برخی والدین از کودکان خود به‌عنوان کالا و یا مدل در دنیای مد در شبکه‌های مجازی استفاده کرده و توجهی به تبعات و تاثیر آن در شکل‌گیری ابعاد شخصیتی فرزند خود ندارند. فعالیت کودکان در حرفه مدلینگ در دنیای مجازی باعث شده تا توجه به ظاهر کودک به صورت مداوم در کودک تقویت و در نهایت باعث کلیشه‌ای‌شدن ژست‌های کودک شود. در این حرفه رفتارهای کودکان به دور از رفتارهای دنیای کودکانه و دنیای طبیعی است و این امر می‌تواند در رشد ابعاد مختلف شخصیتی او مشکلاتی ایجاد کند.
شهرت کاذبی در اثر انتشار عکس‌های مدلینگ کودکان در فضای مجازی ایجاد می‌شود. در اثر ایجاد این شهرت کودک می‌آموزد که بدون تلاش هم می‌توان موفق شد و در ظاهر کودک را به آینده خوشبین می‌کند در حالی که می‌دانیم این احساس، یک احساس کاذب است، این در حالی‌ست که کودک در دنیای واقعی دیگر احساس اعتمادبه‌نفس دنیای مجازی را نخواهد داشت.
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان درباره والدینی که هدفمند و آگاهانه نسبت به انتشار تصاویر کودکانشان اقدام می‌کنند، گفت: والدینی که با هدف مدلینگ کودکانشان، درآمدزایی می‌کنند، فارغ از آسیب روانی، کرامت کودک را خدشه‌دار می‌کنند و این موضوع از مصادیق بارز کودک‌آزاری محسوب می‌شود، چراکه آنها با خدشه‌دارکردن روحیات کودک کسب درآمد و صرفا سودجویی می‌کنند لذا طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، این مسأله قابل پیگیری است.
به گزارش ایسنا، هاله سری در نشست «نمایش کودکان در فضای مجازی؛ آسیب‌شناسی نقض حریم خصوصی کودکان توسط والدین»، مولفه اساسی در بحث حریم خصوصی را رضایت و اراده فرد دانست و یادآور شد: رضایت و اراده، حریم خصوصی را از حریم غیرخصوصی تفکیک می‌کند، با توجه به اینکه کودکان از آگاهی و اراده کافی برخوردار نیستند، اصل بر عدم رضایت کودکان بر نقض حریم خصوصی‌شان است. اصل بر این است که رضایت ندارند و حریم خصوصی‌شان شکسته شود.
تصویر کودک حریم خصوصی است
این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه دایره حریم خصوصی کودکان بسیار گسترده است، تصریح کرد: یکی از مصادیق حریم خصوصی تصاویر افراد است و تصویر کودک مصداق بارز حریم خصوصی اوست، این در حالی‌ست که اگر والدین نسبت به انتشار تصاویر کودکشان در فضای مجازی اقدام کنند حریم خصوصی او را نقض کرده‌اند، اما آیا قانونگذار برای نقض حریم خصوصی مجازاتی در نظر گرفته است یا خیر؟ عضو کمیته انجمن حمایت از حقوق کودکان ادامه داد: تعدادی قوانین داریم که به‌صورت کلی به این موضوع پرداخته است، در حال حاضر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱ که دارای ۹ ماده است وجود دارد که به صورت کلی اشاره شده اگر سلامت و بهداشت روانی کودک مورد آسیب قرار گیرد و هر نوع اذیت و آزاری موجب صدمه اخلاقی و روانی کودک شود قابل پیگیری قانونی است. در قانون جرائم رایانه‌ای نیز به این مسأله پرداخته شده که به‌صورت کلی اشاره کرده اگر فردی بدون رضایت فرد دیگری نسبت به انتشار تصاویر او اقدام کند و موجب هتک حیثیت و ضرر آن فرد شود، این کار جرم تلقی می‌شود.
هدف آگاه‌سازی خانواده‌هاست
بنابر اظهارات سری، بین اشتراک‌گذاری که والدین در فضای مجازی انجام می‌دهند و اشتراک‌گذاری هدفمند تفاوت وجود دارد، قانونگذار و مجریان قانون قصد ندارند که هر والدینی که نسبت به اشتراک‌گذاری تصویر فرزندشان در فضای مجازی اقدام می‌کنند آنها را مجازات کنند، در این زمینه، هدف آگاه‌سازی خانواده‌ها نسبت به عواقب این کار است. وی معتقد است که مسأله و نتیجه‌ای که پس از انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی وجود دارد به‌خطرافتادن امنیت کودکان است، زیرا همان‌طور که افراد سالم و بیمار در سطح جامعه زندگی می‌کنند، در فضای مجازی نیز افراد سالم و بیمار در کنار یکدیگر صفحات مجازی را رصد می‌کنند. افراد بیمار با سوءنیت و اهداف خاصی تصاویر کودکان را پیگیری می‌کنند و این مسأله برای کودکان بسیار آسیب‌زاست، چرا که آنها با هدف سوءاستفاده و لذت جنسی عکس‌ها را پیگیری می‌کنند و این زنگ خطری برای خانواده‌هاست.
