جامعه در شرایط سختی به‌سر می‌برد. از طرفی فشارهای اقتصادی و نوسانات ارزی زندگی را برای مردم سخت‌تر از قبل کرده است. از طرف دیگر سهولت دسترسی به انواع مواد مخدر و تنوعی که در بازار این مواد وجود دارد مانند چراغ سبزی جوانان و حتی کودکان را به سوی خود می‌کشد. پایین آمدن سن اعتیاد آسیب‌هایی را به همراه خود دارد که همین آسیب‌ها چرخه‌وار شرایط را برای زندگی سخت‌تر خواهد کرد و شرایط سخت آسیب‌های بیشتری به همراه خواهد داشت.
یک فعال حوزه زنان بر اینکه حدود ۱۵ سال پیش فاصله اعتیاد تا کارتن خوابی ۱۵ تا ۲۰ سال بود، اما امروز به پنج سال رسیده است، تاکید کرد. لیلا ارشد گفت: وقتی به ابزار مقابله‌ای مجهز نیستیم این اتفاقات بیشتر رخ می‌دهد. او با بیان اینکه سال‌هاست، آرزو دارم کاش می‌توانستیم، مشاوره را با پذیرش با دفترچه درمان بیمه انجام دهیم، گفت: فرد آسیب دیده چطور می‌تواند ساعتی ۱۵۰ هزار تومان پول مشاوره در هر هفته بدهد؟ هرچند دفترچه‌های ما برای ویزیت درمانی و پزشکی هم نمی‌توانند پاسخگو باشد.
از طرفی مدیرکل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه خیرین ما کمتر وارد حیطه پیشگیری می‌شوند، گفت: مهارت فرزند پروری در خانواده‌های ایرانی ضعیف است و متولی مشخصی هم ندارد. عارف وهاب‌زاده با بیان اینکه هیچ موضوعی مهم‌تر از پیشگیری و مصون‌سازی نیست، گفت: وزیر کشور چند سال است که رویکرد اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر را مطرح کرده که یک بعد مهم آن استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد است.
مشارکت مردم در حوزه پیشگیری از اعتیاد مهم است. بودجه ستاد در این امر در سال‌جاری برای پیشگیری محدود و در حد ۳۳ میلیارد تومان بوده است. مدیرکل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه ادامه داد: طرح‌هایی که در قالب تفاهمنامه با دستگاه‌ها داریم، غالبا از سوی استان‌ها به دست ما می‌رسد و تاکید ما هم استفاده از همین ایده‌های نو است.
کاهش سن کارتن‌خوابی قابل پیش‌بینی بود
یک جامعه‌شناس شرایط اجتماعی از قبیل نابسامانی‌های خانواده، تک سرپرستی، بی‌سرپرستی و مشکلاتی مانند اعتیاد پدر، مادر و دوستان و فرار از خانه را زمینه‌ساز اعتیاد در سنین جوانی عنوان می‌کند و به «آرمان» می‌گوید: افرادی که به کارتن خوابی و گرمخانه‌ها روی آورند افزایش پیدا کردند. علاوه بر آن وقتی اطراف شهرها شهرک‌های حاشیه‌نشین داریم، شهرستان‌ها امکانات مناسبی برای زندگی ندارند و خانواده‌ها در فقر زندگی می‌کنند فرزندان به شهرهای بزرگ‌تر و مهاجرپذیر روی می‌آورند.
امان‌ا... قرایی‌مقدم با اشاره به اینکه در جامعه ما سن کارتن خوابی پایین آمده است، ادامه می‌دهد: از قبل هم مشخص بود که سن کارتن خوابی کاهش پیدا می‌کند و این مساله فقط به شهرهای بزرگ مانند تهران و مشهد و شیراز محدود نمی‌شود. هم اکنون ۱۲ میلیون حاشیه نشین داریم که هر کدام فرزندانی دارند که در وضعیت بی‌سامان بسر می‌برند. البته تمام حاشیه نشینان ایرانی نیستند و برخی از افغانستان و پاکستان به ایران مهاجرت کرده‌اند، کودکان این خانواده‌ها اغلب مجبور به کار و تکدی‌گری در سطح شهر شده‌اند. این جامعه‌شناس فقر را زمینه‌ساز فضای نادرست اجتماعی و بی‌خانمانی اعلام می‌کند و می‌گوید: وقتی مهاجرت از شهرهای کوچک‌تر به بزرگ‌تر گسترش می‌یابد، در پی خود چنین شرایطی را خواهد داشت.
