هرازگاهی در اخبار می‌شنویم که یک خواستگاری نافرجام، منجر به اتفاقات بدی شده است؛ یک طرف ماجرا که جواب نه شنیده به‌خاطر آن‌که رویاهایش را برباد رفته دیده اقدام به خشونت کرده است. از گروگان گرفتن دختر تا اسیدپاشی و تهدید به قتل و... هر کدام از این رفتارها دو طرف دارد، یک طرف ماجرا فردی که پیش از آن‌که نظر طرف مقابلش را بداند در رویاهایش همه‌چیز را تمام شده فرض کرده و حالا نمی‌تواند باور کند وصالی در کار نیست. طرف دیگر هم دختر و خانواده‌اش که حین شکل‌گیری یک رابطه عاطفی یا در جریان یک آشنایی و حتی خواستگاری، یا رفتارهای ناهنجار طرف مقابل را نادیده گرفتند و متوجه بحرانی بودن شرایط نبودند یا با رفتارهای‌شان زمینه بروز خشونت طرف مقابل را ناخواسته فراهم کرده اند.
نتیجه مهارت نداشتن در خواستگاری، نتیجه تسلط نداشتن به مهارت‌های حل مسئله و بی‌توجهی خانواده‌ها به روابط جوانان زمینه ساز حوادثی است که با دانستن نکاتی می‌شد از بسیاری از آن‌ها پیشگیری کرد. در این پرونده از چند منظر این موضوع را بررسی می‌کنیم. اول سراغ زمینه‌ها می‌رویم، بعد راه‌های پیشگیری از چنین حوادثی را از سمت پسر و خانواده‌اش بررسی می‌کنیم و در نهایت به شیوه‌های درست نه گفتن از سوی دختر و خانواده‌اش می‌پردازیم.
عاقبت آشنایی های خیابانی و خواستگاری های غیررسمی
به صورت کلی، چه عواملی می‌تواند احتمال بروز مشکل بعد از شنیدن جواب منفی در خواستگاری را افزایش دهد؟
طی سال‌های اخیر حوادث ناشی از نه شنیدن به خواستگاری در کشور ما، چندین و چند بار خبرساز شده است. از حوادثی چون اسیدپاشی گرفته تا چاقوکشی و ایجاد ضرب‌و‌جرح. به طور کلی و در چنین حوادثی که بعد از جواب منفی شنیدن به خواستگاری اتفاق می افتد، بخشی از ماجرا به ویژگی‌های شخصیتی پسر باز می‌گردد. به عنوان مثال شخصیت‌های وابسته و خام از نظر عاطفی، احتمال بیشتری دارد که درگیر واکنش‌های هیجانی شدید شوند. همچنین نوع رابطه پسر و دختر، تصور متفاوت دختر و پسر از رابطه‌شان، روشی که او برای خواستگاری در پیش می‌گیرد و نقشی که خانواده‌ها در این بین برخوردارند هم می‌تواند در شدت این حوادث نقش داشته باشد.
آسیب‌های آشنایی‌های طولانی پیش از خواستگاری
هرچه آشنایی اولیه پیش از خواستگاری طولانی‌تر و عواطف در آن نقش قوی‌تری داشته باشد، احتمال بروز واکنش‌های غیرمنطقی پس از جواب رد شنیدن افزایش می‌یابد. این مسئله به ویژه درباره روابطی که دور از چشم خانواده‌ها و به صورت مخفی پیش رفته است، بیشتر می‌تواند دیده شود. در بسیاری از پرونده‌های حوادثی از این دست، دختر یا اطرافیان او اعلام می‌کنند که تصور آن‌ها از رابطه بین دختر و پسر، رابطه‌ای عادی بین دو همکلاسی، دو همکار یا دو آشنا بوده است و آن‌ها تصوری از شدت علاقه پسر نداشته و موضوع را جدی نگرفته‌اند.
این جدی نگرفتن موضوع هم گاهی باعث می‌شود دختر به دم دست‌ترین روش به پسر نه بگوید و کار را سمت بدتر شدن سوق دهد. از سوی دیگر در بسیاری از این مواقع، پسر به دلایل متعددی چون خجالت، شرم از خود، عزت نفس پایین و ... توان ابراز روشن احساسات خود را نداشته و تنها در ذهن خود به این رابطه و احساسات حول و حوش آن بال و پر داده است. این نداشتن مهارت در بیان احساسات خوشایند را می‌توان زنگ خطر جدی در نظر گرفت چرا که وقتی کسی توان ابراز احساسات خوشایند خود را ندارد، در غالب مواقع توان مدیریت هیجانات ناخوشایند خود را هم ندارد.
روش خواستگاری هم مهم است
در تعدادی از پرونده‌هایی از این دست، پسر به تنهایی در محیطی غیررسمی برای خواستگاری اقدام کرده و بعد از شنیدن جواب رد به ناگهان از کوره در رفته و واکنشی غیرمنطقی در پیش گرفته است. به نظر می‌رسد که نداشتن حامی در کنار خود، می‌تواند احتمال بروز مشکل را در چنین موقعیت‌هایی افزایش دهد. در ضمن، بعضی از جوانانی که شروع آشنایی یا شکل‌گیری رابطه عاطفی خود را از خانواده مخفی نگه می‌دارند، وقتی نوبت به خواستگاری می‌رسد، ترجیح می‌دهند اشاره‌هایی به خانواده کنند و آن‌ها را در جریان قرار دهند.
