فاطمه راکعی با تشکیل اولین انجمن اسلامی پس از پیروزی انقلاب، فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. او اکنون با پشتوانه بیش از سی سال فعالیت در حوزه زنان، به عنوان مشاور شهردار تهران دراین حوزه انتخاب شده است و با قبول این سمت بر آن است تا این بار، در حوزه مدیریت شهری بتواند برای زنان گامی بردارد. وی می‌گوید:«حدود یک سال حضورم در شهرداری، حوزه زنان مشکلات و مسائل متعددی را پشت سرگذاشته است که بیشتر از عدم درک دقیق مسائل زنان با این حوزه نشأت می‌گیرد. همچنین در طول این مدت، رفتارها و تصمیم‌های یک‌شبه و یک طرفه تشکیلات شهرداری را درباره ساختار حوزه زنان شاهد بودم». متن گفت‌وگوی «آرمان» با فاطمه راکعی مشاور امور بانوان شهردار تهران را در ادامه می‌خوانید.
شما اولین زنی هستید که در دوره جدید فعالیت‌های شهرداری، بعد از تشکیل شورای پنجم، به حوزه مدیریتی شهرداری تهران وارد شدید.
حضور من به عنوان مشاور شهردار در حوزه زنان، قطعا یک حضور نمادین نبوده تا عنوان شود که مثلا یک زن به عنوان مشاور شهردار انتخاب شد. همچنین بعد از تلاش‌های چندین ساله علمی، فرهنگی، اجرایی و سیاسی به شهرداری نیامدم که کارم فقط سیاستگذاری در حوزه زنان باشد، فارغ از این که این سیاست‌ها اجرایی بشود یا نشود. به همین دلیل، در بدو ورودم، با شهردار وقت شرط کردم که حوزه‌های سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت در امور زنان باید در شهرداری یک کاسه شوند تا بتوان عملا کاری در این زمینه انجام داد.
چه فعالیت‌هایی در حوزه زنان در شهرداری داشته‌اید؟
مشکلات و کاستی‌ها در زندگی شهری بسیار زیاد است؛ کاستی‌هایی که عمومی است، مثل حضور متکدیان در کوچه‌ها و خیابان‌های پایتخت کشوری که بسیار ثروتمند است؛ یا کودکان کار، که به جای تحصیل و بازی، در سرما و گرما باید کار کنند تا یک زندگی بخور و نمیری داشته باشند؛ انسان‌های آسیب دیده و بی پناهی که در جامعه رها شده‌اند و باید کسی به دادشان برسد، وگرنه ممکن است آسیب‌ها را به جامعه منتقل کنند. این‌ها مسائل عمومی شهر است که نهادهای متولی در دولت و مدیریت شهری باید حل کنند؛ که البته بخش زنان آن در شهرداری به ما مربوط می‌شود. اما مسأله این است که مثلا رسیدگی به مسائل متکدیان وکودکان کار ، متولی‌هایی مثل کمیته امداد و بهزیستی را دارند و در شهرداری هم امور آنهابه طور کلی جزو وظایف سازمان خدمات اجتماعی شهرداری مربوط می‌شود. اما در حوزه بانوان که با دغدغه زنان و کودکان گره خورده است، نمی‌تواند نسبت به این قضیه بی‌تفاوت باشد.
لذا در این حوزه‌ها وارد مذاکرات و مکاتبات پیگیرانه با سازمان خدمات اجتماعی شده و اعلام کردیم که در این زمینه‌ها، برای رسیدگی و ساماندهی و نه صرفا تجمیع متکدیان زن و کودکان کار آمادگی همکاری داریم. اما مواردی که دوباره مربوط به مدیریت شهری و مشخصا در حوزه کاری ماست، توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است، که در این زمینه کارهای زیادی در راستای حمایت، آموزش و توانمندسازی آنها انجام شده و در یکسال اخیر، دو نمایشگاه «زنان و تولید ملی» با شرکت زنانی که در مراکز کارآفرینی کوثر به توانمندی و بعضا به سطح برند در تولید رسیده‌اند، برگزار شده است. اما تنها به این موضوع بسنده نکرده و توانمندسازی را به کلیه زنان نیازمند یا علاقه‌مند به کار و تولید گسترش دادیم، از جمله این فعالیت‌های: زنان خانه‌دار و بازنشسته، زنان معلول و نابینا، زنان مبتلا به بیماری‌های خاص، زنان و دختران تحصیلکرده بیکار، تمام این موضوعات دارای ظرفیت‌های بسیاری برای وارد شدن به چرخه اقتصاد کشور هستند که باید آموزش لازم به آنها داده و مهارت‌هایی را کسب کنند و وارد این چرخه شوند.
