با هشدار از گرایش افراطی به زیبایی ظاهری در کشور، رشد آن را نشانه سطحی‌نگری و توجه به مسائل ظاهری دانست. این روانشناس با بیان اینکه در گذشته جراحی زیبایی آقایان فقط به کاشت موی سر خلاصه‌ می‌شد، ریشه استقبال امروزه مردان کشور به انواع و اقسام عمل‌های زیبایی کشور را در انسان محوری و لذت‌گرایی دانست وگفت:عقده حقارت، عدم اعتماد به نفس، توهم خود زشت‌پنداری، داشتن عدم احساس امنیت در جامعه و اختلالات روانی سبب شده تا امروز گروه‌های مختلفی در جامعه از جمله مردان نسبت به انجام جراحی‌های زیبایی و صرف هزینه هنگفت چراغ سبز نشان دهند.

امیری اعتقاد دارد، شاید اگر خانواده‌ها از همان ابتدا اعتماد به نفس فرزندان خود را بالا‌ می‌بردند و به آنان نشان می‌دادند که زیبایی همه چیز نیست این روزها احساس ناامنی روانی و حقارت در افراد ایجاد نمی‌شد و در ادامه شاهد رشد این غول بی‌سر و دم به اسم جراحی زیبایی در کشور نبودیم. 

نگاهی گذرا به استقبال مردان کشور از عمل‌های زیبایی ما را به این نتیجه می‌رساند که تعریف ارزش‍‌‌‌ها در جامعه دستخوش تغییرات بنیادینی شده است، این تغییر و دگرگونی فقط به ظاهر افراد خلاصه نمی شود بلکه در سطح کلان تر شاخص‌ها و نمادها در جامعه را نیز شامل می‌شود. 

در گذشته صفات مردانگی برای یک مرد در اولویت بود و براساس آن صفت ارزشیابی می‌شد. بنابراین مردان جامعه برای دیده و پذیرفته شدن در جامعه بایستی خود را به آن صفت‌ می‌آراستند اما امروزه برای بسیاری از مردم، چهره زیبا به عنوان شاخص در نظر گرفته می‌شود و به این دلیل است که مردان ما برای محبوبیت و مقبولیت ظاهرا چاره‌ای ندارند جز اینکه در آن راستا حرکت کنند. 

بنابراین با توجه به موضوعات ذکر شده بی‌تردید زندگی اجتماعی در بسترهای فرهنگی، معنا پیدا می‌کند و برای مدیریت صحیح جوامع، ابتدا باید فرهنگِ آن جامعه را به شکل درست و صحیح مدیریت کرد. در حالِ حاضر، کشور ما درگیر فرهنگِ انسان‌محوری و اهمیت بیش از حد به جسم و زیبایی ظاهری شده است و این واقعیت در تار و پود سبک زندگی این روزهایمان، تنیده شده است. شاید در چنین شرایطی تنها راه، خلاقیت دستگاه‌های نظری و فرهنگی برای مدیریت بهتر این شرایط است. نه فقط دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی اجتماعی، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها بلکه تک تک ما باید مانع جا افتادن و ته نشین شدنِ این تفکر در سبک زندگی مردان کشور بشویم.