نوبت به شیرهای سنگی رسید | معاون دادگستری کهگیلویه و بویراحمد: شیرهای سنگی نصب شده روی قبرها باید سریعا جمع آوری شود

ایلنا: از حدود ۴۰ هزار سال پیش دامنه‌های زاگرس پذیرای انسان‌هایی بوده که از رودخانه‌ها، گیاهان و حیوانات آن برای زندگی بهره برده‌اند.

اگر چه در خصوص دوران پیش از تاریخ نمی‌توان با اطمینان سخن گفت اما پژوهشگران مُعتقدند که اصالت ساکنان رشته کوه‌های زاگرس ممکن است به عیلامی‌ها برسد که پیش از ظهور هخامنشیان در دامنه‌های زاگرس می‌زیستند.

واژهٔ زاگرس بخش گسترده‌ای از شمال‌غربی تا جنوب شرقی ایران را با بیش از ۲۴۰ نام از رشته کوه، دشت، دره، رود و شهر و بخش و روستا در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، لرستان، ایلام، کرمانشاه، مرکزی، اصفهان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و خوزستان شامل می‌شود.

در طول هزاران سال، مردمانی که رشته‌کوه‌های زاگرس را محل سکونت خود قرار داده بودند، زندگی عشایری و کوچ‌نشینی داشتند و بدنبال علوفه برای دام‌هایشان و زندگی در هوایی مساعدتر از یک سوی این رشته‌کوه‌های غربی کشور به سوی دیگر آن کوچ می‌کردند.

از گذشته تاکنون تمامی اقوام ایرانی رسم و رسوماتی در اجرای مراسم‌های شادی و عزا داشتند که در گذر زمان برخی از این رسومات به فراموشی سپرده شده و برخی از این رسومات با تحریف مواجه شده و با شیوه‌های غلط در حال اجرا است.

در دین اسلام، پس از مرگ همگی جامِه‌های مُرده را از وی جدا کرده و او را می‌شویند و سپس او را کفن کرده و در گور از پهلوی راست آن به سمت قبله قرار می‌دهند؛ هنگامی که مرده را درون قبر گذاشتند، سنگ‌های مسطح را بر روی جسد گذاشته که به آن لَحد می‌گویند و همچنین سر مُرده را از درون کفن بیرون می‌گذارند؛ پیش از خاکسپاری بر او نماز مَیت می‌خوانند که در واقع دربردارنده دعا و تلقین است.

متأسفانه امروزه تأمین هزینه‌های مراسم خاکسپاری متوفی و بعد از آن برای بازماندگان به یک معضل بزرگ تبدیل شده و در برخی از مناطق کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد طی دو دهه گذشته رسوماتی در مراسم‌ها اجرا می‌شود که برخی خانواده‌ها از پس هزینه‌های کمرشکن آن برنمی‌آیند.

یکی از این رسوم‌های رواج یافته در سال‌های اخیر تهیه سنگ قبرهای چند ده میلیونی و شیرهای سنگی است که گاهی قیمت آنها سر به فلک می‌کشد.

یکی از سازندگان این شیرهای سنگی می گوید: استفاده از شیرهای سنگی در آرامستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد رواج و قیمت تراش این شیرهای سنگی بر اساس سایز و کار انجام شده تخمین زده می‌شود که به‌ طور میانگین هزینه اولیه آن از ۴۰ میلیون تومان هم می‌گذرد.

کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به تاریخچه ساخت شیرسنگی می گوید: شیرسنگی یا بَردشیر یکی از عناصر فرهنگی در ایران باستان است که قدیمی‌ترین نمونه‌های آن‌ را در دوره مادها و در شهر همدان می‌توان یافت.

"علی اکبر پاک" گفت: در دوران صفویه، شیرسنگی به عنوان نماد پهلوانی و شیعی معرفی می‌شد و شیرِ خدا یکی از القاب امام علی (ع) است، به‌ همین دلیل از این نماد بر روی مزار دلاوران لُر و فارس قرار داده می‌شد، همچنین بر روی مزار دلاوران تُرک قوچ سنگی قرار می‌دادند.

وی با بیان اینکه بررسی آرامستان‌های قدیمی استان کهگیلویه و بویراحمد نشان‌دهنده آن است که استفاده از قوچ و شیرسنگی دارای کاربری عام نبوده و تنها برای برجسته‌سازی افرادی بوده است که دارای ویژگی‌های بارز انسانی، دینی، اعتقادی و جنگ‌آوری بودند، اظهار داشت: این شیرهای سنگی در کنار نقوش و متونی که بر روی پهلوهای این شیر درج می‌شد در میان خود از ویژگی‌ها و صفات برجسته متوفی نیز الهام می‌گرفت.

یک کارشناس مسائل اجتماعی هم از علاقه مردم به نماد شیرسنگی سخن گفت و خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر شاهد استفاده از شیرسنگی در گرامی داشت یاد و نام افراد متوفی هستیم که این مسئله، آسیب‌های فراوانی را از دو جهت به‌دنبال دارد.

"سید حسین رازیان " می گوید: امروز سنت گذشتگان در رابطه با استفاده از شیرسنگی در آرامستان‌ها جای خود را به چشم و هم‌چشمی داده و از سویی شاهدیم افراد با صرف هزینه‌های گزاف، شیرهای سنگی را در آرامستان‌های مناطق شهری و روستایی بر روی مزار قرار می‌دهند و به میراث معنوی شیرهای سنگی گذشته توجهی نمی‌شود.

وی گفت: از مهم‌ترین ویژگی‌های شیرسنگی اصیل معرفی ویژگی‌های فرد متوفی به همراه نقوش بر روی آن، ایستاده بودن شیرسنگی، غُران بودن شیر همراه با تسلیم بودن و داشتن تقارن و تناسب است.