موضوع کودک‌ربایی
این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه به موضوع کودک‌ربایی در این زمینه اشاره کرد و افزود: زمانی که تصاویر کودکانمان را در فضای مجازی به اشتراک می‌گذاریم، در واقع وضعیت زندگیمان نیز به اشتراک گذاشته می‌شود و محله‌ای که کودک بیشتر رفت‌وآمد می‌کند رصد می‌شود، افرادی که با سوءنیت در فضای مجازی حضور دارند می‌توانند به‌راحتی به خواسته خودشان برسند. وی با بیان اینکه شاید در حال حاضر پرونده‌ای با این موضوع در دادگستری‌ها مطرح نشده باشد، گفت: پیش‌بینی می‌شود در آینده دادگستری‌ها با پرونده‌های این‌چنینی روبه‌رو شوند، پس اکنون که هنوز آمار این پرونده‌ها افزایش پیدا نکرده از وقوع این مسائل در حوزه کودکان پیشگیری کنیم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را داریم، گفت: در صورتی که این لایحه در شورای نگهبان تصویب شود می‌توان گام‌های بزرگی در حوزه کودکان برداشت. سوءرفتار در این لایحه پیش‌بینی شده است و هرگونه بی‌توجهی، سهل‌انگاری و کوتاهی در انجام تکالیف نسبت به کودکان و سوءرفتار نسبت به کودکان جرم‌انگاری شده و جزء موارد مخاطره‌آمیز دانسته شده است، پس اگر این لایحه تصویب شود می‌تواند به نحوی در پیشگیری این مسائل در حوزه کودکان کمک کند.
والدین مالک فرزندشان نیستند
در ادامه دکتر فاطمه نوری‌راد پژوهشگر حوزه رسانه و کودک گفت: کودکان موجوداتی دارای احساس هستند و تنها تجربه‌شان از بزرگ‌ترها کمتر است، حال آنکه عموما والدین تصور می‌کنند مالک فرزندانشان هستند. امروزه کودکان از زمان تولد همه لحظاتشان ثبت و ضبط می‌شود و در معرض همگان قرار می‌گیرد، این در حالی‌ست که ما به این نحو هویت فرزندمان را می‌سازیم و اجازه نمی‌دهیم که کودکمان در نوجوانی هویت خودش را تغییر دهد. به گفته نوری‌راد نمایش‌دادن کودکان در هر جایی موجب شکل‌گیری تصویری در اذهان عمومی می‌شود که این تصویر به چگونگی شکل‌گیری هویت کودک کمک می‌کند.
هویت موضوع بین‌الاذهانی است، افراد خود را در آینه دیگران می‌شناسند، حال آنکه ما به کودکمان اجازه نمی‌دهیم خودش نشان دهد دارای چه هویتی است، وی افزود: شاید کودکمان نخواهد زمانی‌که شعری می‌خواند تصویری از او منتشر شود این در حالی‌ست که به کودکان پاداش می‌دهیم شیرین کاری کند یا شعر بخواند. این مسأله باعث می‌شود که کودک شخصیت مهر طلب داشته باشد، یعنی برای اینکه نشان دهیم تو وجود داری لازم است به تائید دیگران برسی، هرچقدر مهر و تائید دیگران بیشتر باشد یعنی تو بیشتر وجود داری، این موضوع یکی از بزرگ‌ترین پیامدهای منفی را به‌دنبال دارد که ما به آن توجه نداریم. این پژوهشگر حوزه کودک و رسانه معتقد است که باب‌شدن فضایی که چه کسی می‌تواند با اشتراک‌گذاشتن عکس فرزندش لایک بیشتری کسب کند، خانواده‌ها را در مسیر چشم و همچشمی قرار می‌دهد. وی ادامه داد: ژانری تحت‌عنوان مادران اینستاگرامی وجود دارد که هویت خود را در اینستاگرام با کودکشان تعریف می‌کنند، کودکی که به مرور تبدیل به منبع کسب درآمد می‌شود.
این مادران بدون اینکه حتی خودشان بدانند به فرزندشان به‌عنوان کالا یا ابزاری نگاه می‌کنند و نمی‌دانند که کودکشان را آزار می‌دهند و حقوق روحی و روانی آنها نادیده گرفته می‌شود. این پژوهشگر حوزه کودک و رسانه با بیان اینکه با ورود شبکه‌های اجتماعی تفاوت امر خصوصی و عمومی به‌طور کامل برداشته شده است، یادآور شد: کودک هیچ لحظه خصوصی ندارد، اتفاقی که افتاده این است که والدین نسبت به پیامدهای منفی که اتفاق می‌افتد آگاه نیستند. نوری‌راد افزود: به نظر آگاه‌سازی در این زمینه بسیار مهم و کمک‌کننده است.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که کودکانی که والدینشان برای آنها صفحه مجازی راه‌اندازی نکرده‌اند شاید در آینده خرده بگیرند، باید به این کودکان چه توضیحی داد؟ بیان کرد: اگر والدین برای کارشان دلیل داشته باشند و برای کودکشان موضوع را توضیح دهند، این موضوع برای کودک افتخار محسوب می‌شود، اما زمانی این سوال پیش می‌آید که کودک اعتمادبه‌نفس نداشته باشد چراکه شخصیت او مهرطلب شده است و می‌خواهد از دیگران تائید بگیرد تا خود را به اثبات برساند. زمانی که کودک در فضای منطقی رشد کرده باشد و شخصیت مهرطلب نداشته باشد، امیدوارم که چنین سوالی نپرسد.
- 10
- 5
