به گزارش جهان صنعت، «اینستاگرام و واتساپ برای همیشه فیلتر می‌ماند؟» این سوال بی‌پاسخ میلیون‌ها ایرانی است که به یکی از مهمترین دغدغه‌های مردم مبدل شده است. تاکنون نیز هیچ مسوولی پاسخ شفافی به این سوال ارائه نکرده است.
بیش از دو هفته از فیلترینگ اینستاگرام می‌گذرد و عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات گفته است گرچه بنایی برای فیلترینگ اینستاگرام وجود نداشته اما با شرایط موجود دیگر تصمیم‌گیری درباره فعالیت آزاد و بدون فیلترینگ این شبکه در اختیار مراجع ذی‌صلاح است؛ گفته‌هایی که تعبیرش می‌تواند دائمی شدن فیلترینگ اینستاگرام باشد.
اما همزمان با این گفته‌ها انتشار تصاویری از صفحات پرکار اینستاگرام دولت و وزارت کشور در شبکه‌های اجتماعی واکنش‌های زیادی را در پی داشته است. فعالیت دولتمردان در شبکه‌های اجتماعی نیز در حالی ادامه دارد که بر اساس گزارش سال گذشته مرکز آمار ایران، معادل ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کنند که از این تعداد حدود ۹ میلیون تن حدود ۸۳درصد- از طریق اینستاگرام درآمدزایی دارند.
حال با محدودیت‌های شدید اینترنتی برخی کارشناس‌ها درباره تبعات بیکاری تعداد زیادی از این افراد هشدار می‌دهند. آنها بر این عقیده‌اند که این روزها با وجود تورم و مشکلات اقتصادی، بیکاری صاحبان کسبوکارهای خرد در فضای اینترنت که از این راه امرار معاش می‌کنند، بسیار نگران‌کننده است. از طرفی واتساپ هم که یکی از ابزارهای ارتباطی مهم خانواده‌ها، دوستان و همکاران بوده محدود شده است.
به گفته برخی روانپزشکان این روزها به دلیل محدودیت‌های اینترنتی، ارتباط خانواده‌ها با فرزندان، فامیل و دوستان خارج‌نشین‌شان نیز قطع شده است. به همین دلیل بسیاری از آنها دچار استرس و اضطراب شده‌اند. برخی روانپزشکان نیز از افزایش مراجعه‌کنندگان با حمله پانیک به کلینیک‌های روان‌درمانی خبر می‌دهند.
بنابراین برخی کارشناس‌ها بر این عقیده‌اند که اگر شرایط به همین منوال و با محدودیت‌های شدید اینترنت پیش رود، اندوه، افسردگی، ناامیدی، دلسردی و مهم‌تر از همه خشم، به مردم آسیب‌های جدی وارد می‌کند. این خشم نیز برای کشور بسیار نگران‌کننده است. در عین حال مسوولان باید بدانند در قرن ۲۱ ایرانی‌ها نیاز به محدودیت اینترنت ندارند. در هر صورت برخی کارشناس‌ها نیز می‌گویند که با توجه به تجربه فیلترینگ در ایران، پلتفرم‌های فیلترشده، رفع فیلتر نمی‌شوند. مانند تلگرام، که هر چند بعد از اعتراضات دی ۹۶ مدتی رفع فیلتر شد اما در اردیبهشت‌ه ۹۷ برای همیشه فیلتر شده است.
کاهش اعتماد اجتماعی
سیدحسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به اینکه محدودیت اینترنت به چند دلیل دارای تبعات منفی در افکارعمومی است، به «جهان صنعت» گفت: طی سال‌های اخیر افراد بسیاری از طریق شبکه‌های مجازی با یکدیگر ارتباطات داخلی و یا بیرونی داشته‌اند. حتی اصلی‌ترین پل ارتباطی میان خانواده‌ها یا حتی صاحبان مشاغل گوناگون در کشورهای مختلف شبکه‌های اجتماعی بوده است. حال در چنین شرایطی محدودیت‌های اینترنتی منجر به کاهش اعتماد اجتماعی در ایران می‌شود، زیرا در حال حاضر نه تنها ارتباط خانواده‌ها با فرزندان و اقوام خارج از کشورشان قطع شده بلکه ارتباط بیماران با پزشکان، استادان با دانشجویان و دانش‌آموزان با معلمان نیز دچار تنزل شده است.
