رشد مصرف «گُل» در بین زنان

اعتیاد از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در هر جامعه‌ای به حساب می‌آید که تبعات زیانبار آن غیر قابل انکار است. اعتیاد به سبب ویژگی‌های ذاتی خود، اغلب با سایر آسیب‌ها نیز همراه می‌شود و موجب هدر رفتن نیروهای ثمربخش جامعه می‌شود. علل گرایش به اعتیاد از مسایل روانی و فردی تا مسایل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی گسترده است. حال اگر این بلای ویرانگر در میان زنان و دختران جامعه گسترش پیدا کند، به کلاف سردرگمی تبدیل می‌شود که می‌تواند یک نسل را نابود و جامعه‌ای را با مخاطره جدی روبه‌رو کند. 

با وجود اینکه مصرف مواد مخدر از دیرباز عملی مردانه محسوب می‌شد و ‌تریاک نیز به‌عنوان ماده مخدر سنتی در جمع‌های مردانه یکه‌تازی می‌کرد، اما امروزه با ورود مخدرهای جدید، هم‌تریاک تا حدودی از گردونه مصرف خارج شده است و هم برخی از زنان پا در رکاب مردان گذاشته و با استقبال از مخدرهای جدید وارد این عرصه شده‌اند. 

در این میان ماده مخدر «گل» در سال‌های اخیر گوی رقابت را از ماده‌های صنعتی دیگر ربوده است و بعد از جولان دادن در بین مصرف‌کنندگان مرد، اکنون در حال ورود به جمع‌های زنانه است و قسمت اعظم از مصرف‌کننده‌های زن را نیز به سوی خود جلب کرده است تا در این میدان نیز سرآمد شود. 

اکنون روز به روز دامنه مصرف ماده مخدر گُل در بین این قشر گسترده‌تر می‌شود تا جایی که واکنش مسئولان ذیربط را در پی داشته است. تبلیغات فریبنده، این ماده مخدر که آن را اعتیادآور معرفی‌ نمی‌کند و نه تنها آن را برای جسم و ذهن مضر نمی‌داند بلکه آن را شادی‌آور و حتی درمان برخی از بیماری‌ها می‌داند، باعث محبوبیت و گرایش این ماده اعتیادآور و محرک در بین زنان شده است. 

زنان چه می‌گویند

تلخی داستان زندگی زنان معتاد مرا به مطب‌های ترک اعتیاد کشاند.برخلاف ذهنیت همیشگی که مطب‌های ترک اعتیاد را خالی فرض کرده بودم آنجا سرشار از زنان معتادی بودند که مهر اعتیاد بر پیشانی آنان خورده بود و آنان بعد از مدتی انکار و خود فریبی به امید رهایی از چنگال اعتیاد چاره را در مراجعه به مراکز ترک اعتیاد دیده بودند، تلخی داستان زندگی آن چنان عریان بود که هر بیننده‌ای را متاثر می‌ساخت، صورت‌های تکیده لب‌های ترک خورده دندان‌هایی یکی در میان سیاه رنگ که پیشتر فیلم‌های ترسناک هالیوودی را در ذهن مجسم می‌کرد. را می‌توان قیافه ظاهری اغلب آنان توصیف کرد.

«صنم» یکی از زنانی بود که تحمل نگاه‌های سنگین اطرافیان برایش دشوار شده بود و به قول خود با آرزوی خلاص شدن از یک مرگ تدریجی به آن‌جا مراجعه کرده بود. ماده مصرفی صنم گل بود ماده ای که برای اولین بار شوهرش به او داده بود. صنم می گوید در جمع دوستان ما که اکثرا تحصیلکرده نیز بودند همه مصرف می‌کردند. اوایل فکر می‌کردم نوعی از سیگار است تا به خودم آمدم دیدم در منجلابی غرق شده‌ام که برای رهایی از آن باید دست یاری به سمت مراکز ترک اعتیاد دراز کنم. 

