گرد سفيد و بخت سياه دختران

اعتیاد در مدارس دخترانه رو به افزایش است. این موضوعی است که مسئولان دولتی را نگران کرده است. البته تا همین پنج سال پیش اعتیاد پسران دانش‌آموز هم در مدارس تکذیب می‌شد و کسی حق نداشت درباره آن صحبت کند. تا اینکه بالاخره خبر احداث کمپ‌های ترک اعتیاد دانش‌آموزان در چند نقطه از ایران از جمله سیستان و بلوچستان منتشر شد و بعد از آن معاون مرکز ترك اعتیاد بهزیستی، خبر از اعتیاد دانش آموزان داد. حالا اعتیاد در مدارس دخترانه همه را نگران کرده است.

اعتیاد به مواد مخدری که که شاید هیچ چشمی آن را تشخیص ندهد و حتی پدر و مادر هم از آن بی‌خبر بمانند. مادری که یک تکه چسب زخم با یک آدامس روی میز دخترش می‌بیند هیچ وقت گمان نمي‌کند که این یک ماده مخدر است اما دخترش ساعت‌ها با آن ماده مخدر نشئه می‌شود و آمادگی برای مصرف مواد مخدر با دز بالاتر را پیدا می‌کند. بعد از مدتی چهره و بدنش به هم می‌ریزد و تازه آن وقت است که پدر و مادر متوجه اعتیاد دخترشان می‌شوند.

دیروز مدیرعامل موسسه مطالعات و تحقیقات زنان گفته است: سن اعتیاد به رده سنی ۱۵ تا ۱۸ سال و حتی زیر ۱۵ سال کاهش یافته و دختران و زنان را نیز درگیر کرده که این مساله بسیار نگران کننده است.

اکرم مصوری‌منش در صحبت‌هایش بزرگ‌ترین آسیب اجتماعی کشور را اعتیاد نامید که دامن زنان و مردان این کشور را گرفته است. او گفت:« آمارها نشان می‌دهند که اعتیاد از سن ۱۵ و ۱۸ سالگی هم پایین‌تر آمده و حتی وارد مدارس شده است. مصوری‌منش با بیان اینکه باید به صورت ویژه به موضوع اعتیاد در سنین پایین رسیدگی شود، ادامه داد: چون موضوع آسیب‌های اجتماعی ریشه در همه مسائل کشور دارد، مساله اقتصاد که اکنون با بحران مواجه است، به عنوان یک مقوله بسیار مهم و تاثیرگذار در گرایش افراد به اعتیاد باید بیشتر مدنظر باشد. ۳۰ تا ۵۰ درصد جمعیت بسیاری از استان‌های کشور، زندگی حاشیه نشینی دارند که به‌عنوان آسیب اجتماعی به شمار می‌رود؛ زیرا زمانی که امکانات و رفاه وجود ندارد و معیشت افراد کامل نیست، به طور مسلم دچار آسیب می‌شوند و آسیب دیگر زن و مرد نمی‌شناسد.

مدیرعامل موسسه مطالعات و تحقیقات زنان در ادامه با اشاره به اینکه در زمینه مساله مهمی به نام اقتصاد و بهبود وضعیت اقتصادی مردم، دولت باید رسیدگی کامل داشته باشد تا مردم از نظر اقتصادی در مضیقه نباشند.

مدت‌هاست که زنگ خطر آسیب‌های اجتماعی در ایران به صدا درآمده است و هر دولتی که روی کار می‌آید خبر از راهکارهای مختلف برای کم شدن این آسیب‌ها می‌دهد. بارها ناراحتی‌ها و یا حتی گریه‌های مسئولان را بعد از شنیدن خبر آسیب‌های اجتماعی دیده‌ایم اما درصد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آن قدر پایین است که هر روز با یک معضل جدید در این حوزه روبه رو هستیم.

مدیرعامل موسسه مطالعات و تحقیقات زنان همچنین از ورود وزارت کشور به حوزه آسیب‌های اجتماعی خبر داد و گفت:« همه دستگاه‌های اجرایی عضو و زیرمجموعه این شورا هستند تا موضوع را بررسی کنند اما اینکه تا چه حدی موفق هستند که بتوانند آسیب‌ها را بر اساس برنامه ششم توسعه تا ۲۵ درصد کاهش دهند، مشخص نیست. پس نیاز است همه دستگاه ها برای رفع این مشکلات تلاش کنند».

