۱۵ کشوری که ۱۰۰ سال پیش بودند، ولی دیگر وجود ندارند

از وقایعی مانند فروپاشی امپراتورهای باستانی گرفته تا تغییر نام کشورهای مختلف، باعث شده اند که نقشه کنونی دنیا با نقشه ای که یک قرن پیش از آن در دست بود، تفاوت بسیاری کرده باشد. در لیست ما با ۱۵ کشور یا امپراتوری آشنا خواهید شد که دیگر نام آنها بر نقشه های جهانی چاپ نمی شود!

یوگسلاوی (Yugoslavia)

یکصد سال پیش، زخم های جنگ جهانی اول ویرانی های بسیاری بر کشورهای اروپایی تحمیل کرد. کشور یوگسلاوی که در سال ۱۹۱۸ ابتدا به عنوان «پادشاهی صربستان، کرواتی و اسلونیا» در جنوب شرقی قاره اروپا پا به عرصه وجود نهاده بود، یک دهه بعد نامش را به «یوگسلاوی» تغییر داد و شامل سرزمین هایی با فرهنگ و اقوام گوناگون می شد که پیش از آن قسمتی از امپراتوری «اتریش – مجارستان» محسوب می شدند.

ملت جدید از کشورهای کنونی «اسلونیا»، «کرواتی»، «بوسنی و هرزگوین»، «صربستان»، «مونته نگرو»، «کوزو» و «مقدونیه» تشکیل شده بود. اما یوگسلاوی درگیری های بیشتری را در قرن بیستم در پیش رو داشت: شکست و اشغال در جنگ جهانی دوم، اتحاد دوباره تحت رهبری یک نظام کمونیستی بعد از جنگ، جنگ های داخلی در دهه ۱۹۹۰.

اکنون که دیگر از کشور «یوگسلاوی» نام و نشانی در میان نیست، منطقه آرامش بیشتری را تجربه می کند. یکی از شهرهای ساحلی کرواتی به نام «دوبرونیک» که محل فیلمبرداری قسمتی از سریال تلویزیونی مشهور شبکه HBO به نام «بازی تاج و تخت» (Game of Thrones’ King’s Landing - محل حکومت خانواده لنسترها) بود به حدی مشهور و مورد استقبال توریست ها قرار گرفته است که مجبور شد برای ورود تعداد بازدیدکنندگان محدودیت در نظر بگیرد.

کشور اسلوانی نیز یکی از مقاصد گردشگری ارزان قیمت نسبت به مقاصد دیگر گردشگری در جهان محسوب می شود.

تبت (Tibet)

اگرچه نام تبت یادآور راهبان صلح جوی بودایی و رهبر معنوی اش «دالای لاما» است، اما در طول قرن های گذشته همواره بر سر تصاحب این منطقه که در شمال شرقی هندوستان قرار گرفته است جنگ هایی در جریان بوده است.

تبت عملا تنها از سال ۱۹۱۲ تا ۱۹۵۱ به عنوان یک کشور مستقل وجود خارجی داشت و از آن سال به بعد به کشور چین ضمیمه شد. تلاش ها برای «تبت آزاد» همچنان ادامه دارد و دالای لاما که سابقه بردن جایزه صلح نوبل را هم در کارنامه اش دارد، اگرچه دیگر حسابی پا به سن گذاشته و بازنشسته شده، اما همچنان در تبعید و در هندوستان زندگی می کند.

از آنجا که مرتفع ترین نقاط سطح زمین در تبت قرار گرفته است، این کشور مقصد مورد علاقه ماجراجویان و کوهنوردانی است که به خاطر قله ۸۸۴۸ متری «اِورست» که نزدیک مرز این کشور با کشور نپال قرار گرفته است راهی آنجا می شوند.

مورسنت بیطرف (Neutral Moresnet)

تا به حال نام «مورسنت بیطرف» را نشنیده اید؟! شما تنها نیستید. این کشور منحصر به فردِ حتی کوچکتر از یک مایل مربع (کوچکتر از یک سوم پارک جنگلی چیتگر تهران) از توافقنامه ای بین هلند و پروسیا در سال ۱۸۱۶ سر برآورد، چرا که هر دو کشور می خواستند در صلح و صفا به معادن مس آن دسترسی داشته باشند.

