کابوسی به نام «جنگ» و رویایی به نام «صلح»؛ این داستان روزگار جنگ‌زده ما است؛ داستانی که در تقویم روزگار بارها و بارها تکرار شده است. جنگ و صلح تاریخی بسیار طولانی به درازای تاریخ زندگی بشریت دارد. جدا از همه تلاش‌های علمی و قانونی برای پایان بخشیدن این کابوس تکراری، روزشمار تاریخ بشریت بارها و بارها شاهد این کابوس تکراری بوده است. اصلا صلح را باید با جنگ معنا کرد؛ یک نگاه به خاورمیانه داشته باشید؛ این روزها بازار جنگ در خاورمیانه رونقی دارد که صلح و سازش ندارد. تنها کافی است که در میان خبرها کمی جستوجو کنی؛ خبر یک، عکس یک، همه و همه مربوط به جنگ است، همه از جنگ حرف می‌زنند. اصلا این‌که می‌گویند «صلح زنگ تفریح بین دو جنگ است» یا «صلح، آتش‌بس میان دو جنگ»؛ نشان از همین دارد که جنگ یک رخداد تکرارشدنی است و همین تکرار، کابوس این روزهای ما شده است، پایان هر جنگ، آغاز جنگ دیگری است.
بهانه‌ای برای توجه و تقدیر از زنان و مردان بشردوست
صلح در دنیای امروزِ ما مثل کبوتری است که همیشه در تیررس شکارچی قرار دارد. تنها با لمس ماشه، تیر شلیک می‌شود و عمرش به پایان می‌رسد. جنگ پدیده ناخوشایندی که بارها و بارها درطول تاریخ تکرار شده؛ یک کابوس تکراری. همین حالا؛ یعنی ٢٩ می روز بین‌المللی حافظان صلح ملل متحد، یمن، سوریه و عراق همه زیر چتر این کابوس سیاه قرار دارند. روز بین‌المللی حافظان صلح ملل متحد که در ٢٩ می ماه هر سال در سراسر جهان برگزار می‌شود، بهانه‌ای است برای توجه و تقدیر از زنان و مردانی که سازمان ملل متحد را در ماموریت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی همراهی می‌کنند. همچنین این روز گرامیداشت انسان‌هایی است که در راه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی جان خود را از دست داده‌اند. در ١١ دسامبر سال ٢٠٠٢ میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در طی قطعنامه ١٢٩/٥٧ و با درخواست دولت و سازمان حافظان صلح اوکراین، روز ٢٩ می ماه را به‌عنوان روز بین‌المللی بزرگداشت حافظان صلح ملل متحد برگزید. روز ٢٩ ماه می یادآور سالگرد تأسیس «سازمان نظارت بر آتش‌بس سازمان ملل متحد» در سال ١٩٤٨ برای نظارت بر آتش‌بس جنگ اعراب و اسراییل به‌عنوان نخستین ماموریت حفظ صلح این سازمان است. طبق آمارهای ارایه‌شده از سوی سازمان ملل از سال ١٩٤٨ تا ٢٠١٥ میلادی، ٣هزار و ٣٥٨ نظامی، پلیس و افراد غیرنظامی برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی جان خود را از دست داده‌اند.
کلاه آبی‌ها
نیروهای حافظ صلح سازمان ملل یا همان کلاه آبی‌ها نیرویی متشکل از واحدهای نظامی است که به منظور ترک مخاصمه بین دو نیروی نظامی درگیر چه داخلی و چه بین کشوری قرار می‌گیرند تا در جایی دیگر مشکل از طریق دیپلماسی و سیاسی حل شود. این نیروها به درخواست طرفین درگیر از طرف سازمان ملل اعزام می‌شوند. تصمیم‌گیری برای اعزام کلاه آبی‌ها به عهده شورای امنیت سازمان ملل است که از طریق دبیرکل سازمان ملل متحد هدایت می‌شود.