زنان نیمی از جمعیت کشورند و می‌توانند در پیشرفت کشور سهم و نقشی بزرگ ایفا کنند. در ارتباط با ارتقای ۳۰ درصدی مدیریت زنان در شهرداری تهران باید گفت کاری است که در سال‌های اخیر در مجلس، شورای شهر و دولت به دنبال آن بودیم. اقدام دیگر، اعمال نگاه جنسیتی در برنامه پنج ساله سوم شهرداری تهران است که کسانی به هیچ وجه زیر بار این امر نمی‌رفتند و خوشبختانه با تلاش فراوان توانستیم این نگاه را در این برنامه اعمال کنیم.
فعالیت‌هایی که اشاره کردید در عرصه سیاستگذاری، در حوزه اجرایی هم فعالیتی داشتید؟
در زمینه اجرا، برنامه‌های گسترده آموزشی در سطح محلات داشته ایم، از طریق سرای محلات و شهربانوها و بوستان‌های اختصاصی زنان، که بسیار گسترده است، فقط به عنوان نمونه به چند موضوع اشاره می‌کنم. آموزش فرهنگ گفت‌وگو و مدارا در خانواده و جامعه؛ فرهنگ رسانه و چگونگی مواجهه با اینترنت در خانواده؛ آموزش مهارت‌های زندگی، اخلاق شهروندی، حقوق شهروندی و کلاس‌ها و کارگاه‌های مختلف روانشناختی و حقوقی و... که لیست بالا بلندی را تشکیل می‌دهد و در سطح محلات مختلف تهران در حال برگزاری است. برنامه‌هایی را جهت مناسب سازی فضای شهری برای زنان باردار و فرزندان خردسالشان داریم. همچنین، تامین امنیت فضای شهری برای زنان و کودکان از برنامه‌هایی است که در دست کار داریم و همچنین برنامه‌های گسترده‌ای در ابعاد حقوقی و روانشناختی دختران با رویکردی نوین برای دختران شهر در نظر داریم که بخش‌هایی از آن همزمان با هفته کرامت و روز دختر در سطح کلیه محلات تهران برگزار شد.
چند نمونه از این برنامه‌ها را برایمان بگویید.
از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به اقدام برای مجهزسازی کلیه کتابخانه‌های مجموعه‌های شهربانو به کتابخانه یا قفسه‌هایی از کتاب‌ها به خط بریل و نیز تولیدات صوتی برای استفاده خانم‌های نابینا، تاکید بر توسعه فضاهای معروف به «اتاق مادر و کودک» برای خانم‌های دارای نوزاد و فرزند خردسال در کلیه اماکن عمومی، پارک‌ها، میادین تره بار، فروشگاه‌ها و...، تخصصی کردن شهربانوها و افزایش تعداد آنها در مناطق، مذاکره با سازمان ورزش شهرداری برای افزایش تعداد باشگاه‌های ورزشی خاص بانوان و استخر‌ها در مناطق شهری و... اشاره کرد.
در مجموع، هر فعالیتی که برای مناسب سازی زندگی برای زنان، کودکان و خانواده‌ها لازم است، در نظر داریم چرا که زنان را از خانواده‌هایشان نمی‌توان منفک کرد. اما یک کار مهم از نظر خودم، که عده‌ای آگاهانه یا ناآگاهانه در مورد آن شبهاتی را ایجاد کردند، تغییر چهره خاکستری شهر توسط زنان و دختران مدرس و دانشجوی هنر است، که به خواست خدا قرار است با یک نگاه هنری دیوارهای دودگرفته و خاکستری شهر را رنگ آمیزی و نقاشی کنند. طراحان و مجریان این کار را هنرمندان و دانشجویان نقاش، گرافیک و خوشنویس زن تشکیل می‌دهند. این کار در برخی محلات به صورت پایلوت کلید خورده و به زودی در سطح شهر گسترش می‌یابد.
ما باید محلاتمان را به صورت محله‌های دوستدار زن و کودک باز تعریف کنیم. برای من تاکید روی این مسأله بسیار مهم بوده است که شهرداری نه تنها وظیفه دارد معضلات زندگی شهری را درمورد زنان رفع و کاهش دهد، بلکه وظیفه دارد از توانمندهای زنان متخصص و توانمند در راستای رفع مشکلات جامعه شهری و عموم شهروندان استفاده کند.
بسیاری معتقدند که ساختار شهرداری در حوزه فعالیت زنان باید تغییر کند. شما این موضوع را تا چه اندازه قابل قبول دارید؟
همان طور که قبلا گفتم، این نظر کاملا صحیح است و از اولین شرط‌های من با شهردار وقت در بدو ورودم به شهرداری تهران بوده، چون برای عملی شدن اهدافمان برای حضور و مشارکت حداکثری زنان در مدیریت شهری، نیاز به یک پارچگی و تجمیع در کلیه حوزه‌هایی وجود دارد که در حال حاضر، بعضی از آنها در ذیل حوزه شهردار تهران و بعضی در ذیل معاونت اجتماعی - فرهنگی تعریف شده اند. تنها با وجود یک ساختار قوی با مدیریت واحد و همکاران زبده و کارکشته است که می‌توان کار را پیش برد.
