در سال‌های اخیر همزمان با گسترش فضای مجازی در جامعه شاهد افزایش وقوع جرایم در این فضا بوده‌ایم. کلاهبرداری، سرقت اطلاعات و هتک حیثیت از مهمترین جرایم این فضاست که جذابیت‌های آن باعث جذب شدن مجرمان سنتی به آن شده است. از سوی دیگر جدید بودن این فضا باعث شده اغلب مجرمان آن را نوجوانان و جوانان تشکیل دهند و هر ساله شاهد کاهش سن مجرمان در این فضا باشیم.
به گزارش جام جم، در گفت‌وگویی با سرهنگ علی نیک‌نفس، رئیس تشخیص و پیشگیری پلیس فتای ناجا به بررسی خطرات و جرایم فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی پرداخته ایم که در ادامه می‌خوانیم. در این گفت‌وگو روش‌های مجرمان سایبری برای سرقت و کلاهبرداری و اخاذی معرفی و راه‌های پیشگیری از آن به خوانندگان آموزش داده شده است.
۴۶ درصد جرایم برداشت‌های غیرمجاز
مهمترین جرایم سایبری چیست و چند درصد جرایم کلاهبرداری است؟
درخصوص آمار کلاهبرداری‌های اینترنتی آمار دقیقی در حال حاضر ندارم اما برداشت‌های غیرمجاز ۴۶ درصد جرایم را به خود اختصاص داده است. بعد از آن هتک حیثیت و حرمت افراد و مزاحمت‌های اینترنتی در رتبه‌های بعدی قرار دارد. کلاهبرداری‌ها و برداشت‌های غیرمجاز اغلب در حوزه کسب و کار رخ می‌دهد که برای جلوگیری از آنها، امسال همچنان موضوع نماد اعتماد را برای سایت‌هایی که فعالیت اقتصادی دارند پیگیری می‌کنیم. بررسی پرونده‌ها نشان می‌دهد، ۵/ ۹۹ درصد جرایمی که در سایت‌های خرید اینترنتی انجام می‌شود در فروشگاه‌های اینترنتی بدون نماد اعتماد انجام می‌شود. ۵ /۰ درصد بقیه هم مربوط به ارسال کالاهای بدون کیفیت است. افرادی که از این سایت‌ها خرید می‌کنند، باید توجه داشته باشند که تخفیف‌های ۷۰ یا ۹۰ درصدی کالاها بی‌دلیل نیست و اغلب کالاهای بی‌کیفیت ارسال می‌شود. در برخی پرونده‌ها مشاهده کردیم که فروشگاه اینترنتی فقط پول دریافت کرده و کالایی ارسال نکرده است.
همکاری خوب سازمان زندان‌ها
همچنان بخشی از کلاهبرداری‌های پیامکی و تلفنی از داخل زندان انجام می‌شود؟
بخشی از کلاهبرداری‌ها از داخل زندان است. در این رابطه با معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه و سازمان زندان‌ها جلساتی داشتیم. موارد مشابه را بررسی کردیم و تصمیمات خوبی گرفته شد. چند باند هم دستگیر شدند که عواملی از آنها داخل زندان بودند. با اقدامات صورت گرفته این موضوع تا حدودی کنترل شده است. در حوزه کلاهبرداری‌های تلفنی و پیامکی، باید خطوط تلفن همراه ساماندهی شود. تا زمانی که سیمکارت‌های بی‌نام و نشان وجود دارد، احتمال وقوع جرایم بالاست. همان‌طور که سازمان زندان‌ها همکاری خوبی داشت برای مهار این جرم، اپراتورهای تلفن همراه نیز همکاری کنند.
مجامع زیرزمینی هکرها
چرا ابزار هک و کلاهبرداری‌های اینترنتی به راحتی در سایت‌ها خرید و فروش می‌شود؟
برخی از ابزارها نرم‌افزاری هست که قابل برنامه‌نویسی است، بخشی هم سخت‌افزاری است که قابل ساخت و خرید و فروش هستند. این ابزارها در مجامع زیرزمینی هکرها ارائه می‌شود که ما اشراف خوبی در این زمینه داریم و با شناسایی این مجامع وارد عمل شده و متهمان را دستگیری می‌کنیم. در این حوزه هوشمندی مردم نقش مهمی دارد. اگر آنها نکات ایمنی را رعایت کنند، دیگر این ابزارها کاربردی ندارد. برای مثال در حوزه فیشینگ، باید در ورود به سایت دقت کنند و مطمئن باشند که وارد سایت اصلی شده‌اند. در اسکیمر، کارت و رمز آن را در اختیار فروشنده قرار ندهند و خودشان کارت بکشند و رمز را طوری که فروشنده متوجه نشود وارد کنند. درخصوص کیلاگر هم هنگام وارد کردن رمز دوم از صفحه کلید سایت استفاده کنند و با کیبورد همه اطلاعات را وارد نکنند.