نخستین اقدام نیروهای حافظ صلح سازمان ملل
نخستین اقدام سازمان ملل متحد که به عنوان عملیات حفظ صلح شناخته شده است، عملیات سازمان نظارت بر ترک مخاصمه ملل متحد است. این هیأت ناظر، متعاقب نخستين جنگ اعراب و اسراییل در ۱۹۴۸ به وجود آمد و تبدیل به منبع اصلی برای تغذیه سایر عملیات حفظ صلح شد. در آن زمان هنوز عنوان نیروی حافظ صلح به آنها اطلاق نمی‌شد اما با بروز بحران کانال سوئز برای حل این مشکل دبیرکل وقت سازمان ملل مبادرت به تشکیل نخستين نیروی حافظ صلح ملل متحد، یعنی نیروی اضطراری ملل متحد کرد و اصول ناظر به تشکیل و فعالیت نیروی مذکور، الگوی عملیات بعدی سازمان در زمینه حفظ صلح شد. تاکنون عملیات از این نوع توسط سازمان ملل ناظر بر جداسازی در منطقه جولان (آندوف)، نیروی حافظ صلح سازمان ملل در قبرس (یونفیسیپ)، گروه ناظر نظامی سازمان ملل در هند و پاکستان (یونموجیپ) و نیروی موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند؛ زیرا به لحاظ مساعدت حضور آنها به حفظ آرامش در منطقه و خطر شعله‌ور شدن مجدد نبرد در صورت خروج نیروهای مذکور، مأموریت آنها تاکنون توسط شورای امنیت، مکررا تمدیدشده است.
ویژگی‌های نیروهای حافظ صلح سازمان ملل
بین‌المللی بودن ازجمله ویژگی‌های این نیروهای حافظ صلح سازمان ملل است. نیروهای حافظ صلح سازمان ملل از خصیصه بین‌المللی‌بودن برخوردار است به این معنی که افراد تشکیل‌دهنده آن از کشورهای مختلف هستند؛ اما با وجود خصیصه چندملیتی خود، به عنوان واحدهای نظامی منسجم و کارآمد عمل می‌کنند. بیطرفی دیگر ویژگی این نیروها است. نیروهای حافظ صلح باید بیطرفی خود را در مناقشه موجود حفظ کنند، درواقع اعزام آنها با هدف برقراری صلح است؛ اگر قرار باشد آنها بیطرفی خود را نقض کنند نه‌تنها امکان شروع مجدد درگیری وجود دارد بلکه ممکن است اهداف سازمان را نیز زیر سوال ببرد.
یکی دیگر از ویژگی‌های این نیروها عدم استفاده از زور است. نظر به ماهیت غیرقهری و مسالمت‌آمیز، نیروهای حافظ صلح صرفا به منظور دفاع از خود و به‌عنوان آخرین راه چاره، مجاز به استفاده از زور هستند. سلاح اصلی نیروهای حافظ صلح صرف حضور آنها در منطقه است و تأثیر و کارایی آن به ابعاد نیرو و قدرت سلاح آن بستگی ندارد، درواقع سلاح‌های در اختیار این نیروها از نوع سبک است که در دفاع از خود مورد استفاده قرار می‌گیرد. دفاع از خود به صورت مقاومت در برابر استفاده از زور به منظور بازداشتن نیرو از انجام وظایفش به موجب حکم مأموریت مصوب از سوی شورای امنیت تعریف شده است. نظارت بر آتش‌بس و ترک مخاصمه، کنترل مرزها، جداسازی نیروهای متخاصم و حائل‌شدن بین آنها، نظارت بر مبادله اسرای جنگی نیز وظایف نیروهای حافظ صلح سازمان ملل است.
جان‌پناه‌هایی برای صلح
جان‌پناهان صلح بی‌شک مناسبت‌ترین عنوان برای تعریف گروه‌های صلح‌طلبی است که در روزگار درگیر جنگ ما، صدای صلح را فریاد می‌زنند. یانیس ریتسوس، شاعر یونانی می‌گوید: «باید همه این چراغ‌ها را خاموش کنم/ باید همه این پرچم‌ها را تا کنم/ بعد با هم چراغ‌ها را روشن می‌کنیم/ با هم پرچم‌ها را برافراشته می‌کنیم/ این دشمنی نباید ادامه پیدا کند/ دستم را بگیر.»
