مردم از دروغ و مدیریت ناکارآمد خسته‎اند/ مدیریت کشور سرمایه اجتماعی خود را از دست داده است

رویداد۲۴، اعظم آهنگر، جامعه‎شناس،کارشناس مسائل اجتماعی، بر این عقیده است که دروغگویی و مدیریت ناکارآمد بسیاری از مسئولان و صاحب منصبان باعث شده تا ریشه بی‌اعتمادی در جامعه ایجاد شود و مردم به سبب دروغ‌های پی‎درپی، ناکارآمدی، رانت و فسادی که بین مسئولان جامعه رواج پیدا کرده است، هیچ‌کدام از حرف‌های دولتمردان و مسئولین را باور نکنند. 

«بی‌اعتمادی» مهمترین مولفه این روزهای ما ایرانیان است، آنقدر به همه مسائل بی‎اعتماد شده‌ایم که دیگر حتی حرف راست را هم باور نمی‌کنیم. 

اینکه چه شد ما ایرانی‌ها دیگر حتی به چشمان خودمان هم اعتماد نداریم، بحث طول و درازی است که قطعا بسیاری از ما مهمترین عوامل آن را به خوبی می‌دانیم. اما به نظر می‌رسد مهمترین دلیل این حجم عظیم و گسترده بی‌اعتمادی ما ایرانی‌ها، مربوط به ناکارآمدی و دروغ‌پردازی‌های است که برخی از مدیران و مسئولان جمهوری اسلامی به صورت مداوم به خورد مردم می‌دهند و هیچ ابایی هم از آن ندارند. همین رفتارها باعث می‌شود تا رفته رفته اعتماد عمومی مردم از بین برود تا جایی که مردم برای پیگیری اخبار دست به دامان رسانه‌های خارجی شوند. 

بی‎اعتمادی مردم نسبت به مسئولان به موضوعات خاصی هم اختصاص ندارد، از بحث علمی و فرهنگی گرفته تا سیاسی و اقتصادی. به طور مثال در موضوع غرق شدن کشتی سانچی، ازهمان لحظات ابتدایی اعلام شد که این کشتی که عازم کشور کره جنوبی است در اثر برخورد با کشتی فله بر چینی تصادف و آتش گرفته است. بازار شایعات در این زمینه هم بسیار داغ شد و برخی از شایعات مبنی بر مقصد این کشتی و اینکه سانچی از سوی آمریکا مورد هدف موشک قرار گرفته است، سریعا دست به دست می‌شد. بی‎اعتمادی جامعه به حکومت‎کنندگان به قدری زیاد است که سعی می‌کردند همین شایعات غیرمنطقی را بپذیرند و سخنان کارشناسانه مسئولین را دروغی بیش ندانند. 

دکتر اعظم آهنگر، جامعه‎شناس و عضو موسسه مطالعاتی و تحقیقاتی دانشگاه تهران در گفت‎وگو با رویداد۲۴، با اشاره به بی‎اعتمادی شدیدی که در میان مردم جامعه وجود دارد، گفت: تردید و بی‎اعتمادی در جامعه زمانی رخ می‌دهد که  اساس و پایه اصلی اعتماد مردم از یک جایی شکسته شده باشد. بعد از اینکه بخشی از اخبار به صورت واقعی و مطالبه‎گرانه از سوی مردم مطرح شد و واقعیت آن هم مشخص شد که مثلا اختلاس واقعا رخ داده است و از همان مناظرات انتخاباتی که رقبا سعی کردند پنجه بر صورت یکدیگر بکشند و یکسری اطلاعات پشت پرده که می‌توانست حرمت‌ها را حفظ کند، افشا کردند، این در نهایت منجر به این شد که مردم حس کنند که بی‎پناه هستند و اعتماد خودشان را به رسانه هم از دست بدهند. زیرا رسانه را به عنوان عاملی می‌دانستند که مدافع مردم نیست. 