درمورد آن بنری که با عنوان « «زنان چهره شهر را تغییر می‌دهند» و سر و صدای زیادی داشت، نظرتان چیست؟
با توجه به این که عموما از شهر تهران، به خاطر غبار گرفتگی و دودآلود بودن، به عنوان خاکستری یاد می‌کنند تصمیم گرفتیم با کمک زنان و دختران هنرمند، از میان اساتید و دانشجویان هنر، با هزینه کم وانگیزه بالا فعالیت‌های هنری فاخر و زیبایی را روی دیوارهای رنگ و رو رفته و بد منظره شهر انجام دهیم. چنین کارهایی چند هدف را در یک زمان دنبال می‌کند؛ اول این که شهر زیبا می‌شود، دوم این که دخترانمان در بهسازی و زیبا کردن شهرشان نقش ایفا می‌کنند و سوم این که در قبال این نقش آفرینی مبالغی را از شهرداری دریافت می‌کنند که به هزینه تحصیلشان کمک می‌کند و در واقع با استفاده از این ظرفیت و انرژی، می‌توان در سطح گسترده ای، شهر را زیباتر کرد. برای تبلیغ این موضوع در نمایشگاه «زنان و تولید ملی»، تعدادی کیسه پارچه‌ای به اصطلاح محیط زیستی را به عنوان کیسه خرید طراحی کردیم که روی آنها از ۵ رنگ سبز، آبی، قرمز، نارنجی و خاکستری استفاده شده بود، درحالی‌که روی خاکستری ضربدرکشیده شده بود.
این کیسه‌ها با دو استند در داخل نمایشگاه برای نمایش و فروش گذاشته شده بود که به یکباره متوجه شدیم عده‌ای فریاد برآورده‌اند که چه نشسته‌اید که کسانی در شهرداری به چادر مشکی خانم‌ها اهانت کرده‌اند. تنها چیزی که به عقل هیچ کس نمی‌رسید این بود که از چنین طرحی با چنان هدفی، چنین خوانشی صورت بگیرد. جالب اینجاست که هر چه توضیح می‌دادیم که مسأله چیست، کسانی انگار طراحی شده و آگاهانه، بر طبل این مسأله می‌کوبیدند که خیر الا و لابد همین است و جز این نیست. هرچه فکر کردم که این شبهه بدافکنی و بلوا از کجا نشأت گرفته و دامن زده شده، به هیچ موضوعی نرسیدم، البته بعضی‌ها گمانشان این بود که احتمالا این کار از ناحیه کسانی آب خورده که می‌خواستند برگزاری نمایشگاه به آنها سپرده شود که با این امر مخالفت شده بود.
ماجرای رقص چند کودک در برنامه شهرداری چه بود؟ چرا تا این اندازه هجمه به شهرداری وارد شد؟
در برنامه جشن میلاد حضرت زهرا (س) که مدعوین نزدیک دو هزار نفر از بانوان پرسنل شهرداری بودند، این ماجرا را هم محافظین و حوزه تشریفات شهردار وقت با تغییر کنداکتور و سین برنامه، بدون هماهنگی با مسئولان برگزاری، ایجاد کردند. اصولا قرار نبود که برنامه موسیقی در حضور شهردار برگزار شود. طبق کنداکتور رسمی و چاپ شده قرار بود موسیقی بانوان پایان بخش برنامه و بعد از سخرانی و ترک سالن توسط شهردار باشد. گرچه گروه موسیقی بانوان دارای مجوز وزارت ارشاد بود و خانم‌ها با حجاب کاملا مناسب برنامه داشتند.
مسئولان حفاظت که اتفاقا برنامه گل پاشی توسط دختر بچه‌ها به سمت حضار را هم خودشان ارائه داده بودند، با تغییرخودسرانه سین برنامه، چنین مسأله‌ای را ایجاد کردند که با درخواست من، حراست قضیه را پیگیری و مسأله فیصله پیدا کرد. در مجموع، طی حدود یک سال حضورم در شهرداری، حوزه زنان ، مشکلات و مسائل متعددی را پشت سرگذاشته است، که از عدم درک مسائل زنان و عدم همکاری لازم با این حوزه نشأت می‌گیرد. همچنین در طول این مدت، رفتارها و تصمیم‌های یک شبه و یک طرفه تشکیلات شهرداری را در خصوص ساختار حوزه زنان شاهد بودیم، که شرح آن را بگذارید تا وقت دیگر. اما خدا را شاکرم که علی رغم تمام این مسائل ، در کنارهمکاران سختکوش و پرانگیزه و نستوهم در حوزه امور بانوان شهرداری، بدون درگیرشدن جدی با این قبیل مسائل، تلاش‌هایمان بی وقفه ادامه دارد.
- 17
- 2