منادیان آرامش در جهان
امسال در حالی روز جهانی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر را پشت‌سر نهادیم که این روز در جمعیت هلال‌احمر ایران با شعار( دنیایی در انتظار صلح ) مزین شده بود. به راستی که هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران با بکارگیری نیروهای متعهد و تربیت انسان‌های فداکار و ایثارگر می‌کوشد که سفیر صلح و دوستی و فرشته نجات مصدومان و گرفتارانی باشد که در شرایط دشوار و ناگوار زندگی در چنگال حوادث گرفتار می‌شوند. صلح، نماد نوع‌دوستی و همزیستی مسالمت‌آمیز است و جمعیت هلال‌احمر پیام‌آور این الگوی ارزشمند در عرصه بین‌المللی و گویای حقِ حیات قایل‌شدن برای هر ایده و عقیده‌ای است. پس چه خوب است ما هم در این عرصه همقدم و همپا با سفیران صلح و دوستی شویم و در جامه عمل پوشیدن به این هدف والای جمعیت همنوا شویم.
قطعا صلح در جهانی که حقوق بشر روز به روز با انواع سلاح‌ها و رفتارهای خشونت‌آمیز نقض می‌شود، برقرار نخواهد شد. «انسان آرام، دنیای آرام» یک واقعیت انکارنشدنی است. خشونت در دنیایی که انسان‌ها در آن به نوعی فرمانروایی می‌کنند با بی‌حرمتی و نقض حقوق همدیگر افزایش پیدا می‌کند و تنها قربانیان آن، دیگر همنوعانشان خواهند بود.
گمان می‌کنم قلب آزرده جهان امروز ما تنها به‌خاطر وجود انسان‌هایی می‌تپد که هنوز هم پرچم صلح را در میان این همه خشونت و بی‌رحمی بالا نگه داشته‌اند، قطعا با تأملی کوتاه بر اهداف بشردوستانه و صلح‌طلبانه آنها و پی‌بردن به اصول و اهداف انسانی‌شان می‌توان این قشر را منادیان صلح و آرامش در جهان دانست.
حال این سوال پیش می‌آید که آیا جهان عاری از خشونت دست یافتنی است!؟ جواب این سوال کاملا گویاست. صلح در جهان زمانی برقرار می‌شود که انسان‌ها رفتارهای خشونت‌آمیز خود را اصلاح کنند، اختلافات را کنار بگذارند و همه نسبت به هم درک متقابل داشته باشند.
وجود محبت بین انسان‌ها پیامدش صلح است، انسان‌ها همواره باید افرادی را الگوی خود قرار دهند که عاملان صلح در جهان بوده‌اند، صلح زمانی تحقق پیدا خواهد کرد که دوستی بین انسان‌ها رواج یابد و از انرژی‌های موجود در کره زمین تنها برای پیشرفت و آبادانی استفاده شود نه برای تخریب و ویرانی! صلح زمانی برقرار می‌شود که کرامات انسانی حفظ شود و همه انسان‌ها به حقوق هم احترام بگذارند، وجود یکدیگر را قدر بدانند و دست از کشتار بردارند. صلح نیازمند جان‌های صلح‌طلبی است که آن را خوب ببینند، بشناسند و برای استقرار آن تلاش کنند به امید روزی که در سرتا سر این کره خاکی صلح پایدار برقرار شود.
خوی مالکیت درنده می‌تازد
هر روز که به روزنامه‌ها و جراید نگاه می‌کنیم شاهد جنایت‌های هولناک از سرزمین‌هایی هستیم که ما انسان‌ها بر خود تحمیل می‌کنیم؛ جنایاتی که فقط برای به دست آوردن منابع غنی و قدرت است، خوی مالکیت چنان درنده می‌تازد که جز کشتار و تباهی چیزی نمی‌ماند، ما انسانیم در یک دنیای واحد، همه در کنار هم می‌توانیم بهترین را بسازیم نه بدترین، باید باور کنیم که می‌توان به صلح دست یافت و برای حفظ صلح و کرامت انسانی تلاش کنیم. تلاش کنیم تا با ترویج گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز به دنیای آرام دست یابیم. باید از خودمان شروع کنیم، ما خود می‌توانیم آغازگر راهی روشن در جهت صلح و سازش باشیم، امروز فردایی است که ما با اعمال خود می‌توانیم تغییر دهیم، تغییری که به نفع انسان‌ها باشد فردایی که باور امروز ما شکل‌دهنده آن است. همه باید حافظان صلح باشیم. صلح میسر است اگر این خواستن را در جایی جستوجو کنیم که ذات آن ترویج صلح و دوستی است. جمعیت هلال‌احمر مروج صلح و دوستی در جهان است و جوانان آن محافظان این امر مقدس، اموری که می‌توان از امروز به دنبال آن رفت.
- 19
- 5
