بر اساس نظرات کارشناسان حوزه اعتیاد روند سم‌زدایی و ترک در کشور ما ناقص انجام می‌شود. این در حالی است که بسیاری از بیماران خواستار ترک بارها به کمپ‌های ترک اعتیاد مراجعه و مراحل درمان را سپری و دوباره مواد مصرف می‌کنند. روز گذشته هم معاون اداره کل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها گفت: خدمات درمانی و بهداشتی که به زندانیان معتاد ارائه می‌شود، بعد از خروج‌شان از زندان قطع می‌شود.
چرخه بازپروری معتادان باید اصلاح شود، چرا که بیش از ۹۰ درصد معتادان در چرخه موجود پس از ترک، مجدد به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند. با توجه به آمار معتادان و زندانیان مواد مخدر باید گفت که رسیدگی به این قضیه می‌تواند نرخ معتادان کشور را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. در روزهای اخیر هم اسکندر مومنی، دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر اظهار کرد: بر اساس آمارها، ۵۵ درصد طلاق‌ها در کشور ناشی از مصرف مواد مخدر است. حدود ۷۰ درصد زندانیان کشور نیز در رابطه با مواد مخدر زندانی شدند که ۴۰ درصد مستقیم و ۳۰ درصد غیرمستقیم به این موضوع ارتباط دارند.
با توجه به تعدد و تنوع مواد مخدر در کشور نرخ ابتلا به اعتیاد نیز افزایش می‌یابد. انتظار می‌رود تا با به‌کارگیری مراحل درمان علمی و کارشناسی شده بتوان افراد مبتلا را نجات داد. در حالی که با بررسی مدت ترک معتادان باید گفت که تعداد اندکی از آنها ترک کرده و دیگر به سراغ مصرف مواد مخدر نمی‌روند. باید دانست که این مساله نیازمند اقدامات کارشناسی شده است.
در خرداد سال‌جاری رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران عنوان کرد: شاهد گرایش روز افزون به مواد هستیم که باید جلوی آن با فرهنگسازی و آشنا کردن خانواده‌ها با آثار مصرف آن گرفته شود. ارزیابی ما از کارهایی که در مراکز ماده ۱۶ انجام شده حکایت از آن دارد که میزان مانایی در پاکی بعد از خروج از مراکز ماده ۱۶ زیاد بالا نیست و بسیاری از این افراد بار دیگر به اعتیاد روی می‌آورند. محمد بخشنده با تاکید بر اینکه پیشگیری به مراتب مهم‌تر از درمان است، ادامه داد: از سوی دیگر روند ترک اعتیاد نیز مطلوب نیست.
بسیاری از افراد معتاد پس از رهایی از کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری بلافاصله به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند. او افزود: طرد شدن افراد معتاد از جامعه شهری و خانواده و مورد توجه قرار نگرفتن توسط یک سازمان یا نهاد حمایتی احتمال بازگشت به اعتیاد را در فرد افزایش می‌دهد. ایجاد شهرک‌هایی خاص برای اشتغال و بازپروری معتادان کشور همواره می‌تواند از بازگشت فرد بهبود یافته به دام اعتیاد جلوگیری کند. بخشنده با اشاره به روند سه ماهه در ترک اعتیاد، تصریح کرد: در روند سه ماهه ترک اعتیاد اثرات مواد مخدر فقط از سطح جسم فرد معتاد بیرون می‌رود.
در حالی که اثرات روحی و روانی اعتیاد تا مدت‌های زیادی در ذهن فرد معتاد بر جای می‌ماند. در اصل ترک اعتیاد فقط به صرف گذراندن دوره‌های متعدد انجام نمی‌شود، بلکه در این روند از خانواده‌ها انتظار می‌رود تا در کنار بوده و از لحاظ روانی او را حمایت کنند.
ترک اعتیاد موفق حمایت می‌خواهد
یک کارشناس اعتیاد درباره چگونگی ماندگاری ترک اعتیاد به «آرمان» می‌گوید: در کشورهای موفق دنیا ماندگاری ترک اعتیاد ۴۵ درصد است. در واقع انتظار از درمان اعتیاد در هیچ یک از کشورهای دنیا بالای ۳۵ درصد نیست. سعید صفاتیان می‌افزاید: چند سال قبل بود که بنده آمار ماندگاری اعتیاد را ۱۰ تا۱۵ درصد اعلام کردم. نمی‌توان گفت که در هیچ یک از کشورهای دنیا میزان پاکی معتادان بهبود یافته را در روند یکساله مورد بررسی قرار می‌دهند. به گفته او در حوزه درمان باید به سمت درمان‌های پایدار و ماندگار حرکت کرد.