وی افزود: فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی می‌تواند تاثیر منفی جدی در زمینه‌های مختلف و به خصوص در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی داشته باشد. در سال‌های اخیر و با گسترش شبکه‌های اجتماعی در ایران کسبوکارهای زیادی در شبکه‌های اجتماعی راه‌اندازی شده که در شرایط کنونی نیز این کسب‌و‌کارها به فعالیت خود ادامه می‌دهند. به همین دلیل با محدود کردن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی وضعیت این نوع کسب‌و‌کارها تا حدود زیادی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و با چالش‌های جدی مواجه می‌شود. از ابتدای اعمال محدودیت‌های شدید بر اینترنت کسبوکارهای خرد که در شبکه‌های مجازی فعالیت داشتند، دچار فروپاشی شدند.
این در حالی است که نیمی از این کسب‌و‌کارها متعلق به بانوان به خصوص زن‌های سرپرست خانواده است. زنان زیادی در کشور وجود دارند که از طریق کسب‌و‌کار اینترنتی تامین معاش می‌کنند. حال بیکاری آنها در جامعه‌ای که تورم روزانه است، بسیار نگران‌کننده است.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران اظهار کرد: واقعیت این است که محدود کردن اینترنت و فیلتر شبکه‌های اجتماعی نشان‌دهنده نوعی رویکرد سلبی نسبت به گردش آزاد اطلاعات در کشور است که برخی از مردم این وضعیت را بر نمی‌تابند؛ رویکردی که در شرایط کنونی می‌تواند نتیجه عکس به‌همراه داشته باشد. ضمن اینکه برای مردم نمی‌توان تعیین تکلیف کرد که برای دسترسی به گردش آزاد اطلاعات از چه مسیری حرکت و از چه ابزارهایی استفاده کنند. از طرفی محدودیت اینترنت بر سلامت روان جامعه نیز تاثیر منفی گذاشته است.
او ادامه داد: محدودیت اینترنت تعاملات علمی افراد را هم خدشه‌دار کرده است. طی دوران بیماری کرونا بسیاری از همایش‌ها، نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی در حوزه‌های مختلف در فضای مجازی برگزار می‌شد، اما این روزها بهره‌برداری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی به‌طور کلی از بین رفته است. ضمن اینکه در جهان امروز در اغلب کشورهای جهان گردش آزاد اطلاعات وجود دارد و همه کشورهای جهان از ابزارهای ارتباطی برای تعامل با جهان پیرامون استفاده می‌کنند. بنابراین تصمیمات اینچنینی در زمان امروزی منطقی نیست، زیرا دولت‌ها در قرن ۲۱ توانایی قطع دسترسی مردم به اطلاعات آزاد را ندارند. به نظرم یکی از دلایل ادامه اعتراضات، محدودیت‌های اینترنت است، زیرا محدودیت‌های شبکه‌های اجتماعی مردم را خشمگین‌تر کرده است.
چلک درخصوص پیامدهای ادامه این روند، بیان کرد: در شرایط کنونی زندگی بسیاری از مردم به شکل‌های مختلف به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی وابسته است. نمی‌توان این وابستگی را نادیده گرفت. هنگامی که افراد جامعه به دلیل محدود کردن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نتوانند امور روزمره خود را انجام دهند به صورت طبیعی نسبت به وضعیت موجود ناراضی می‌شوند و این نارضایتی‌ها در بلندمدت می‌تواند پیامدهای اجتماعی ناخوشایندی داشته باشد. نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که در چنین شرایطی مشارکت مردم در زمینه تصمیم‌گیری‌های اجتماعی کمتر می‌شود. اعتماد و مشارکت دو مولفه مهم سرمایه اجتماعی به شمار می‌روند. به همین دلیل هنگامی که اعتماد اجتماعی به وجود نیاید و از سوی دیگر میزان مشارکت نیز افزایش پیدا نکند به صورت طبیعی سرمایه اجتماعی نیز افزایش پیدا نمی‌کند.
