زندان‌ها پر است، فقرا ازدواج نکنند!/ ایده کمیسیون قضایی مجلس از کجا آمد؟

به گزارش رویداد۲۴، حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، روز گذشته طی سخنانی درباره تعیین مهریه در قالب عندالاستطاعه بر این موضوع تاکید کرد که مردان فاقد توانایی مالی لازم برای اداره زندگی ازدواج نکنند تا برای دستگاه قضایی بحران ایجاد نکنند.

البته حسن نوروزی توضیح نداده فقرا دقیقا چه اقدامی انجام دهند تا رضایت ایشان به عنوان نماینده مردم جلب شود! نکته جالب اینکه این سخن از سوی مقامات قوه قضاییه مطرح نشده است، بلکه فردی می‌گوید با زحمت قوه قضاییه را کم کنیم که با رای مردم راهی مجلس شده و قرار است تصمیماتی بگیرد که منافع آنها را به همراه داشته باشد. 

یکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی در واکنش به سخنان نوروزی با لحنی کنایی نوشته «از اینکه با فقرمان موجبات آزار شما را فراهم کرده‌ایم، عذرخواهی می‌کنیم. تمام اختیارات کشور با ما بوده و نتوانستیم آنچه مد نظر شماست را اجرا کنیم!»

کاربر دیگری نوشته «اصلا وجود ما اضافی است. ما که هم مثل همیم و مشکلات اقتصادی چنان فشاری به ما آورده که به زور زنده‌ایم. برای راحتی کار هم که شده، یک‌جوری از شر ما راحت بشوید که نگران دردسر درست کردن برای قوه قضاییه هم نشوید.»

کاربر دیگری گفته «ازدواج که نمی‌توانیم بکنیم چون زحمت شما زیاد می‌شود. کسی را هم دوست داشته باشیم، شما در خیابان ارشادمان می‌کنید. دقیقا بفرمایید ما چه بکنیم که شما ازمان راضی باشید؟»

سخنان از سوی حسن نوروزی در شرایطی عنوان شد که در سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی حاکم، روابط زنان و مردان خارج از ازدواج تقبیح شده و پدیده‌ای تحت عنوان ازدواج سفید نیز مورد نکوهش قرار می‌گیرد. از سوی دیگر موکول کردن ازدواج به توانایی مالی مرد برای اداره زندگی و پرداخت مهریه، آنهم در جامعه‌ای که در آن بحران بیکاری وجود دارد، نه تنها راه حلی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و سرریز شدن آن به دستگاه قضا نیست که می‌توان گفت نوعی پاک کردن صورت مساله و شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت است. مسئولیتی که بر اساس آن دولت و حاکمیت باید زمینه اشتغال پایدار و تسهیل دسترسی جامعه به امکانات و رفاه اجتماعی را فراهم کند.

احمد بخارایی عضو شورای مدیریت گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه شناسی ایران به رویداد۲۴ می‌گوید: براساس مجموعه فرهنگ‌ها و آداب از پیش تعیین شده مربوط به ازدواج، افراد در فرهنگ ما مجبورند ازدواج کنند و عناصری مانند مهریه، خواستگاری، هزینه‌های مرتبط با ازدواج و همسرگزینی در فرهنگ ایرانی اسلامی زشت و زیبا، خوب و بد بر افراد تحمیل شده است. به گونه‌ای که فردی هم که ازدواج را قبول ندارد، از روی اجبار و برای اینکه مرتکب هنجارشکنی نشود برخلاف میل خود باید در این مسیر گام بردارد و تمام عناصر آن از جمله مثلا مهریه را بپذیرد.

او با طرح این سوال که «اگر این آداب درست نیست چه کسی باید آن را تغییر داده و باعث تکامل آن شود؟» ادامه می‌دهد: از یک سو مسائلی مانند احساس عدم امنیت اقتصادی در زنان بعد از طلاق و اینکه وجود مهریه باعث می‌شود زن حس امنیت کند همچنین فرهنگ چشم و هم چشمی باعث افزایش رقم مهریه شده و از سوی دیگر نیاز به حضور جنس مخالف و پاسخگویی به غرایز و حس عشق باعث می‌شود که مرد چاره‌ای نداشته باشد جز آنکه برای ازدواج به این ارقام تن دهد.