رازیان با اظهار تاسف از اینکه ویژگی‌های شیرسنگی گذشته دچار تحریف‌های فراوانی شده است، یادآور شد: شیرهای سنگی امروزی به‌ حالت نشسته هستند که این مُدل، از مجلات خارجی کپی‌برداری شده و نمادهایی که در گذشته در شیرسنگی زاگرس نشینان نهفته بود در شیرهای سنگی امروزی مشاهده نمی‌شود.

یک کارشناس مسائل مذهبی هم با اشاره به برخی روایات دینی گفت: در برخی از روایات آمده که جایز نیست اشیای سنگین بر روی قبور قرار بگیرد، زیرا برای شخص متوفی کِراهت ایجاد می‌کند.

"سیدغفار حسینی" با تاکید بر اینکه سنگ قبرهای گران قیمت و اشرافی خلاف سنت شیعه است، اظهار داشت: گاهی مشاهده می‌شود که این سنگ‌ها و شیرهای سنگی به حدی سنگین است که امکان حمل آن‌ها بدون کمک جرثقیل وجود ندارد.

وی از صرف کردن هزینه‌های چندین میلیونی برای سنگ قبر و مراسمات کفن و دفن که هیچ سودی برای متوفی ندارد هم انتقاد کرد و یادآور شد: بهترین کار این است که این هزینه‌ها صرف اموری شود که مَیت نیز بتواند از ثواب آن بهره‌مند شود.

این کارشناس مسائل مذهبی گفت: این هزینه‌ها می‌تواند صرف امور خیریه، رسیدگی به فقرا و ایتام، پرداخت دیون شرعی میت و ... شود و توصیه می‌شود مردم به سیره عملی بزرگان دین در بحث مراسمات کفن و دفن نگاه کنند و ببینند که برخی از مراسماتی که امروز اجرا می‌شود در سیره اهل‌بیت آمده است یا خیر.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد هم اظهارداشت: مدتی است که پیکره شیر برای نصب بر روی قبور ساخته و به مردم فروخته می‌شود. به سنگ فروشی‌ها و سنگ تراشی‌های شهرستان‌های استان اعلام می‌کنیم تا از هرگونه پیکر تراشی یا فروش یا عرضه چنین پیکره‌هایی اجتناب کرده و سریعا نسبت به جمع آوری آن‌ها اقدام کنند.

"سیدعیسی حسنی" می گوید: با تاکیدات امام جمعه یاسوج و نیز گزارش‌های واصله از دیدبانان پیشگیری و نهایتا رصد میدانی از سنگ قبر سازی‌ها و آرامستان‌های استان حکایت از بدعتی جدید در خصوص تشریفات تدفین و قبر و بارگاه‌سازی برای اموات در استان خاصه مرکز استان توسط سنگ تراشی‌ها دارد.

وی افزود: براساس واقعیات، مدتی است که پیکره شیر و حیوانات دیگر برای نصب بر روی قبور آماده‌سازی و تراشیده و در اختیار و مَنظر مردم قرار گرفته و متاسفانه عده‌ای هم بدون توجه به ریشه‌های موضوع و بدعت بودن و فاقد هرگونه مبنای دینی و شرعی و عرفی و حتی قانونی بودن مبادرت به صرف هزینه‌های گزاف و نصب بر قبور کرده‌اند.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: از آنجایی که این موضوع بر خلاف رویه فرهنگ و آداب رسوم استان و فاقد هرگونه مبنای شرعی و دینی بوده و جز ترویج خرافات و البته تحمیل هزینه‌های گزاف بر گُرده مردم بویژه خانواده‌های فقیر و دارای یتیم، منفعتی نه برای خانواده‌ای، قبیله‌ای و حتی اموات ندارد و به عنوان بدعت در حال گسترش است، بنابراین باید سریعا جمع آوری و مدیریت شود.

حسنی افزود: در راستای پیشگیری‌های فرهنگی و اجتماعی از وقوع جرم و جلوگیری از شیوع هرگونه بدعت و خرافات در جامعه حداکثر ظرف یک هفته، به سنگ فروشی‌ها و سنگ تراشی‌های شهرستان‌های استان اعلام می‌کنیم تا از هرگونه پیکر تراشی یا فروش یا عرضه چنین پیکره‌هایی امتناع و اجتناب کرده و سریعا نسبت به جمع آوری آن‌ها اقدام کنند.

این مسئول قضایی در استان کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد که پس از یک هفته به صورت میدانی، این موضوع بررسی و تک تک محل‌های عرضه مورد بازرسی قرار می‌گیرند و در صورت ملاحظه یا مشاهده هرگونه پیکر نسبت به جمع‌آوری و معدوم‌سازی آن‌ها اقدام و تشکیل پرونده قضایی برای مُتخلفین در دادستانی مرکز استان تشکیل خواهد شد و عواقب برعهده متخلفین است.

اگر گذری بر زندگینامه بزرگان دینی و سرداران غیور در جای جای ایران بیندازیم، در می‌یابیم این افراد در دوران زندگی خود، منافع دیگران را بر خود مقدم می‌دانستند و زندگی و مرگ آن‌ها در نهایت سادگی برگزار شده است.

بسیار نیکوست اگر خانواده‌ها به‌جای هزینه‌های چند ده میلیونی برای مراسمات کفن و دفن، این هزینه را صرف امور خیریه و کمک به نیازمندان کنند.

خانواده‌های بسیاری در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارند که در تأمین نیازهای اولیه خود دچار مشکل هستند یا خانواده‌هایی که دارای فرزند بیمار و معلول هستند و در تأمین هزینه‌های درمان با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند؛ بسیار زیباست که فرهنگ کمک به هم‌نوع در بین مردم ما شکل بگیرد.