رمز دوم و اصلی کارت را ماهانه تغییر دهند و کارت و رمز را در اختیار افراد دیگر قرار ندهند اگر این کار را کردند، رمز را تغییر دهند.البته همان‌طور که اعلام شد، ما رصد خوبی در این حوزه داریم و سایت‌های جعلی را شناسایی و برخورد می‌کنیم، اما نقش اصلی را کاربران و هوشیاری آنها دارد. با اقدامات انجام شده حجم جرایم به این روش‌ها کاهش یافته است.
دام خواستگاران قلابی
چرا برخی افراد بویژه دختران جوان در شبکه‌های اجتماعی به راحتی اعتماد می‌کنند و بازار خواستگاران قلابی در این فضا داغ است؟
این موضوع باید از طریق کارشناسان بخصوص روان‌شناسان و جامعه‌شناسان ریشه‌یابی شود. اما شرایط آشنایی آسان در این فضا و بافت سنی مجردان در این موضوع نقش دارد. حال برخی مجرمان در این فضا جولان داده و با هویت‌های جعلی اخاذی و کلاهبرداری می‌کنند. این خواستگاران اغلب افرادی پولدار، خوش تیپ و با تحصیلات عالی هستند. عکس‌های آنها نیز اغلب سرقتی و متعلق به افراد دیگر است. افراد بخصوص دختران جوان نباید به راحتی در این فضا به هویت جعلی اعتماد کنند و اگر کسی قصد ازدواج داشته باشد به‌صورت رسمی وارد عمل می‌شود. هتک حیثیت و اخاذی از جمله جرایم این حوزه است که دختران نباید عکس‌های خصوصی خود را برای خواستگاران ارسال کنند تا بعد برای منتشر نشدن آنها مجبور به پرداخت پول شوند.
شگردهای مجرمان برای کلاهبرداری پیامکی
چرا همچنان کلاهبرداری‌های پیامکی و تلفنی رواج دارد؟
متاسفانه با وجود اطلاع‌رسانی پلیس و رسانه‌ها، کلاهبرداری‌های پیامکی و تلفنی همچنان رواج دارد و رشد هم داشته است. براساس بررسی‌های پلیس چند عامل در رواج این روش کلاهبرداری نقش دارد؛ نخستین عامل، تنوع روش‌هایی است که مجرمان ابداع می‌کنند. آنها هر روز شیوه جدیدی ابداع و گاهی از مناسبت‌های زمانی هم استفاده می‌کنند. به‌طوری که چندی قبل شاهد کلاهبرداری به بهانه برنده شدن در قرعه‌کشی حضور در مسابقات المپیک بودیم. آنها از بلایای طبیعی و احساسات مردم هم سوءاستفاده می‌کنند و در صورت وقوع سیل یا زلزله به بهانه کمک به سیل یا زلزله‌زدگان کلاهبرداری می‌کنند.دومین عامل، حرفه‌ای بودن مجرمان در مجاب کردن طعمه است. آنها برای فریب طعمه خیلی حرفه‌ای عمل می‌کنند. گاهی برای فریب مالباخته صدا‌سازی هم می‌کنند. برای مثال کلاهبرداری با معرفی خود از برنامه‌ای رادیویی، صدای مجری را تقلید می‌کرد یا با رستوران تماس می‌گیرند و مدعی می‌شوند که جشن عروسی دارند و نیاز به غذا هست. صدای جشن پخش می‌کنند و پس از فریب طعمه به بهانه پرداخت هزینه غذا او را پای عابر بانک کشانده و از او کلاهبرداری می‌کنند.