برخی رفتارهای خانواده که می‌تواند واکنش‌های غیرمنطقی پسر را در این شرایط شدت ببخشد، عبارت اند از: مسخره کردن و دست انداختن او در قالب جملاتی مانند «مگه کسی هم به تو زن میده؟!»، «چطور می‌خواهی یکی دیگه رو هم بدبخت کنی؟!» یا اعلام این‌که حاضر به کمک و حمایت از پسر نبوده و او نمی‌تواند روی کمک آن‌ها حساب کند. توجه داشته باشید که این برخوردها، بار روانی جواب رد شنیدن را به شدت افزایش می دهد و می‌تواند پسر را به سمت رفتارهای غیرمنطقی سوق دهد.
خواستگاری این روزها جایگاه متفاوتی دارد
خواستگاری رفتن شاید در ظاهر رسمی که از قدیم رایج بوده است اما جایگاه خواستگاری رفتن در این روزها با آن چیزی که در گذشته انجام می‌شده است، تفاوت زیادی دارد. توجه به این تفاوت می‌تواند تا حدی به درک این مسئله که چرا حوادث بعد از جواب رد شنیدن در خواستگاری در سال‌های اخیر افزایش یافته است، کمک کند. به صورت سنتی خواستگاری رفتن، مرحله ابتدایی آشنایی دو خانواده و دو فردی که مناسب ازدواج با همدیگر تشخیص داده شده بودند، در نظر گرفته می‌شد. این‌که خانواده‌ها و دو فرد در مجلس خواستگاری با هم آشنا می شدند و در صورتی که نظرشان مساعد بود، برای آشنایی بیشتر یا قدم‌های بعدی برنامه‌ریزی می‌کردند. اما این روزها در شهرهای بزرگ، خواستگاری جایگاه متفاوتی دارد. خواستگاری برای تعداد قابل توجهی از جوانان، حالا مرحله‌ای است که طی آن می‌خواهند به آشنایی خودشان رسمیت دهند، جدیت خود را در رابطه اثبات یا مورد مناسب خود را به خانواده معرفی کنند.
توجه به این تفاوت جایگاه خواستگاری در زمینه فرهنگی این گروه از جوانان اهمیت زیادی دارد چرا که اگر در گذشته جوانی بعد از خواستگاری و آشنایی اولیه، جواب رد می‌شنید، معمولا از نظر هیجانی چندان درگیر ماجرا نبود. از سوی دیگر دختر هم در آن زمینه فرهنگی وقتی می‌خواست جواب رد بدهد، نگرانی‌های کمتری درباره واکنش پسر داشت اما متاسفانه در زمینه فرهنگی جدید، داستان جواب رد شنیدن و حتی جواب رد دادن، پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های بیشتری را به دنبال دارد، چرا که در بسیاری از موارد پای رابطه عاطفی (گاهی دو طرفه و گاهی یک طرفه) در میان است.
بعد از شنیدن جواب منفی در خواستگاری چه کنیم؟
گاهی و به هر دلیلی، ممکن است یکی از دو طرف یا خانواده‌هایشان به جمع‌بندی برسند که این ازدواج به صلاح نیست و تصمیم بگیرند تا به طرف مقابل، جواب منفی بدهند. در این بین، بهترین واکنش چه خواهد بود؟
چند توصیه به جوانان
پیش از این‌که از نظر روانی در رابطه‌ای سرمایه‌گذاری زیادی انجام دهید، سعی کنید از فردی که مورد اعتمادتان است، درباره انتخاب خود، مشورت بگیرید. این فرد می‌تواند فردی از خانواده، اقوام، محیط کار یا یک روان‌شناس باشد.
اگر ازخواستگارتان جواب رد شنیدید، ناامید نشوید. البته بهتر است خودتان برای بار دوم اقدام نکنید و فرد دیگری را برای این موضوع واسطه کنید.
داشتن درگیری ذهنی زیاد درباره یک فرد، رابطه با او، خواستگاری و ازدواج، می‌تواند از نظر هیجانی شما را آسیب‌پذیرتر از حالت عادی سازد. اگر احساس می‌کنید توان بیان خواسته خود را ندارید، در عوض تعلل زیاد، بهتر است فرد قابل اعتماد و بزرگ تری را واسطه کنید تا او در زمانی کوتاه‌تر برای صحبت، پا پیش بگذارد.
پیش از اقدام برای خواستگاری، احتمال پاسخ رد شنیدن را در نظر داشته باشید و برای زمان بعد از جلسه حتما برنامه‌ریزی کنید. به عنوان مثال با خود قرار بگذارید اگر جواب رد بود، بعد از جلسه خواستگاری به باشگاه بروید.