این جامعه‎شناس در ادامه تصریح کرد: رسانه‌ها در برخی موارد به گونه‎ای رفتار کرده‌اند که مدافع حقوق مردم و مطالبات مردم  نبوده و بیشتر مدافع توجیه‎گر بی‎درایتی و  گاه اشتباهات مدیران بودند. در نتیجه مردم این موضوع را خواه و ناخواه به آنچه که می‌بینند مرتبط می‌کنند. مردم همه امور را می‌بینند، ماشین‌های گران قیمت، آدم‌های که خود را آقازاده معرفی می‌کنند و با افتخار از برتر بودن خود به جهت اتصال به بالای هرم قدرت حرف می‎زنند،پیشرفت‌های یک‎شبه برخی از افراد و تلاش‌های مداوم و بی‎نتیجه خود را مقایسه می‎کنند و کم‎کم همه اعتمادشان را به مدیران و دستگاه‌ها از دست می‌دهند. 

آهنگر با بیان اینکه ریشه بی‎اعتمادی مردم، تک عاملی نیست و عوامل متعددی را شامل می‌شود، تصریح کرد: تغییر قوانین به سود عده‌ای از مردم و به زیان بخش دیگری است و این خود  هم یکی دیگر از موضوعاتی است که باعث بی‎اعتمادی در مردم می‌شود. مردم برای زندگی و آینده خود برنامه‌ریزی‌های بلندمدت، میان‎مدت و کوتاه‎مدت انجام می‌دهند، بعد قوانین در میانه راه تغییر می‌کند و این افراد، هم عمرشان و سرمایه و مالی و جوانی‎شان تمام می‌شود و هم تمام انگیزه خود را از دست می‌دهند و هر روز بیش از روز قبل اعتماد خود را از دست می‎دهند.  

این کارشناس مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه کشور دشمن دارد و این موضوع بر کسی پوشیده نیست، خاطرنشان کرد: این یک واقیعت است زمانی که انقلاب ۵۷ در کشور ما رخ داد، جامعه جهانی معتقد بود آمریکا  استان ۲۴ خود را از دست داده است. این یک واقعیت اجتناب ناپذیر است که سعی دارند این منفعت عظیمی که از دست داده‌اند را پس بگیرند و تلاش می‌کنند تا از هر روشی و در هر موقعیتی در جهت منافع خود استفاده کنند. اما از این موضوع نمی‌توان به گونه‌ای بهره‌برداری کرد که اگر هر اتفاقی رخ می‌دهد، مشکل از بیرون است و برخی مسئولان داخلی ما هیچ‌تقصیر و مسئولیتی ندارند. بلکه مدیریت ضعیف و ناکارآمد بر این بی اعتمادی دامن می‎زند و روز‎به‎روز  اعتماد مردم را فرسایش داده و آن را به نابودی می‎کشاند. واقعیت این است که سیتم مدیریتی کشور ما در حال حاظر در حد زیادی سرمایه اجتماعی خود را از دست داده است. 

خانم آهنگر ادامه داد: در ابتدا روش و سیاست اکثر مدیران این بود که به شایعه‌ها پاسخ ندهند زیرا به مرور از بین می‌رود، اما بعد از آن کم‌کم متوجه شدند که نه! اگر واقعا به شایعات و شائبه‌های که مطرح می‌شود پاسخ ندهند، آنقدر در پس ذهن مردم انباشت می‌شود و به جایی می‌رسد که مردم دیگر اصلا حرف آن‌ها را باور نمی‌کنند. بعد از مدت طولانی که ایشان دریافتند که باید به شایعات و شائبه‌ها پاسخ دهند، آن انباشت بی‎اعتمادی رخ داده بود و باعث شد تا مردم دیگر اخبار و سخنان مسئولان را  باور نکنند و یا به سختی بپذیرند و هرآنچه که گفته می‌شود را به گونه‌ دیگری تعبیر کنند.  