مورسنت بیطرف پرچم خودش را داشت و حتی برای خودش سکه ضرب می کرد. حتی تلاش هایی صورت گرفت که با رایج کردن زبان جهانی «اسپرانتو»، به این ملت کم تعداد هویت کشوری واقعی ببخشند اما در نهایت طعمه جنگ جهانی اول شد و پس از جنگ ضمیمه بلژیک گشت. البته ساکنان کنونی این منطقه هنوز هم سالگرد تشکیل کشور «مورسنت بیطرف» را جشن می گیرند!

نیوفاندلند (Newfoundland)

ممکن است درباره جزیره ناهموار «نیوفاندلند» این گونه بیندیشید که قسمتی از کشور کانادا است، اما همیشه این طور نبوده است. جزیره واقع در شمال شرقی قاره آمریکا پیش از این یکی از کلونی های کشور انگلستان محسوب می شد اما جدا افتادگی آن باعث شد که فرهنگی متمایز از مناطق همسایه خویش پیدا کند.

بدین ترتیب نیوفاندلند از سال ۱۹۰۷ تا ۱۹۳۴ یک ملت خودمختار بود، اگرچه همچنان تحت حاکمیت انگلستان به حساب می آمد؛ اما پس از «رکود اقتصادی جهانی*»، داوطلبانه تصمیم گرفت که از خودمختاری صرف نظر کند و دوباره کلونی شود. نیوفاندلند در سال ۱۹۴۹ به یکی از استان های کانادا تبدیل شد و در حال حاضر به عنوان استان «نیوفاندلند و لابرادور» شناخته می شود. (جالب است که هر دو این اسامی به دو نژاد از سگ ها نیز اطلاق می شود.) این استان در حال حاضر یکی از مقاصد مشهور گردشگری در کانادا محسوب می شود.

ابی سینیا (Abyssinia)

این نام شاعرانه در حقیقت یک لقبِ عربی – اروپایی بود که صدها سال پیش از این، کشور «اتیوپی» را به آن می شناختند. در انتهای قرن نوزدهم میلادی که کشورهای قدرتمند اروپایی در تبِ مستعمره سازی قاره آفریقا می سوختند، ایتالیا تلاش کرد آن را مستعمره خود کند اما نتوانست حکومت محلی آن را سرنگون سازد. در حقیقت این کشور هرگز مستعمره نشد و یکی از انگشت شمار مناطق مستقل آفریقا باقی ماند تا این که در نهایت مقاومت اش توسط قدرت نظامی «ایتالیای موسولینی» در اواخر دهه ۱۹۳۰ میلادی در هم شکست.

پس از پایان جنگ جهانی دوم، اتیوپی یکی از کشورهای بنیانگذار «سازمان ملل متحد» بود. تاریخ غنی این کشور همچنین دربردارنده کهن ترین فسیل انسانی تاریخ است که تا به حال پیدا شده است. چشم انداز دریاچه گدازه ای در اتیوپی یکی از بکرترین و دورافتاده مناطق جهان است که در نزدیکی دهانه آتشفشانی قرار گرفته است، نام دیگرش «دروازه جهنم» است و در آن مرز واقعیت و خیال از بین می رود!

چکسلواکی (Czechoslovakia)

این کشور اروپای شرقی یکی دیگر از آمیزه های مختلف قومی بود که در سال ۱۹۱۸ و پس از پایان جنگ جهانی اول پای به عرصه وجود نهاد. چکسلواکی متشکل از نواحی تاریخی «موراویا»، «اسلواکیا» و «بوهمیا» (منطقه ای از پادشاهی اسلاوی) بود.

اشغال شدن کشور چکسلواکی توسط آلمان نازی، اروپا را به ورطه جنگ جهانی دوم افکند؛ پس از این که توسط نیروهای شوروی از زیر چکمه های نازی بیرون آمد، در نیمه قرن بیستم به کشورهای بلوک شرق پیوست.چکسلواکی نهایتا در سال ۱۹۹۳ به صورت مسالمت آمیز به دو کشور «جمهوری چک» و کشور «اسلواکی» تقسیم شد. امروزه جمهوری چک یکی از مقاصد دلربای گردشگری است که گویی از دل افسانه ها بیرون آمده است!

سیلان (Ceylon)

احتمالا این جزیره بزرگ در جنوب هند را به نام «سریلانکا» می شناسید، اما تا سال ۱۹۷۲ «سیلان» نامیده می شد.این نامی بود که اروپایی ها قرن ها پیش و پس از مستعمره کردنش به آن دادند! تا سال ۱۹۴۸ مستعمره انگلستان بود و از آن سال از زیر یوغ استعمار بیرون آمد، «جمهوری سیلان» ظهور یافت و نهایتا در سال ۱۹۷۲ لقب استعماری خود را نیز زباله دان تاریخ انداخت و به «سریلانکا» تغییر نام یافت.