والدین اقتدار ندارند
فقر و شرایط سخت اجتماعی و از طرفی تنوع و سهولت دسترسی به مواد مخدر باعث می‌شود، بسیاری از جوانان به این مساله آلوده شوند. قرایی‌مقدم با بیان اینکه خانواده سالم و امن می‌تواند مانعی برای نفوذ این مسائل به فرزند شود، توضیح می‌دهد: خانواده‌ها نابسامان شده‌اند و سرپرستی در خانواده ضعیف، کنترل و نظارت در خانواده خیلی ضعیف شده است؛ به دلیل اینکه کنترل و اقتدار مشروعی که والدین داشتند، در شرایط کنونی وجود ندارد، شاهد مسائلی مانند فرار دختران از شهرستان‌ها به تهران و هجوم کودکان بی‌سرپرست و تک‌سرپرست و خانواده نابسامان که بیشتر در جنوب شهر دیده می‌شوند، خواهیم بود که همه به دلیل نابسامانی است.
این جامعه‌شناس با تاکید بر اینکه وجود انواع مواد مخدر در جامعه یک حقیقت است، ادامه می‌دهد: وجود دوستانی که کودکان و جوانان را برای مهاجرت به شهرهای دیگر دعوت می‌کنند، هم حقیقتی است که نمی‌توان نادیده گرفت. مساله ورود جوانان به سیگار و قلیان دروازه ورود آنها به مواد مخدر می‌شود که با طی این روند مسلم است که اعتیاد به کارتن خوابی را در پی خواهد داشت. اینها جمع می‌شوند و سنن اعتیاد پایین می‌آید. از طرفی کودکان کار از هر نوع در جامعه بیشتر می‌شود.
پایین آمدن سن اعتیاد تا دوره ابتدایی
قرایی‌مقدم شرایط و جو اجتماعی و فضای حیاتی را زمینه‌ساز مشکلات کنونی جامعه می‌داند و ادامه می‌دهد: در تئوری فضای حیاتی دو دسته نیرو وجود دارد نیروهای برانگیزنده، اینکه کودکان در سن پایین‌تری به اعتیاد، بی‌جایی و فراراز خانه روی آورند نشان دهنده این است که اعتیاد بر نیروهای بازدارنده غلبه پیدا کرده است. سن اعتیاد تا اواخر دوره ابتدایی پایین آمده است، این جامعه به کجا می‌رود؟پیش از این گرمخانه‌ای نبود و اینها در مناطق معینی یا در سرما می‌میرند یا مسائل دیگری برای آنها به وجود می‌آمد. در سال‌های اخیر شاهد ساخته شدن گرمخانه‌ها برای معتادان هستیم و پیش از آن بسیاری از معتادان گوشه پیاده‌روها می‌میردند.
این جامعه‌شناس شرایط کنونی جامعه را نفی کننده هر نوع پیشگیری اعلام کرده و توضیح می‌دهد: به نظر بنده با وضعیت کنونی نمی‌توان از حادتر شدن شرایط پیشگیری کرد در شریطی که مسائل اقتصادی قدرت خود را به رخ کشیده است، شکاف طبقاتی افزایش پیدا کرده و مساله ریزش افراد از طبقه متوسط به پایین افزایش پیدا کرده است. این نا بسامانی اقتصادی هر ساعت بیش از گذشته می‌شود، مسلم است که آمار اعتیاد با این شرایط کاهش پیدا نخواهد کرد، چون ابتدا مساله تامین هزینه زندگی مطرح است و بعد از آن دیگر مسائل. برای چیست که دختری را در سنین کودکی به ازداج وادار می‌کنند؟ علاوه بر فقر فرهنگی فقر اقتصادی زمینه‌ساز این مسائل خواهد بود. چشم انداز مناسبی برای پیشگیری نمی‌بینم.
تجربه مواد مخدر در دودرصد دانش‌آموزان
در سال ۸۰ نیم درصد از جمعیت دانش آموزی دوم متوسطه تجربه مصرف داشتند که در سال ۹۰ به یک درصد و در سال ۹۵ به دو درصد رسیده است. افزایش پنج ساله اخیر بیشتر ناشی از افزایش مصرف ماده گل است. سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر در اردیبهشت ۹۷، با بیان اینکه در تفاهمنامه با ناجا پاکی فضای مدارس تا شعاع ۵۰۰ متری در سال گذشته در دستور کار قرار گرفت، گفت: با ورود عالمانه پلیس به مدارس، مراکز مشاوره، مساجد و... تلاش کردیم پلیس نقش اجتماعی پررنگ تری ایفا کند.
پرویز افشار اعلام کرد که در سال گذشته در شعاع ۵۰۰ متری مدارس سراسر کشور یک تن و ۹۰۰کیلوگرم مواد مخدر در حد نیم گرم و یک گرم کشف شده که نشان دهنده سخت شدن دسترسی به مواد است که در سال جدید هم به جد دنبال می‌شود. به گزارش ایسنا، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه در سال گذشته قریب به یک میلیون معتاد در بیش از هشت هزار و ۶۰۰ مرکز کاهش آسیب و درمان و انواع مراکز اقامتی، تی سی‌ها و... تحت درمان قرار گرفتند عنوان کرد: در حال حاضر بیش از دو هزار و ۵۰۰ دی.آی.سی گذری(مرکز کاهش آسیب گذری) فعال هستند.
آیدین پورخامنه
- 10
- 2
