با بحثی ساده درباره جای پارک، نگاهی چپ‌چپ، به هم زدن صف و هزار مورد ساده دیگر شروع می‌شود و همان بگومگوی ساده به درگیری و تشکیل پرونده‌ای در پزشکی قانونی ایران منجر می‌شود و بعد جامعه‌شناسان می‌گویند تحمل شهروندان کاهش پیدا کرده، احساس «ناامیدی از احقاق حق» زمینه‌ساز نزاع شده و حالا کار به جایی رسیده که تعداد پرونده‌های ۱۰سال و ۷ماه گذشته ایران به ٦میلیون نزدیک شده است.
این البته تمام ماجرای نزاع در ایران نیست، چراکه آمار پزشکی قانونی تنها پرونده‌های نزاع منجر به «ضرب و جرح» را شامل می‌شود، یعنی درگیری‌هایی که به زد‌و‌خورد کشیده می‌شود و طرفین برای رسیدن به حق خود سراغ راهروهای شلوغ پزشکی قانونی و روزهای کش‌دار دادگاه‌ها می‌روند و معمولا خشونت‌های کلامی و جنسی راهی در میان پرونده‌های رسمی پیدا نمی‌کند.
تحلیل و بررسی دلایل این همه پرونده نزاع در ایران، نیازمند نگاه دقیق روانشناسان اجتماعی و جامعه‌شناسان است، اما نخستین گام این پژوهش می‌تواند بررسی روند همین آمار و مقایسه اطلاعات مربوط به سال‌های مختلف و استان‌های متفاوت باشد. «شهروند» در این گزارش و براساس اطلاعات آماری دریافتی از سازمان پزشکی قانونی ایران، پرونده‌های نزاع را بررسی می‌کند؛ بررسی آماری که نشان می‌دهد نزاع در ایران روزبه‌روز زنانه‌تر می‌شود و اگرچه تعداد پرونده‌ها در بعضی سال‌ها کاهش یافته، اما همواره نسبت پرونده‌های زنان به کل پرونده‌ها، روند رو به رشدی داشته است. علاوه بر این، نتایج این بررسی از شرایط متفاوت استان سیستانوبلوچستان هم حکایت دارد؛ ساکنان سرزمینی که بارها حملات انتحاری و بمب‌گذاری گروه‌های تروریستی را به چشم دیده‌اند، کمترین تعداد پرونده نزاع به نسبت جمعیت را در سال‌های گذشته داشته‌اند.
حدود ٦ میلیون پرونده نزاع در ۱۰سال و ۷ ماه گذشته
در ۱۰سال و ۷ ماه گذشته، تعداد پرونده‌های نزاع در ایران به عدد ٥ میلیون و۹۰۰هزار و ٢٥٠ رسیده که از این تعداد، یک‌میلیون و ٨٥٥ هزار و ٤٧٧ پرونده مربوط به زنان است. در همین بازه زمانی، استان‌های تهران، خراسان رضوي، اصفهان، فارس وآذربايجان‌شرقي به ترتیب ۵ استان با بالاترین تعداد پرونده بودند و در پایین این جدول هم كهگيلويه و بوير احمد، سمنان، بوشهر، ايلام و خراسان جنوبي قرار دارند.
در همین ۷ ماهه امسال، به‌طور متوسط در هر ۷۱ ثانیه یک پرونده نزاع در ایران تشکیل شده که این عدد در سال‌های گذشته حتی کمتر از این هم بوده است. بررسی تعداد پرونده‌ها هم نشان می‌دهد که اگرچه در سال ۸۸ روند افزایشی پرونده‌ها متوقف شد، اما سال ۸۹ تعداد پرونده‌ها به قله نمودار نزدیک شد. پس از سال ۸۹، تعداد پرونده‌ها روند نوسانی به خود گرفت، اما از سال ۹۱ به بعد همواره تعداد پرونده‌ها کاهش یافت تا این‌که ۷ ماهه نخست امسال بار دیگر تعداد پرونده‌ها اوج گرفت. در این ۷ ماه به نسبت مدت مشابه پارسال، تعداد پرونده‌ها ١/٦درصد افزایش پیدا کرد.
خشن‌ترین و آرام‌ترین استان‌های ایران
هرساله تهران بیشترین پرونده نزاع در ایران را دارد، اما تعداد پرونده نمی‌تواند معیار دقیقی درباره میزان درگیری ساکنان استان‌های مختلف باشد و در این بررسی باید جمعیت استان‌ها هم لحاظ شود. نسبت تعداد پرونده به تعداد جمعیت، معیاری است که معمولا برای مقایسه نزاع و میزان خشونت در استان‌های مختلف شناخته می‌شود که هرچه این عدد بالاتر باشد، از خشونت بیشتر حکایت دارد، هرچند که برای بررسی خشونت قطعا نمی‌توان تنها به همین یک عامل رجوع کرد.
این بررسی نشان می‌دهد که از اول فروردین تا پایان مهر امسال، اردبیل و آذربایجان‌غربی بیشترین میزان درگیری به نسبت جمعیت در ایران را داشته‌اند و این میزان در استان‌های سیستانوبلوچستان و هرمزگان هم پایین‌تر از دیگر استان‌های کشور بوده است. در این ۷ ماه، از هر یک‌‌هزار اردبیلی، ٤٧/٦ نفر براثر درگیری منجر به ضرب و جرح به پزشکی قانونی مراجعه کردند و این درحالی است که از هر هزار نفر از ساکنان هرمزگان در جنوب ایران تنها ٧٩/١نفر با هم درگیر شدند. همین روند در بقیه سال‌های دهه گذشته هم با کمی تغییر وجود داشته است.
زنانه‌شدن نزاع در خیابان‌های ایران
بررسی تعداد پرونده‌های تشکیل‌شده در پزشکی قانونی ایران نشان می‌دهد که درگیری در خیابان‌های ایران سال‌به‌سال زنانه‌تر می‌شود. تعداد پرونده‌های نزاع زنان به تعداد کل پرونده‌ها در ۱٠سال گذشته از حضور بیشتر آنها در پزشکی قانونی حکایت دارد. اگرچه مقایسه نمودار تعداد نزاع‌ها به تعداد نزاع‌های زنانه، زنانه‌شدن نزاع را تا اندازه‌ای نشان می‌دهد، اما برای بررسی دقیق‌تر کافی است که نسبتی از تعداد نزاع‌های زنان به تمام پرونده‌های همان سال داشته باشیم.
این بررسی نشان می‌دهد که درصد نزاع‌های زنانه، در ۱۰سال و ۷ ماه گذشته همواره افزایش یافته است. علاوه بر این، بررسی «شهروند» نشان می‌دهد تعداد پرونده‌ها به تعداد جمعیت زنان در استان‌های البرز، قم، گيلان و خراسان رضوي بیشتر از دیگر استان‌های ایران است و زنان سیستانوبلوچستان در این بررسی در انتهای جدول قرار دارند. به‌طور مثال، در ۷ ماهه نخست امسال، از هر ۱۰هزار زن ساکن در استان البرز، ٥٠ نفر پرونده نزاع داشته‌اند، درحالی که در سیستانوبلوچستان از هر ۱۰هزار زن، تنها ۸ نفر برای موضوع نزاع به پزشکی قانونی مراجعه کردند. سال‌هایی که تعداد تمام پرونده‌ها کاهش یافته، میزان کاهش پرونده‌های زنان کمتر است.
محمد باقرزاده
- 14
- 6