«مریم» مراجعه کننده بعدی که کلافه‌گی و بی‌قرار را به‌راحتی می‌توان در رفتارهایش مشاهده کرد،سیگار را در لا به لای انگشت‌های استخوانی اش جابه جا کرد و با آه بلندی گفت: باید تاوان پس بدهم تاوان اضافی بودن، ۱۴ سال سن داشتم، پدرم در یک سانحه رانندگی از دست رفت بعد از یک سال و ازدواج مجدد مادرم، به ناچار مجبور شدم با ناپدری زندگی کنم، ناپدری‌ام به خاطر مهار سرکشی‌ و درمان سردردم که گاه بیگاه به سراغم می‌آمد به من گل می‌داد، تا زمانی که آلوده نشدم نفهمیدم این داروی درمانی نیست،

یخ مراجعه کنندگان به مرکز ترک اعتیاد آب شده بود،آنان که ابتدا حاضر به گفتگو نشده بودند هر کدام از رنج خودشان می‌گفتند رنجی که اعتیاد برای آنان به ارمغان آورده بود.هر کدام از چگونگی مبتلا شدن به اعتیاد می‌گفتند از این‌که هنوز در باورشان نمی‌گنجد بخشی از جامعه معتادین را تشکیل می‌دهند.

یکی از جمع با صدای بلند جوری که به گوش من برسد از ته سالن گفت، همه ما اینجا معتاد هستیم در صورتی که هیچ کدام در گذشته یک ثانیه از ذهنمان عبور نکرده بود روزی حتی از درب مراکز ترک اعتیاد گذر کنیم. اعتیاد در یک قدمی همه هست حتی شما خانم خبرنگار!

از میان دلایل گوناگون و بیشماری که هر کدام از آنان برای گرایش به سمت اعتیاد و مصرف گل ذکر کردند، اکثریت قریب به اتفاق آنان، ناآگاهی از خطرات و مضرات مصرف گل، مصرف آسان آن که دود و بوی را حاصل نمی کند، و نوع نگاه به مصرف گل که بیش از آنکه این ماده را یک ماده مخدر بدانند بلکه آن را داروی آرام‌بخش گیاهی تلقی می‌کردند و همچنین این تفکر که گل اعتیاد آور نیست را دلیل ابتلای خود به این ماده مخدر دانستند.

افزایش مصرف «گُل» در دختران

می‌گویند «گُل»، اما شما بخوانید نوعی حشیش، ماری جوانا، گراس یا «کانابیس (علف)» که مصرف برخی از گونه‌های آن ١٠٠ تا ١۵٠ برابر حشیش اعتیادآور است. می‌گویند حالا کارشناسان ستاد مبارزه با مواد مخدر از افزایش گرایش زنان و دختران به مصرف این نوع روانگردان‌ها ابراز نگرانی می‌کنند. آنها می‌گویند، مصرف مواد از جامعه مردان فراتر رفته و در جامعه زنان نیز تسری یافته است.

به تازگی یک مقام مسئول در وزارت بهداشت اعلام کرد: «همزمان با افزایش مصرف دخانیات، مصرف ماده روانگردان «گٌل» بین دختران افزایش یافته است.» این در حالی است که به اذعان رئیس کانون درمانگران اعتیاد ایران، مردان ۱۰ برابر بیشتر از زنان «گُل» می‌کشند. 

مشاور امور زنان وزیر بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی بدون اشاره به آماری خاص گفت: همزمان با افزایش مصرف دخانیات، مصرف ماده روانگردان «گُل» بین دختران افزایش یافته است. «ساره محمدی» افزود: این یک واقعیت است که آسیب‌های اجتماعی در بین دختران و زنان رو به افزایش است. یکی از این آسیب‌ها رو آوردن آنان به سیگار، قلیان و مواد مخدر است و به خصوص مصرف مواد ‌صنعتی و روانگردان بین دختران بیشتر شده است که آسیب آن به مراتب بیشتر از مواد مخدر سنتی است.