بر اساس آخرین آمار، دو میلیون و ٨٠٨ هزار نفر مصرف کننده مستمر مواد مخدر در ایران هستند. تریاک، گل، هرويین و شیشه به ترتیب بیشترین میزان مصرف را در میان افراد مصرف کننده دارد.

چندی پیش سعید صفاتیان، ريیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز پیشتر گفته بود که بر اساس نتایج تحقیق سال ۱۳۹۰، پنج درصد معتادان در کشور، زنان هستند و این میزان در سال ۱۳۹۵ به ۱۰ درصد افزایش یافت؛ اما نکته قابل توجه این است که افزایش آمار زنان به معنای دو برابر شدن جمعیت زنان معتاد نبود بلکه دلایل دیگری داشت.

صفاتیان درباره تمایل زنان به مصرف «شیشه» نیز گفته بود: « یاری بانوان از سن ۲۰ سال به بالا برای لاغری و تناسب اندام تحت تاثیر تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، آرایشگاه‌های غیرمجاز و باشگاه‌های ورزشی به مصرف موادی مانند شیشه تمایل می‌یابند و بعد از مصرف دوره یک ماهه، اگرچه لاغر می‌شوند اما معتاد هم می‌شوند و نمی‌توانند مصرف شیشه را کنار بگذارند. البته تریاک همچنان رتبه نخست مصرف مواد مخدر را در میان زنان دارد و اکنون حدود ۱۰ درصد معتادان و مصرف کنندگان مواد مخدر در کشور را بانوان تشکیل می‌دهند» .

پول مبارزه با مواد مخدر صرف دادن حقوق پرسنل اداره ها می شود

اعتیاد در زنان تفاوت‌های بسیار زیادی با مردان دارد. چه بسا زنانی که در سن های کم درگیر اعتیاد شده‌اند و در اولین سال‌های جوانی از سوی خانواده طرد شدند و دیگر هیچ وقت نتوانستند به آغوش خانواده بازگردند. حتی عده‌ای از آن‌ها در جوانی به علت اوردوز مواد جان باخته‌اند. آسیب و ارتعاش زنان معتاد بسیار بیشتر از مردان معتاد است و شکل جرايمی که سراغ مردان می‌آید متفاوت است. چندی پیش طیبه سیاوشي؛ نماینده فراکسیون زنان مجلس گفته بود:«کار اصلی نهادهای دولتی این است که پیشگیری را به صورت جدی مقدم بدانند و به جای آنکه وقت، توان، انرژی و بودجه خود را برای افرادی که هم‌اکنون گرفتار معضل اعتیاد شده‌اند هزینه کنیم، روی نسلی تمرکز کنیم که امکان گرایش به موادمخدر را دارند.

ما باید آموزش را از درون مدارس آغاز کنیم قبل از آموزش باید قبح مصنوعی سخن گفتن درباره اعتیاد را بشکنیم. ما مشاهده کردیم تا زمانی که درباره موضوعی مانند کودک‌آزاری صحبت نکرده بودیم و حرف زدن درباره آن را تابو می‌دانستیم، همچنان این معضل رو به رشد بود اما به محض آنکه این مساله در جامعه مورد بحث قرار گرفت،راهکارهای حل آن نیز مطرح شد. در اعتیاد نیز باید ابتدا این قبح از بین برد و بعد آموزش را آغاز کنیم هرچند امروز هیچ نهاد مشخصی حتی صداوسیما آموزش درستی پیرامون آسیب‌های ناشی از مصرف موادمخدر ارائه نمی‌دهد. در مرحله بعد این دستگاه‌ها باید از زنان معتاد حمایت کنند.