پس از ۳۰ سال جنگ های داخلی (با نیروهای جدایی طلب ببرهای تامیل) که در سال ۲۰۰۹ با پیروزی نیروهای دولتی به پایان رسید، اکنون به آرامش و سکون رسیده است و از سال ۲۰۱۱ تصمیم گرفته شد نام «سیلان» از عنوان هر سازمان دولتی حذف شود تا تمامی لکه های دوران استعمار را از دامن خود پاک کند. اکنون سریلانکا یکی از مقاصد محبوب توریستی آسیا محسوب می شود.

باستوالند (Basutoland)

این کشور پس از استقلالش از انگلستان در سال ۱۹۶۶ اکنون به نام «لسوتو» نامیده می شود. باستوالند در قرن نوزدهم میلادی تحت رهبری پادشاه «موشوشو اول» شکل گرفت. این پادشاه مدتی بعد برای دفع نیروهای مهاجم دست به دامان انگلستان شد.

یکی از سه کشور جهان است که به طور کامل توسط یک کشور دیگر احاطه شده است (دو کشور دیگر عبارتند از «واتیکان» و «سان مارینو» که هر دو در خاک کشور ایتالیا قرار دارند)، باستوالند در ناحیه ای قرار داشت که اکنون کشور «آفریقای جنوبی» نامیده می شود. «لسوتو» هنوز هم نظام پادشاهی خود را حفظ کرده و یک کشور سلطنتی مشروطه محسوب می شود. شاهزاده هری که علاقه بسیاری به این کشور دارد موسسه خیریه خویش برای کودکان آفریقایی به نام «سنتِبال» را به همراهی شاهزاده لسوتویی، «شاهزاده سیزو» در این کشور بنا کرده است. کشور لسوتو نیز یکی از مقاصد گردشگری مشهور در قاره آفریقا محسوب می شود.

امپراتوری عثمانی (Ottoman Empire)

برخلاف «امپراتوری اتریش – مجارستان»، «امپراتوری عثمانی» از جنگ جهانی اول جان سالم به در برد و تا سال ۱۹۲۰ میلادی هنوز شامل کشور ترکیه کنونی و برخی از سرزمین های اطراف آن بود. اما اوضاع برای مدت زیادی بر این منوال باقی نماند و با از دست دادن بیشتر سرزمین های خود در سال ۱۹۲۳ به «جمهوری ترکیه» تغییر نام داد.

پیش از جنگ جهانی اول امپراتوری عثمانی برای بیش از ۶۰۰ سال بر سرزمین هایی مشتمل بر قسمت هایی از اروپای شرقی، شمال آفریقا و خاورمیانه حکمرانی می کرد و هنوز هم تاثیرات فرهنگی و معماری خود را بر کشور ترکیه حفظ کرده است. برای این که از نزدیک شاهد این تاثیر دیرینه باشید باید گردشی در «بازار بزرگ» استانبول کنید که از سال ۱۴۵۵ میلادی مغازه داران را به وجد آورده است.

ترکیه همچنین یکی از مقاصد بی نهایت فریبنده گردشگری است که از سراسر دنیا توریست های زیادی به آن سرازیر می شوند.

سیکیم (Sikkim)

آیا تا به حال نام این منطقه کوچک کوهستانی در هیمالیا را شنیده اید؟ «سیکیم» از سال ۱۶۴۲ به عنوان کشوری پادشاهی وجود داشت تا این که در سال ۱۹۵۰ تحت الحمایه هند شد و نهایتا در سال ۱۹۷۵ به عنوان یک استان جدید به آن کشور ضمیمه شد.

این کشور که با بوتان و ناحیه خودمختار تبتِ چین و کشور نپال کنونی هم مرز بود. سرزمین کوه های سر به فلک کشیده و پوشیده از برف است که ساکنانش به آنها به عنوان «خدا» یا «جایگاه خدایان» احترام می گذارند.

ادعا شده است که در سال ۱۹۴۸ ردِ پای «یتی» (غول برفی خشمگین) در «سیکیم» کشف شده است!

پارس (Persia)

نام «پارس» برگرفته از امپراتوری باستانی واقع در منطقه خاورمیانه ای است، یکی از قدیمی ترین تمدن های تاریخ. پس از زمان اوج اقتدارش در دوران باستان، مورد هجوم اقوام مختلف قرار گرفت ولی همچنان لقب خویش را در تمام این دوران طویل تا سال ۱۹۳۵ میلادی که به طور رسمی به «ایران» تغییر کرد، حفظ کرده بود.