برای مثال در ۲۰ سال قبل درمان فقط سم‌زدایی در یک دوره ۲۰ روزه بود. به باور بنده اگر برنامه‌های کاهش آسیب در کشور اجرا شود، طبیعتا ماندگاری در حوزه درمان نیز افزایش می‌یابد. همچنین با استفاده از سیستم مددکاری، آسیب‌شناسی و سیستم دارویی می‌توان موفق عمل کرد. این کارشناس اعتیاد درباره چگونگی ترک مخدرهای روانگر همچون شیشه و گل می‌افزاید: در این نوع اعتیاد درمان دارویی جایگاهی ندارد، بلکه ۹۵ درصد درمان به شکل غیردارویی انجام می‌شود. هرچند توجه به این امر در کشور مغفول مانده است. در این شرایط انتظار می‌رود تا سیستم روانشناسی و مددکاری افزایش یابد. به گفته او هم‌اکنون هفت هزار مرکز درمانی در کشور وجود دارد، اما اساس اقدامات در این مراکز به دار‌وی متادون وابسته است.
در این وضعیت انتظار می‌رود وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و ستاد مواد مخدر ورود پیدا کرده و در زمینه روانشناسی وارد عمل شوند. به گفته او حمایت‌های دارویی و غیردارویی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. صفاتیان تاکید می‌کند: بسیاری از خانواده‌ها وقتی می‌بینند که فرزندشان مراحل ترک اعتیاد را موفق سپری کرده، دیگر روند درمان را فراموش می‌کنند. این در حالی است که در ترک اعتیاد باید روند درمان طولانی باشد. همچنین شرایط اجتماعی و حمایت‌ها نیز از این افراد باید افزایش یابد. این کارشناس اعتیاد می‌افزاید: باید دانست که معتاد مجرم نیست، بلکه او بیمار است.
قطع خدمات به معتادان پس از آزادی
همچنین معاون اداره کل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها گفت: خدمات درمانی و بهداشتی که به زندانیان معتاد ارائه می‌شود، بعد ازخروج‌شان از زندان قطع می‌شود. اسحاق ابراهیمی درباره خدماتی که به زندانیان برای جلوگیری از ابتلا به بیماری ارائه می‌شود، افزود: پس از خروج زندانیان از زندان نکتهای که خیلی حائز اهمیت است، ادامه درمان آنها پس از آزادی است.
یکی از نکات مهم بحث خدماتی است که بعد از زندان باید به این افراد داده شود. به‌عنوان مثال ما تعداد زیادی از این افراد را تحت درمان اعتیاد با داروهای آگونیستی و نگهدارنده داریم که پس از آزادی خیلی وقت‌ها مراکز درمانی نمی‌توانند خدماتی که ما در زندان داشته‌ایم، را ادامه بدهند، به‌این دلیل که یا بودجه‌شان تمام شده یا ظرفیت‌شان تکمیل است. او ادامه داد: خدمات درمانی و بهداشتی که به زندانیان معتاد ارائه می‌شود، بعد از خارج شدن از زندان قطع می‌شود و در آنجا دیگر کاری از ما بر نمی‌آید، گرچه تلاش کردیم، بعد از خروج این افراد بتوانند به‌جایی وصل شوند و کسب درآمد کنند و سپس به مراکز درمانی ما مراجعه کنند، اما قاعدتا این مراکز چندان گسترده نیست.
معاون اداره کل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها افزود: در این راستا دستگاه‌های حمایتی دیگر نیز وظیفه دارند، همکاری کنند، اما تا آنجایی که ما از دست‌مان بر بیاید و قانون اجازه دهد، از این افراد حمایت می‌کنیم. ابراهیمی با بیان اینکه مشکل اصلی این افراد اشتغال و بیکاری است، گفت: در داخل زندان علاوه بر خدمات درمان اعتیاد، خدمات حرفه‌آموزی را نیز به مددجویان‌مان ارائه می‌کنیم، البته خیلی از این افراد تا مرحله گرفتن گواهی‌نامه هم پیش می‌روند.
ما حتی مددجویانی داریم که در سطح دانشگاهی و عالی تحصیل می‌کنند. لازم به ذکر است؛ در گواهی‌نامه‌هایی که می‌گیرند اسمی از زندان وجود ندارد و مشخص نیست که این افراد در زندان دوره دیده‌اند. او اضافه کرد: خدمات در زندان ارائه می‌شود، بدون اینکه اسمی از زندان روی این افراد باقی بماند، اما وقتی این افراد از زندان خارج می‌شوند، احتیاج به شغل و درآمد دارند تا بتواند در وهله اول خودشان و سپس خانواده‌شان را اداره کند، اما میبینیم کسانی که به زندان هم وارد نشده‌اند، مشکل اشتغال را دارند.
زهرا سلیمانی
- 17
- 3