این جامعه‎شناس با بیان اینکه دروغ‎گویی افراد فقط در حرف خلاصه نمی‌شود، خاطرنشان کرد: دروغ‎گویی نه فقط در حرف، بلکه در عمل هم مشاهده می‌شود. به طور مثال همه ما یک مدت طولانی فکر می‌کردیم که درآمدهای نفتی‌ صرف زیرساخت‌های کشور می‌شود. ۱۰ سال، ۲۰ سال، ۳۰ سال گذشت و نه تنها کشور ما به جرگه کشورهای توسعه یافته نپیوست، بلکه به یکباره همگان متوجه شدند که برخی از افراد میلیارد میلیارد از سرمایه‌ها و درآمدهای نفتی کشور را اختلاس کرده و از کشور گریخته‎اند. مسئولین ابتدا انکار کردند اما بعد ازآن پذیرفتند که چنین اتفاقی رخ داده است. اینکه در ابتدا موضوعی انکار شود و بعد تایید شود کار را بدتر می‌کند و ضربه محکم‌تری هم بر اعتماد جامعه می‌زند. زیرا چنین تصور می‎شود که تحت فشار رسانه‎های خارجی دولتمردان مجبور به پذیرش موضوع شده‎اند. 

آهنگر، با تاکید بر اینکه رفتارهای نامناسب برخی صاحب منصبان در حال از بین بردن سرمایه‌های اجتماعی است،تصریح کرد: به طور مثال عده‏‎ای با حمایت از متهمان اختلاس و حفظ آنها در سیستم مدیریتی و گفتن برخی حرف‎ها باعث جریحه دار شدن قلب مردم می‎شوند. مردم به مسئولان اعتماد کرده‌اند به آنها رای داده‎اند و بودجه‌ای که از فروش نفت و... حاصل می‌شود را به امانت نزد آنها فرض می‎کنند که  خرج خشود مردم و رفاه آنان شود. مردم ما تا کی باید نگران اشتغال، بیمه، آینده فرزندان، سالمندی و  در یک کلام تامین اجتماعی و  امکانات اولیه رفاهی خود باشند؟ مردم از دروغ و مدیریت ناکارآمد برخی مسئولین خسته شده‌ و اعتمادشان را از دست داده‌اند. اکنون با فساد نهادینه مواجه‎ایم و این را مردم عادی هم به راحتی درک می‎کنند و در زندگی روزمره‎شان با آن دست و پنجه نرم می‎کنند. 

این جامعه شناس با اشاره به برخی از سخنان رهبر انقلاب، گفت: رهبر انقلاب به خوبی و با اقتدار اعلام کردند که بله همه ما آدم هستیم و ممکن است اشتباه کنیم و صراحتا اعلام کردند که ما در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی اشتباه کردیم و نباید اجازه می‌دادیم که رشد جمعیت به این اندازه کاهش پیدا کند. مسئولین ما باید یاد بگیرند که اگر جایی اشتباه کردند آن را بپذیرند و صراحتا از مردم عذرخواهی کنند و راهکارهای حل و اصلاح آن را هم بیان کنند و مسئولیت‎پذیر باشند. 

آهنگر با بیان اینکه برای ترمیم اعتماد از دست رفته مردم باید شفافیت صورت بگیرد، تصریح کرد: علاوه بر شفافیت، ما واقعا باید سیستم‌های فاسد را اصلاح کنیم. اصلاح سیستم‌های فاسد یک عزم جدی و راسخ می‌خواهد. یک تعداد افراد از جان گذشته که مورد انتخاب و اعتماد مردم باشند و  به هیچ چیز غیر از هدف و اعتقادشان  فکر نکنند و با جان‌فشانی این سیستم معیوب و فاسد را اصلاح کنند. در غیر این صورت در این سیستم معیوب،حتی سالم‎ترین و بهترین و صالح‎ترین افراد هم دچار خطا و مشکل و گاه فساد می‎شوند و کاری هم نمی‌شود برای آن انجام داد. و این مستلزم یک عزم ملی است.