در نهایت این‌که اگر درگیری ذهنی شما به رغم جواب رد شنیدن و مخالفت اطرافیان با فرد مورد علاقه‌تان، ادامه دارد، از مشاوره متخصصان کمک بگیرید. این کار بیش از همه به آرامش شما کمک خواهد کرد.
چند توصیه به خانواده‌ها
وقتی فرزندتان موردی را به شما معرفی می کند و تقاضای همراهی برای خواستگاری دارد، حتی اگر با انتخاب او موافق نیستید، او را تنها نگذارید. طرد کردن فرزند و فرستادن او به تنهایی برای این که به خواسته‌اش برسد، گاهی به نتایج بسیار تلخی می انجامد.
اگر فرزند شما جواب رد شنیده است، موضوع را بی‌اهمیت جلوه ندهید. از او بپرسید که در این روزها چطور می‌توانید به او کمک کنید، این پیشنهاد می‌تواند به او کمک کند تا این روزهای دشوار را آسان‌تر پشت سر بگذارد.
اگر احساس می‌کنید فرزندتان بعد از شنیدن جواب رد، از نظر هیجانی ثبات نداشته، تغییرات محسوسی در خورد و خوراک و خوابش نمایان و آشفته است، از متخصص کمک بگیرید.
شفاف، مودبانه و صریح، نه بگویید
چند نکته که بهتر است دختران و خانواده شان در زمان جواب رد دادن به خواستگاری افراد سمج در نظر داشته باشند
جواب نه گفتن به یک خواستگاری حق هر دختری است. اما همیشه این جواب رد دادن، آسان نیست؛ گاهی خانواده ها در رودربایستی گیر افتاده‌اند، گاهی دختر احساس گناه می‌کند و گاهی هم البته نگرانی از واکنش پسر، دختر را دچار تعلل می‌کند. این مورد آخری، یعنی ترس از واکنش پسر، موضوعی است که قصد تامل در آن را داریم و می‌خواهیم نکاتی را مطرح کنیم که بهتر است در زمانی که نگرانی‌هایی درباره واکنش پسر وجود دارد، دختر و خانواده‌اش در نظر داشته باشند.
اول این‌که اگر فکر می‌کنید موردی برای ازدواج مناسب نیست یا شما به هیچ عنوان قصد ازدواج ندارید، شاید بهتر باشد پیش از این‌که فرد مورد علاقه‌تان در رویاهای خود، مسئله را تمام شده بداند، جلوی جدی شدن رابطه را بگیرید و همان ابتدای کار جواب رد بدهید.
اگر پسری به شما در محیطی که تنها هستید، پیشنهاد ازدواج بدهد و احساس می‌کنید از نظر هیجانی متعادل نیست، سعی کنید از پاسخ مستقیم به او در آن موقعیت خودداری و تلاش کنید او را متقاعد کنید تا همراه خانواده یا در محیطی رسمی‌تر به خواستگاری بیاید. بعد از دور شدن از او و در فرصتی مناسب می‌توانید پاسخ خود را طبق نکاتی که در ادامه می‌آید، به او اعلام کنید.
اگر فردی که خانواده شما او را نمی‌شناسد از شما خواستگاری کرده است و می‌خواهید جواب رد دهید، پیشنهاد می‌شود، یکی از اعضای خانواده یا اقوام را از ماجرا آگاه کنید و اگر نگرانی در این رابطه دارید، با او در میان بگذارید. مخفی کردن موضوع از خانواده می‌تواند شما را بسیار آسیب‌پذیر کند.
دست انداختن، تحقیر فرد مقابل یا با نیش و کنایه صحبت کردن، از روش‌های نادرست در زمان پاسخ رد دادن به خواستگاری است که از نظر هیجانی و احساسی در وضعیت نامناسبی قرار دارد.
به صورتی صریح، شفاف و مختصر، به خواستگار خود نه بگویید. بعد از پاسخ شفاف، از بحث و تلاش برای قانع کردن اجتناب کنید. این تلاش برای قانع کردن و ادامه تماس‌ها، گاهی باعث می‌شود، طرف مقابل تصور کند شما مایل به ادامه رابطه هستید.
اگر خواستگار شما می‌خواهد شما را قانع کرده یا از صحبت شما قانع نشده است، از او درخواست کنید تا به صورت کتبی و پیامکی صحبت‌های خود را به شما منتقل کند. پیشنهاد مراجعه به مشاور هم از دیگر گزینه‌ها در این شرایط می‌تواند باشد.
توضیح دادن دلیل مخالفت، همیشه آسان نیست. اگر در این زمینه مشکل دارید، از واسطه‌ای برای رساندن پیام خود استفاده کنید.
نکته دیگر این‌که اگر به واسطه جواب رد دادن، تهدید به خشونت شده‌اید، موضوع را جدی و در صورت لزوم با پلیس تماس بگیرید.
در نهایت نکته بدیهی این است که هر چند پاسخ منفی دادن از سمت دختر و خانواده اش باید محترمانه و با رعایت قواعدی باشد اما حتی اگر این موارد به هر دلیلی رعایت نشد هم توجیهی برای رفتارهای پرخاشگرانه و ناهنجار از سمت پسر و خانواده اش نیست.
نرگس عزیزی
- 16
- 5