او گفت: متاسفانه در سنین نوجوانی و جوانی و در بین قشر دانشجو و تحصیلکرده هم این نوع آسیب‌های اجتماعی در بین دختران دیده می‌شود، در واقع فرقی از این نظر بین دختران با سطوح تحصیلی مختلف وجود ندارد. گاهی در سطوح اقتصادی بالاتر یکسری آسیب‌ها و مصرف مواد خاص را می‌بینیم، به‌عنوان مثال مصرف ماده روانگردان گُل در بین دختران و از جمله دختران خانواده‌های با وضع اقتصادی بالا بیشتر شده است و باید هم معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، وزارت بهداشت، وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش با همکاری هم و دست‌به‌دست هم فضاهای بین وزارتخانه‌ای را بردارند و برای جوانان کاری کنند.

محمدی افزود: دستگاه‌های مختلف مسئول می‌توانند یک طرح یا بسته اجرایی مشترک برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، آموزش نوجوانان و جوانان و توجه به آنان داشته باشند. این دختران، مادران آینده این مملکت هستند و اگر دچار آسیب باشند، آینده کشور به مخاطره خواهد افتاد.

او گفت: واقعا رسیدگی به این آسیب‌ها در کشور جای کار دارد. بسیاری از مسئولان از این مسائل غفلت کرده‌اند و متاسفانه از دوران مدرسه دختران غفلت کرده‌ایم. باید حتی از دوران کودکستان و مهدها آموزش‌های لازم را برای پیشگیری از این آسیب‌ها به دختران ارائه کنیم.

آمارها چه می‌گویند

بر اساس اعلام ستاد مبارزه با موادمخدر، حدود ۲میلیون و ۸۰۸ هزار مصرف کننده مواد مخدر در کشور وجود دارد و بالاترین مصرف مواد مخدر با بیش از ۶۶ درصد مربوط به‌تریاک است.

بر این اساس در بین مصرف کنندگان مستمر، پس از ‌تریاک، مصرف خانواده حشیش و گُل با فراوانی ۴/۴درصد رتبه دوم را دارد. اغلب مصرف کنندگان گُل مردان، افراد دارای تحصیلات دیپلم و زیردیپلم و مجردها هستند.

همچنین بر اساس نتایج پیمایش ملی اعتیاد، ۱۴/ ۸ درصد از مصرف کنندگان مواد روانگردان گُل دانشجو و ۳/ ۷ درصد آنان دانش‌آموز هستند

مردان ۱۰ برابر بیشتر از زنان «گُل» می‌کشند

رئیس کانون درمانگران اعتیاد ایران گفت: دولت در اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر در کشور سیاست درستی را در پیش گرفته، اما باید در عمل نیز به این موضوع به‌درستی پرداخته شود. ‌

«هادی پناهی» با رد برخی اظهارات نادرست راجع به بی‌ضرر بودن ماده گُل اظهار کرد: اینکه عامه مردم تصور می‌کنند گُل با وجود دارا بودن مشتقات مخدر، ماده‌ای گیاهی و بی‌ضرر است، دیدگاه نادرستی است، چرا که در این گیاه تغییرات ژنتیکی زیادی حاصل شده است.

وی تصریح کرد: ‌ترکیبات گُل مانند ماده THT حداقل سه برابر حشیش است؛ این ماده به‌شدت اعتیادآور است و اثرات سوء بدی در مصرف‌کنندگان برجا می‌گذارد. به‌گفته او مصرف گُل باعث کاهش فعالیت‌های حرکتی، ذهنی و مغزی از جمله کاهش یادگیری و حافظه در افراد مصرف‌کننده می‌شود. علاوه براین مصرف این ماده مخدر باعث اختلالات جنسی در افراد می‌شود.

پناهی مهمترین علائم جسمی گُل را پرخاشگری دانست و افزود: نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد میزان مصرف آقایان به‌ویژه در جوانان و نوجوانان ۱۰ برابر زنان است و اینکه گفته می‌شود گُل را بانوان بیشتر مصرف می‌کنند اظهار نظر درستی نیست.

او با بیان اینکه مخدرهای صنعتی و شیمیایی بسیار زیان‌آور و مصرف آنها خطرناک است، ادامه داد: به‌عنوان مثال گُل مخدری گیاهی است اما سنتی نبوده و صرفا مخدری صنعتی به‌شمار می‌آید، گیاهی است که کاشت می‌شود و به روش‌های گوناگون مورد مصرف قرار می‌گیرد. 

