اگر کارگران سالم نباشند، اقتصاد خانواده‌ها سالم نخواهد بود. اين گزاره‌اي است که حالا از سوي عده زيادي از آدم‌ها مهر تأييد دريافت مي‌کند. علي جوزف، راننده موتور سه‌چرخه‌اي در دارالسلام، بزرگ‌ترين و مرفه‌ترين شهر کشور تانزانيا، اين را بهتر از هر کس ديگري مي‌داند. او يک روز صبح مثل هر روز و هميشه با موتور سه‌چرخه‌اش از خانه خارج مي‌شود، يک کاميون به قصد دزدي و آدم‌ربايي جلويش را مي‌گيرد و نتيجه زدوخوردها شکسته‌شدن لگن و پاي علي مي‌شود. آسيب‌هاي جسمي علي نياز به درمان فوري بيمارستاني داشتند.
نه ماليدن ترکيب زرده تخم‌مرغ محلي با زردچوبه به محل شکستگي مي‌توانست به جوش‌خوردن استخوان‌ها کمک کند و نه از جوشانده گياه زهي ارزن کاري برمي‌آمد. علي اما بيشتر از شکستگي و درد کشنده‌اي که آزارش مي‌داد، نگران درآمدي بود که حالا با يک‌جانشيني او از بودجه خانوار کسر مي‌شد و اين موقعيت نمي‌توانست به درازا بکشد.
همسرش، امينا که پيش‌ازاين از طريق فروش قفل‌هاي رنگي به مردمي که در ترافيک خيابان‌ها گير کرده بودند، گوشه‌اي از هزينه‌هاي زندگي را به دوش مي‌کشيد، حالا وظيفه جديدتري داشت؛ نگهداري از علي با کمک دخترها. فقط چند هفته بعد از وقوع اين حادثه، پسرها هم ناچار به ترک دبيرستان شدند زيرا حالا چرخ اقتصاد خانواده نمي‌چرخيد و به کارکردن آنها هم نياز بود. چند ضربه و شکستگي که مي‌توانست با يک گچ‌گرفتن ساده زودتر در مسير بهبود قرار بگيرد، هدف‌هاي تحصيلي و برنامه‌هاي اقتصادي خانواده را نشانه گرفت و همه‌چيز درهم شکست.
اگر هنوز هم يک حادثه، يک تشخيص معمول يا حتي يک بارداري با عوارضش مي‌تواند زندگي اعضاي يک خانواده را مختل کند، آيا هنوز مسئولان کشورهاي مختلف براين‌باورند که همه کارهاي لازم براي ارائه مراقبت‌هاي بهداشتي اوليه را انجام داده‌اند؟ آن‌طور که گاردين مي‌نويسد، هدف سوم پوشش بهداشت جهاني با موضوع سلامتي و رفاه براي همه تا سال ۲۰۳۰ در برنامه‌هاي توسعه پايدار سازمان ملل متحد دقيقا به همين موضوع اشاره دارد. بر‌اساس اين اصل، همه مردم دنيا بايد بتوانند خدمات بهداشتي موردنياز خود را دريافت کنند.
به استثناي ايالات‌متحده آمريکا، هم‌اکنون کشورهاي با درآمد بالا به مراقبت‌هاي بهداشتي اوليه که منجر به حفظ زندگي، تحريک رشد فردي، کاهش فقر و به‌دنبال آن بهبود جوامع مي‌شود، دسترسي دارند. اين در حالي است که هنوز در بسياري از کشورها دسترسي به خدمات اوليه بهداشتي غيرممکن است و مردم زيادي در دنيا در شرايطي زندگي مي‌کنند که اغلب دور از خانه بوده و از شرايط کيفي نامناسبي برخوردار هستند.
بحران‌هايي مانند اپيدمي‌شدن بيماري ابولا اين واقعيت دردناک را نشان مي‌دهد که محل زندگي آدم‌ها و جايي که در آن به دنيا آمده‌اند، نه‌تنها مي‌تواند شانس دريافت مراقبت‌هايي را که نياز دارند، کاهش دهد بلکه احتمال مرگ‌و‌مير ناشي از ابتلا به يک بيماري که در کشورهاي ديگر به‌راحتي درمان مي‌شود را هم بالا مي‌برد. اين يعني ممکن است همه آدم‌هاي دنيا به بيماري ابولا مبتلا شوند ولي اينکه چه کساني درمان مي‌شوند و کدام دسته مي‌ميرند، فقط به محل زندگي‌شان بستگي دارد.
تدروس ادهانوم، وزير بهداشت سابق اتيوپي در اولين روز کاري خود به‌عنوان مديرکل سازمان جهاني بهداشت روي نقشه به کشور اتيوپي اشاره کرد و گفت: «آيا مي‌خواهيم شهروندانمان به‌خاطر فقر بميرند؟ بدون مراقبت‌هاي بهداشتي و سلامت، مردم هيچ‌چيز ديگري ندارند.بدون سلامت، ما هيچ‌چيز به‌عنوان بشريت نداريم.»
در دهه ۱۹۸۰ ميلادي، بانک جهاني بارها درخواست کرده بود که حتي فقيرترين کشورها هم بايد هزينه لازم براي سلامتي را داشته باشند اما هيچگاه به اين درخواست به‌طور کامل جامه عمل پوشانده نشد و نهادهاي بزرگ بارها به بحث و بررسي درباره چندوچون اجرايي‌شدن اين درخواست پرداختند.
حالا اما شواهد نشان مي‌دهد حتي کمترين هزينه‌هاي درماني براي بعضي خانواده‌ها مي‌تواند دسترسي به خدمات اوليه بهداشتي را مختل کند و معضل فقر را در زندگي آنها افزايش دهد. آمار بسيار زيادي وجود دارد که در کشورهايي مانند کنيا و نيجريه، زنان و نوزادان مدت‌هاي زياد در بيمارستان مي‌مانند تا زماني که خانواده‌ها بتوانند هزينه لازم براي ترخيص آنها را فراهم کنند و به‌اين‌ترتيب کودکان از همان روزهاي ابتدايي به‌دنيا‌آمدنشان چالش فقر را تجربه مي‌کنند.
در تانزانيا هر روز ۳۰ زن به علت عوارض حاملگي يا در حين زايمان جان خود را از دست مي‌دهند، حدود ۲۶۸ کودک زير پنج سال به علت ابتلا به بيماري‌هايي مانند اسهال، سوءتغذيه، عفونت و مالاريا هر روز مي‌ميرند و ۲۷ درصد نوجوانان حدودا ۱۸ تا ۲۰ ساله به دليل خانه‌نشيني پدران و مادران بيمار خود بار اقتصادي زندگي را به دوش مي‌کشند.
حالا برنامه‌هاي بهداشت جهاني با همت بيشتري در حال برگزاري است و فقط يک سؤال مي‌ماند که آيا بعد از همه اينها بهداشت و درمان براي همه مي‌تواند به حقيقتي دست‌يافتني تبديل شود يا همچنان در حد رؤيايي ايده‌آل باقي مي‌ماند؟ ادهانوم مي‌گويد: «تنها راه چاره اين است که بودجه بهداشت و درمان را براي ارائه خدمات رايگان به کشورهاي نيازمند افزايش دهيم؛ آنها هم حق زندگي دارند.»
صدف فاطمی
- 18
- 5