سومین عامل، حرص و طمع مخاطب تماس است. او با دیدن پیامک برنده شدن در مسابقه تحریک شده و با پای خود در دام کلاهبردار گرفتار می‌شود. او حتی به این فکر نمی‌کند که در مسابقه مورد اشاره شرکت نکرده است. در این خصوص مردم باید به چند نکته توجه کنند: تماس‌ها را جدی نگیرید و اعتماد نکنید. بخش زیادی از پیامک‌هایی که با شماره‌های اعتباری ارسال می‌شود کلاهبرداری است. سازمان‌ها از سیستم‌های پیامکی با شماره‌های خاص که با شماره‌های تلفن همراه فرق دارد پیامک ارسال می‌کنند. تمام سازمان‌ها و ادارات مورد ادعای این کلاهبرداران شماره تماس دارند و موضوع را از طریق این شماره‌ها استعلام و بررسی کنید. توجه داشته باشید برای دریافت جایزه نیازی به اعلام شماره رمز دوم، زمان اعتبار کارت و دیگر اطلاعات حساب شما نیست. همچنین نیاز نیست مقابل دستگاه خودپرداز بروید.
کاهش سن مجرمان فضای مجازی
میانگین سنی مجرمان سایبری و قربانیان چند سال است؟
میانگین سنی قربانیان متفاوت است و نوجوانان، جوانان، میانسالان و حتی سالخوردگان در میان آنها دیده می‌شود. اما میانگین سنی مجرمان بین ۲۰ تا ۳۰ سال است. سن مجرمان سایبری طی سال‌های اخیر کاهش یافته است. با توجه به این‌که این فضا جدید است افراد مسن کمتر در آن فعالیت دارند و احتمال می رود روند کاهشی جرایم ادامه داشته باشد. در حال حاضر مجرمان با سن ۱۴ سال یا کمتر در پرونده‌ها دیده می‌شوند و بررسی پرونده آنها نشان می‌دهد کوتاهی خانواده‌ها باعث گرفتار شدن نوجوانان شده است.
عواقب بد اعتماد به سایت‌های همسریابی
آیا سایت‌های همسریابی دارای مجوز قانونی هستند؟
روی سایت‌های همسریابی یا دوست یابی نظارتی صورت نمی‌گیرد و کلاهبرداری‌های زیادی در این حوزه رخ می‌دهد که به هیچ عنوان عضویت در آنها مورد تائید نیست.حتی برخی از آنها از استفتاهای برخی مراجع در سایت استفاده کرده‌اند که پس از استعلام مشخص شد، واقعیت نداشته است. تنها سایتی که شیوه صحیح را رعایت می‌کند سایت همسان گزینی است که زیر مجموعه سازمان تبلیغات اسلامی است.
کوچ مجرمان سنتی
مجرمان سنتی چرا به فضای سایبری کوچ کرده اند؟
ناشناس بودن در این فضا و سرعت بالای برقراری ارتباط از خصوصیات این فضا است. این خصوصیات باعث جذب مجرمان سنتی به فضای مجازی شده است. همچنین شاهد هستیم مجرمان سنتی در کنار افرادی با توانمندی بالای سایبری قرار گرفته و باندهای مجرمانه را در این فضا هدایت می‌کنند.
بیشترین جرایم در تلگرام
آماری در خصوص جرایم صورت گرفته در تلگرام وجود دارد؟
از ابتدای امسال ۴۳ درصد کل جرایم رایانه‌ای در تلگرام انجام شده است. این نشان می‌دهد که تلگرام شبکه پیام‌رسان ناایمن و آسیب‌پذیری است. کلاهبرداری، سرقت اطلاعات، اخاذی، هک اکانت و هتک حیثیت از جمله جرایمی است که در تلگرام انجام می‌شود. در این حوزه با شکایت هنرپیشه‌ها و ورزشکاران معروف هم روبه‌رو بودیم که اکانتی جعلی به نام آنها ساخته شده و طرفداران آنها را فریب داده‌اند.
در این زمینه هشدارهای لازم در سایت پلیس فتا ارائه شده که توصیه می‌کنیم کاربران حتما آن را مطالعه کنند. زیرا سهل‌انگاری کاربران باعث می‌شود اکانت آنها در اختیار دیگران قرار گیرد و مورد سوءاستفاده و اخاذی قرار بگیرند.
حریم خصوصی افراد
پلیس فتا به حریم خصوصی افراد و چت‌های دو نفره هم ورود پیدا می‌کند؟ آیا افراد از طریق تلگرام هم احضار می‌شوند؟
ماموران ما به هیچ عنوان وارد فضای خصوصی افراد نمی‌شوند. در صورت وقوع جرم با دستور قضایی پی جویی خواهیم کرد. رصد‌های ما در فضاهای عمومی است تا هموطنان با خیالی راحت در این فضا حضور داشته باشند و با مجرمان برخورد شود. ما از طریق تلگرام کسی را احضار نمی‌کنیم
- 13
- 4