عضو شورای مدیریت گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه شناسی ایران با بیان اینکه همه این موارد معیار‌هایی پرچالش را بر سر راه زوجین قرار می‌دهد، عنوان می‌کند: اینکه مرد ازدواج را با همه سنگینی بار هزینه‌های زندگی و ارقام بالای مهریه می‌پذیرد، به این دلیل است که در آن لحظه موضوع تعقل و اندیشه مطرح نیست بلکه مساله فشار فرهنگ است در کنار یک امر هیجانی و عاشقانه.

وی با بیان اینکه تضاد میان تعقل و موضوع هیجانی بعد‌ها و در زمان طلاق خود را نشان می‌دهد، اظهار می‌کند: در این زمان که کار به شکایت و دادگاه و زندان و در نتیجه قوه قضائیه به میان می‌آید. از آنجاییکه هزینه این نهاد هم مانند سایر نهاد‌ها بالا بوده و این نهاد نمی‌تواند مداوم زندان تاسیس کند، چنین سخنانی هم گفته می‌شود.

پاک کردن صورت مساله به جای ارائه راه حل

بخارایی با بیان اینکه این سخن سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس یک نتیجه‌گیری معطوف به قدرت است، توضیح می‌دهد: در حال حاضر برای زندانیان با کمبود جا مواجه هستند از طرف دیگر زندانی‌های سیاسی هم نیاز به جایی برای نگهداری دارند و طبیعتا ترجیح می‌دهند زندان‌ها را به این گروه که معترض قدرت شده‌اند، اختصاص دهند.

وی با تاکید براینکه این فرد به جای حل مساله صورت مساله را پاک کرده است و می‌گوید اگر توانایی مالی ندارید ازدواج نکنید، خاطرنشان می‌کند: این جمله به معنای آن است که برخی برای حفظ کیان خود پا روی امری طبیعی و مرتبط با فطرت و غریزه می‌گذارند که از ابتدای خلقت تا به امروز هیچکس نسبت به لزوم آن تردید نمی‌کند. ازدواج مانند غذا خوردن است و این سخن نوروزی مانند آن است که اگر به بن برسند برسند بگویند از این به بعد غذا نخورید نگاه این افراد معطوف به قدرت است که چشمان خود را روی وقایع اجتماعی بسته‌اند.

این جامعه‌شناس تصریح می‌کند: در جامعه‌ای که دختر و پسر را به لحاظ فرهنگی از یکدیگر دور کرده و با این کار به غریزه دامن می‌زنند نمی‌توان تنها راه موجود برای پاسخگویی به غریزه را یعنی ازدواج را هم ببیندیم به این این دلیل که زندان‌ها جا ندارد و دستگاه قضا نیز توان پرداخت هزینه‌ها را نداشته و نباید آن را دچار بحران کنیم.

او با بیان اینکه وقتی نمی‌توانیم برای مشکلات راه حل مناسب پیدا کنیم به معنای آن است که به بن بست رسیده‌ایم، می‌گوید: وقتی به جای حل مشکل و برطرف کردن بن‌بست صورت ساله را پاک کرده و مشکلات را زیر فرش می‌فرستیم این مسائل و مشکلات عدیده تبدیل به بحران می‌شوند.

بخارایی با بیان اینکه در جامعه ما شرایط به گونه‌ای شده که افراد دیرهنگام دست به ازدواج می‌زنند، اضافه می‌کند: در این شرایط سخنگومی‌گوید اگر توانایی مالی ندارید ازدواج نکنید که همه این‌ها پاک کردن صورت مساله است این فرد متخصص و جامعه شناس نیست بلکه تنها به توانایی مالی قوه قضائیه نگاه کرده و براساس آن یک نتیجه‌گیری ضد اخلاقی، غیر اجتماعی و غیرعلمی می‌کند.

وی با تاکید براینکه نگاه این افراد محدود و معطوف به قدرت است، بیان می‌کند: اگر چه این افراد به اندازه خود مشکل دارند، اما مشکلات آن‌ها به مراتب کمتر از جامعه است، زیرا از رانت استفاده کرده و فرصت‌ها برایشان مهیا است. با این وجود سخنان آن‌ها نه از سر شکم‌سیری است و نه به دلیل عدم اطلاع، زیرا آن‌ها به خوبی می‌دانند که میزان طلاق و بیکاری در جامعه چقدر است. علت بیان چنین سخنان غیرعلمی سرسپردگی است که عقل را به حاشیه می‌برد به بیان دیگر این اظهارات، نوعی ارادت و شیفتگی افراد است نسبت به آنچه که فکر می‌کنند، باید انجام دهند.

شادی مکی