پناهی با رد برخی اظهارات نادرست درباره بی‌ضرر‌بودن ماده گُل اظهار کرد: اینکه عامه مردم تصور می‌کنند گُل با وجود دارا‌بودن مشتقات مخدر، ماده‌ای گیاهی و بی‌ضرر است، دیدگاه نادرستی است زیرا در این گیاه تغییرات ژنتیکی زیادی حاصل شده است.

گُل را سیگار می‌دانند

یک کارشناس اعتیاد با تایید افزایش نگران‌کننده مصرف گُل در بین زنان می‌گوید: ما نمی‌توانیم بگوییم که اعتیاد زنان معلول یک علت است، بلکه نشات گرفته از یکسری از فاکتورهای روانی، جسمانی، اجتماعی و خانوادگی است. 

«علی قدمی» با بیان اینکه درمان اعتیاد زنان به مراتب سخت‌تر از مردان است، می‌افزاید: آنچه معضل اعتیاد زنان را بغرنج‌تر از مردان می‌سازد نحوه مواجهه با پدیده اعتیاد در این دو قشر است. زنان به خاطر خلق و خوی زنانه راحت‌تر اعتیاد را می‌پذیرند اما از سوی دیگر برای‌ترک اعتیاد دیرتر اقدام می‌کنند. 

قدمی می‌افزاید:ترک اعتیاد در زنان به دلیل تابوهای فرهنگی و همچنین ضعف حمایت‌های اجتماعی دشوارتر از مردان است. باورهای غلط که در جامعه در مورد زنان معتاد رایج است که اعتیاد را زمینه‌ساز فسادهای دیگر در زنان می‌دانند باعث می‌شود زنان معتاد برای در امان ماندن از این «انگ» و «ننگ‌ها» برای‌ترک اعتیاد دیرتر اقدام کنند. بنابراین این تابوهای اجتماعی درمان اعتیاد زنان را سخت‌تر می‌کند. 

قدمی یکی از دلایل استقبال زنان از مصرف گُل را در دسترس بودن می‌داند به طوری که امکان کشت این ماده مخدر حتی در منازل وجود دارد. او همچنین ناآگاهی و باورهای غلط در زمینه استعمال گُل را در گسترش شیوع مصرف آن تاثیرگذار دانست و گفت: باورهای که گُل را نه تنها اعتیاد‌آور نمی‌داند بلکه آن را نوعی سیگار می‌داند که درمان برخی از بیماری‌ها از جمله درمان چاقی از تاثیرات آن می‌دانند.

بنابراین به نظر می‌رسد برای مبارزه با گُل باید با تفکرات حاشیه‌ای که پیرامون آن شکل گرفته است مبارزه بشود. اینکه یک ماده‌مخدر اعتید آور به‌عنوان دارو برای درمان برخی از بیماری‌ها معرفی بشود بیش از هر چیز باید زنگ خطر را برای مسئولان ذی‌ربط به صدا در بیاورد که با بررسی‌های کارشناسانه و تمهیدات لازم با این پدیده که اکنون به صورت تفکر در آمده است برخورد کنند. امید است جوانان و زنان نیز باید به یاد داشته باشند که با مصرف «گُل» گُل به خودی نزنند. 

آنچه امروز زنگ خطر اعتیاد زنان را بلندتر از قبل برای مسئولان به صدا درآورده و یکدفعه شاخک‌های رسانه‌ها را به سمت و سوی اعتیاد تیز و فعال کرده است، زنانه شدن اعتیاد و افزایش مصرف مواد مخدر از جمله ماده مخدر گُل در بین زنان و دختران است. 

کارشناسان و فعالان حوزه اعتیاد این پرسش را مطرح می‌کنند که در صورت ادامه چنین روندی اگر اعتیاد زنان به همین شدت پیش برود چه فاجعه‌ای در جامعه زنان در حال وقوع است؟ آنها معتقدند در حوزه اعتیاد مردان حتی اگر ضعیف عمل شده باشد اقدامی هر چند ناچیز صورت نگرفته است اما در حوزه پیشگیری از اعتیاد زنان کار درخور و چشمگیری صورت نگرفته است.