این دستگاه‌ها باید برای نجات زنان از اعتیاد، خانواده‌های آن‌ها را مورد توجه قرار دهند و به نوعی این خانواده‌ها را حمایت کنند تا آن‌ها به جای طرد زنان معتاد کمک کنند تا مشکلات آن‌ها حل شود. قاعدتا در این مساله بخش اقتصادی بسیار اهمیت دارد.» طیبه سیاوشی همچنین از به نتیجه نرسیدن برنامه‌های دولت در کنترل و پیشگیری از اعتیاد زنان صحبت کرد و گفت: « چرا وقتی برنامه توسعه کشور تدوین می‌شود و باید در طول پنج سال این برنامه اجرا شود فقط به ۲۰ درصد از اهداف آن می‌رسیم. چرا باید بخش زیادی از بودجه ۳۰۰ میلیارد تومانی نهادهایی که متولی مبارزه با اعتیاد هستند فقط صرف دادن حقوق به کارمندان در امور جاری شود. متاسفانه ما در کشور سند توسعه نداریم و هیچ‌کدام از این برنامه‌ها که برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی طراحی می‌شود به دلیل نبود سند توسعه به نتیجه نمی‌رسد.

ما برای حل کردن معضلاتی همچون اعتیاد باید مشکلات دیگری را حل کنیم که به ظاهر به این مساله ارتباطی ندارد اما در واقعیت دلیل بسیاری از آسیب‌هاست. در تحقیقاتی که به تازگی یکی از موسسات معتبر پژوهشی به نام نقش کلید مشخص شد که کمبود آب تاثیر مستقیمی روی گسترش بیکاری و به دنبال آن افزایش آسیب‌های اجتماعی دارد و ما امروز شاهد ۱۴میلیون حاشیه‌نشین هستیم که دو میلیون نفر از آن سهم تهران است. در این میان زنان معتاد علت آسیب‌ها نیستند بلکه معلول این آسیب‌ها هستند.»

تجربه دانش آموزان دختر معتاد

کنترل اعتیاد آن هم وقتی یک کودک ۱۲ ساله هر وقت که اراده کند از هر جایی می‌تواند مواد را پیدا کند حرفی واهی و بیهوده است. نسترن ۱۳ ساله و دو سال است که به مواد مخدر صنعتی اعتیاد دارد. اومی گوید: « پیدا کردن مواد که کار سختی نیست.توی پارک مواد فروش زیاده، این آخرا هم شماره یک پسره رو داشتم هر وقت می‌خواستم هر جا که بودم برام می‌آورد. از هفته‌ای یک گرم می‌خریدم تا این اواخر رسیده بود به چهار گرم.»

او درباره پولی که برای این مواد می‌دهد می گوید:«اوایلش مجانی بود. اصلا از من پول نمی‌گرفتند. هر چقدر مواد می‌خواستم بهم می‌دادند.اما کم کم گفتن باید پول بدی.فکر کنم فهمیده بودن معتاد شدم برای همین ازم پول می‌گرفتند. الان که فکر می‌کنم می‌بینم اینها کارشون همینه. اول معتاد می‌کنند و بعد پول می‌گیرند. با من و چند تا از دوستام همین کار رو کردند.

جالبه وقتی می‌رفتم مواد بگیرم چند تا از پسرای دیگه هم همون ساعت می‌اومدند به اونها هم مجانی می‌داد. بیشتر بچه‌های مدرسه همین‌جوری آلوده شدند. الان که فکر می‌کنم می‌فهمم یک عده‌شون فقط روی بچه‌های مدرسه ما برنامه‌ریزی کرده بودند. دم مدرسه هم بودن. بیشتر هم با بچه‌های متوسطه اول این کار رو می‌کنند. توی مدرسه ما خیلی‌ها مثل من شدن. چند روز پیش رفته بودم بازار دیدم یکی از دوستام همینجوری دم بازار می‌چرخه. ازش پرسیدم چیکار می‌کنی گفت از خونه فرار کردم تا الان با چند تا از بچه‌ها حرف می‌زنم فهمیدم نرگس و مریم فراری شدن از خونه.اصلاً معلوم نیست کجا هستن.»

ناهید یکی دیگر از دخترانی است که به مواد اعتیاد دارد می گوید:«اوایل خونه نرگس اما آخراش چون مصرفم زیاد شده بود خونه خودمون هم می‌کشیدم. در اتاقم رو می‌بستم و مواد می‌زدم تا شب کسی کاری به کارم نداشت.یک وقتایی به مادرم می‌گفتم درس دارم مزاحمم نشید. در اتاق را می بستند و با من کاری نداشتند.»