وی افزود: از طرفی بخشی از پیامدهای منفی ادامه این روند، سیل بیکاری عظیمی از کسبوکارهای اینترنتی است. به نظرم همین موضوع نیز نارضایتی‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. عوارض این اقدام متوجه خانواده‌ها می‌شود و خانواده‌ها را با چالش‌هایی مواجه می‌کند و در نهایت نیز باید بپذیریم که مردم از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کنند و امور روزمره خود را انجام می‌دهند. به همین دلیل اگر این محدودیت‌ها ادامه داشته باشد این موضوع بر سلامت روان افراد جامعه تاثیر منفی می‌گذارد. اگر همه این عوامل را کنار هم قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که ادامه این وضعیت مطلوب نیست و مسوولان باید به این موضوع آگاهی داشته باشند. زیرا با ادامه این روند بی‌اعتمادی زیادی بین مردم و دولت ایجاد می‌شود. البته که فیلتر شبکه‌های اجتماعی هیچ‌گاه موثر نبوده است. تلگرام سال‌هاست که فیلتر بوده اما میزان کاربران آن نه‌تنها کاهش پیدا نکرده است بلکه روز‌به‌روز هم به آنها افزوده می‌شود. در نتیجه براساس تجربیات قبلی چنین تصمیماتی موثر نیست، بلکه میزان بی‌اعتمادی در جامعه را بیشتر از همیشه می‌کند.
احساس تحقیر
دکتر علی نیکو- روانپزشک- نیز با اشاره به اینکه طی روزهای اخیر تعداد مراجعه‌کنندگان با حمله‌های پانیک زیاد شده است، به «جهان‌صنعت» گفت: محدودیت‌های اخیر اینترنت آسیب‌های روانی زیادی را در جامعه داشته است. در جامعه‌ای که شبکه‌های مجازی نقش پررنگی در زندگی روزمره مردم دارند، نباید به این راحتی‌ها آن را محدود کرد. این روزها برای یک جست‌وجوی ساده در گوگل نیز با مشکل مواجه شده‌ایم. این در حالی است که دانش‌آموزان، دانشجویان و پزشکان زیادی با جست‌وجو در اینترنت مقالات آموزشی می‌خوانند. اما دولت به جای اینکه فضای آموزشی و تحقیقاتی را برای همگان آزاد بگذارد، آن را به گونه تحقیرآمیزی قطع کرده است.
وی افزود: این روزها با تشدید محدودیت‌های اینترنتی مردم بر این عقیده‌اند که انگار در جعبه سیاهی زندگی می‌کنند. زندگی در این جعبه منجر به حمله‌های عصبی یا همان پانیک در برخی افراد جامعه شده است. از زمان اعمال محدودیت‌های اینترنتی میزان مراجعه‌کنندگان ما درخصوص حمله پانیک افزایش چشمگیری داشته است. چرا که متاسفانه فضای تنش‌زایی در کشور به وجود آمده است.
در حال حاضر نه‌تنها ارتباط خانواده‌ها قطع شده است، بلکه تعداد زیادی از حدود ۹ میلیون تن که کسبوکارهای اینترنتی یا مشاغل مرتبط با اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دارند، به دلیل محدودیت‌های اینترنتی بیکار شده و یا می‌شوند. بنابراین روان برخی از مردم تحت‌الشعاع محدودیت‌های اینترنتی مختل شده است. این روانپزشک با تاکید بر اینکه ادامه این روند به صلاح روح و روان مردم و کشور نیست، اظهار کرد: در حال حاضر محدودیت‌های اینترنتی منجر به احساس تحقیر در میان جامعه نیز شده است. وقتی جست‌وجوی ساده مقاله علمی در گوگل امکان‌پذیر نیست، میزان افسردگی و ناامیدی از آینده دامنه جامعه را می‌گیرد.
وقتی احساس تحقیر در میان مردم شکل بگیرد، اعتماد عمومی نیز آسیب می‌بیند. اگر جامعه به همین منوال پیش برود، اندوه، افسردگی، ناامیدی، دلسردی و مهم‌تر از تمام موارد، خشم مردم را کور می‌کند. این خشم برای جامعه بسیار نگران‌کننده است. مسوولان باید بدانند در قرن ۲۱ ایرانی‌ها نیاز به محدودیت اینترنت ندارند بلکه باید ریشه مشکلات را اصلاح کنند.
مهدیه بهارمست
- 16
- 6
