وضعیت کولبری زنان در کردستان

شاید صحبت‌های روز گذشته هلاله امینی، نماینده مردم کردستان در شورای عالی استان‌ها درباره کولبری زنان با لباس مردانه، اتفاقی یا خبر تازه‌ای نباشد، اما زمانی که به آمار بیکاری در استان‌های مرزی نگاهی می‌اندازیم و دشواری‌های این شغل سخت که مردان به هزاران زحمت بارهای صد کیلوگرمی را از مرزهای صعب‌العبور، برفی و یخ‌‎زده عبور می‌دهند تا مبلغ ناچیز بگیرند و آن را سر سفره خانواده‌شان ببرند، آن زمان است که کولبری زنان ابعاد جدیدی پیدا می‌کند. امینی گفته است: با زنان و دخترانی مواجه هستیم که مجبورند در نقش یک مرد یا پسر ظاهر شوند تا به صف طولانی کولبران بپیوندند. کولبری در ردیف سخت‌ترین شغل‌ها است که ریشه در فقر مطلق، نابرابری و توزیع ناعادلانه ثروت و امکانات در کشور دارد و کولبران در مناطق مرزی با خطرات بسیاری مواجه‌اند و به همین دلیل شاید بیمه می‌توانست کمی از دغدغه‌های آنان را برای آینده خود و خانواده‌هایشان کم کند، اما مسئولان می‌گویند، چون کولبری شغل پایدار نیست، به‌عنوان شغل اصلی تلقی نمی‌شود.

اين در حالي است که در بسياري از مناطق کردنشين کولبران زن در کنار مردان قدم به قدم کوه‌هاي صعب‌العبور را طي مي‌کنند تا کمک خرجي براي زندگي‌شان باشند. وجيهه بانوي ۴۰ ساله‌اي است که سال گذشته عکس‌هاي او در شبکه‌هاي اجتماعي در هنگام کولبري بازتاب فراواني داشت، اين بانوي اهل شهرستان سقز درباره شغلي که انتخاب کرده مي‌گويد: کار براي ما عار نيست، ولي کولبري زود چهره‌ها را مي‌شکند و رنگ و روي جواني را از بين مي‌برد. چندين باري به کوه رفتم و بار آوردم، اما ديگر توان رفتن ندارم، ولي بسياري از زنان را مي‌شناسم که در ماه چندين بار به کوه مي‌روند و با همسران‌شان کولبري مي‌کنند. وجيهه از انگيزه اش براي انجام کار دشوار کولبري مي گويد: از سر ناچاري مجبور به کار هستيم، چون همسرم به تنهايي نمي‌تواند خرج زندگي را تامين کند. وقتي باري مي‌بردم سنگين بود، توان مي‌خواست، چهار يا پنج ساعتي راه مي‌رفتيم. اما تحمل مي‌کردم همه‌اش به اين فکر مي‌کردم که بايد پول در بياورم و به اين پول نياز داريم.

افزايش کولبري در ميان بانوان

هژير علوي، نماينده استان کردستان در تشکيلات خانه کارگر نظرات قابل تأملي دارد. او با اشاره به اينکه صحبت‌هاي خانم هلاله اميني در مورد کولبري زنان مصداق بارز شرايط سخت و آمار بالاي بيکاري در استان کردستان است، به «آرمان ملي» مي‌گويد: وقتي در روستاها کشاورزي و دامداري جوابگوي نياز مردم براي گذران زندگي‌ نيست، زنان کرد هم نمي‌توانند دست روي دست بگذارند و مجبور هستند وارد شغل کولبري شوند. همان‌طور که بانوان در شمال کشور در مزارع برنج کمک حال همسران‌شان هستند، زنان اين منطقه نيز با لباس مردانه به جابه‌جايي بارهاي سنگين مي‌پردازند، کما اينکه آنها با لباس مردانه در دامداري و کشاورزي همواره حضوري پررنگ داشته‌اند و تعجبي ندارد آنها کولبر هم باشند. وي در ادامه افزود: من به عينه مي‌بينم که کولبري در ميان خانم‌ها افزايش داشته و آنها نمي‌خواهند در برابر بار سنگين مشکلات و بيکاري شانه خالي کنند. در سردشت، پيرانشهر، مريوان و ... اين وضعيت وجود دارد.

تعطيلي بازارچه‌هاي مرزي غيرکارشناسي بود

در ادامه بايد به اين نکته اشاره کرد که تعطيلي بازارچه‌هاي پيله‌وري در نقاط مرزي، نقش مهمي در مشکلات اقتصادي و افزايش آمار بيکاري در شهرهاي مرزي همچون سقز، مريوان و بانه دارد. در اين بازارچه‌ها بسياري از تاجران حجره دارند و با کردستان عراق معامله مي‌کنند. گروهي از کولبران نيز که مجوز حمل کالا دارند از اين راه کسب درآمد مي‌کنند. در اين رابطه نماينده بانه در مجلس شوراي اسلامي به «آرمان ملي» مي‌گويد: در شهرستان بانه ما کولبري زنان را تا به حال مشاهده نکرده‌ايم، اما افرادي داريم که با مدرک فوق ليسانس و پيرمردهايي ۷۰-۸۰‌ساله کولبري مي‌کنند. محسن بيگلري در ادامه خاطر نشان کرد: اين يک واقعيت است که کردها به‌دليل شرايط بيکاري و سختي‌هاي زندگي، رو به کولبري آورده‌اند اما عزت‌شان بيشتر از آن است که خانم‌ها را به کولبري ببرند. هرچند که زنان در مشاغلي نظير کشاورزي و دامداري با لباس مردان در کنار همسرشان کار مي‌کنند اما چون کولبري آنقدر کار سختي است که يک زن نمي‌تواند در هواي سرد طاقت‌فرسا و کوه‌هاي صعب العبور به اين شغل بپردازد و اين کار براي زنان غيرممکن به حساب مي‌آيد، نمي‌توان آن را تاييد کرد. حالا اگر اين کار را آنها براي رفع بخشي از مشکلات زندگي‌شان انجام مي‌دهند بايد به غيرت‌شان آفرين گفت چون بسيار کار خشن و سختي است. وي درباره آخرين وضعيت بازارچه مرزي شهرستان بانه مي‌افزايد: اين بازارچه به‌دليل عدم کار کارشناسي دولت تعطيل شد در حالي که اين بازارچه‌ها براي دور زدن تحريم‌هاي ظالمانه بسيار موثر بود، بازارچه‌هاي کولبري بهترين راه براي دور زدن تحريم‌ها هستند ولي دولت به‌صورت غيرکارشناسي بازارچه‌ها را بسته و دائم به ما وعده مي‌دهند بازارچه‌هاي مرزي بانه و سقز باز مي‌شود، ولي همواره مشکل دولت مرکزي عراق را بهانه مي‌کنند و هنوز باز نشده، به اين دليل ما از دولت آقاي روحاني گلايه مند هستيم. بيگلري در پايان خاطرنشان کرد: اميدواريم دولت سر اين موضوع وقت بگذارد و با راهکارهاي منطقي بازارچه‌هاي مرزي را در جهت رفع مشکلات مردم و دور زدن تحريم‌ها بازگشايي کنند. شرکت‌هايي همچون خودروسازان و ديگر شرکت‌ها که شامل تحريم‌ مي‌شوند، به وسيله اين بازارچه‌ها مي‌توانند کالاي مورد نيازشان را به کشور وارد کنند و از سوي ديگر نقش قابل توجهي در کاهش آمار بيکاري در ميان جوانان مناطق کردنشين داشته باشند.

وحید استرون