اگرچه امروزه اکثرا هنگامی به یاد کلمه «پارس» می افتیم که صحبت از «فرش پارسی» و «گربه های نژاد پارسی» باشد، اما همچنان فرهنگ خود را زنده و پویا نگه داشته است.

«کویر لوت» ایران یکی از جذاب ترین مقاصد گردشگری ماجراجویانه دنیا است!

سیام (Siam)

هر کس که نمایش موزیکال «پادشاه و من» را دیده باشد، ممکن است تعجب کند که «پادشاه سیام» (پادشاهی از نژاد مغول که از ۱۸۵۱ تا ۱۸۶۸ میلادی حکمرانی کرد) واقعا کجا می زیست؟ پاسخ کشور «تایلند» کنونی است که نام جدیدش را از سال ۱۹۳۹ به خود اختصاص داد.

«سیام» کشوری بود که هیچ گاه مستعمره کشورهای اروپایی نشد و همیشه دارای حکومت پادشاهی مطلقه بوده است. پس از ناآرامی هایی که در قرن بیستم تجربه کرد، در حال حاضر دارای حکومت «پادشاهی مشروطه» می باشد.

با داشتن صدها جزیره، آب های ساحلی زلال و شفاف و سواحل جذابش یکی از مقاصد گردشگری مشهور دنیاست.

پروس (Prussia)

درست خواندید: «روس» نه؛ «پروس»! این کشور وسیع که در ناحیه مرکزی و شرقی اروپا قرار داشت و قلمرو اش شامل کشورهای کنونی آلمان و لهستان هم می شد، همیشه به نوعی در طول تاریخ حضور داشته است اما سال ۱۹۴۷ نقطه پایانی آن بود!

پادشاهی پروس در قرن هجدهم میلادی موفقیت های زیادی را تجربه کرد اما در قرن نوزدهم میلادی شروع به از دست دادن سرزمین های خود کرد تا این که امپراتوری آلمان در سال ۱۸۷۱ ظهور کرد. البته این موضوع قدری پیچیده است که دقیقا از کجای تاریخ «پروس» خاتمه یافت و «آلمان» شروع شد، اما شکست در جنگ جهانی اول، کلا تاثیرات فرهنگی حکومت سلطنتی پروس را نیز از بین برد.

البته «پروس» هنوز به عنوان یکی از استان های آلمان به حیات خود ادامه می داد تا این که دو پاره شدن آلمان هیتلری پس از شکست در جنگ جهانی دوم، به این حیات مختصر هم خاتمه داد و نام «پروس» برای همیشه از نقشه های دنیا حذف شد.

البته جالب است که نوادگان پادشاهی بر باد رفته همچنان عناوین سلطنتی خود را حفظ کرده اند! هم اکنون شاهزاده «جرج فردریک فردیناندِ پروس» بزرگِ خاندانِ خانواده حکمران سابق است.

زنگبار (Zanzibar)

جزایر زنگبار، مجمع الجزایری است در ساحلی شرقی قاره آفریقا، نام جذابِ عجیب و غریبی که انسان را به یاد ادویه، کاشفان و ماجراجویی می اندازد. و البته که این منطقه یکی از بنادر محلی مهم جهت تجارت بود و حکومت سلطانی خود را در قرن نوزدهم ایجاد کرد، اگرچه به زودی مجبور شد که تحت الحمایه انگلستان قرار گیرد ولی با این وجود سلاطین محلی تا سال ۱۹۶۴ بر آنجا حکومت کردند.

البته آنها استقلال کامل شان از انگلستان را یک سال پیش از آن و در سال ۱۹۶۳ به دست آورده بودند اما در سال ۱۹۶۴ با کشور «تانگانیکا» که در مجاورت شان و در سرزمین اصلی قاره آفریقا قرار داشت ادغام شدند و کشور کنونی «تانزانیا» را تشکیل دادند.

برای دیدن بلندترین نقطه آفریقا باید به دیدن کوه کلیمانجارو در تانزانیا بروید و همچنین بهشت استوایی را می توانید در سواحل جزایر آنجا تجربه کنید. تانزانیا یکی از دریاچه های کمیاب دنیا را که به صورت طبیعی صورتی رنگ هستند در خود جای داده است!

ساراواک (Sarawak)

ساراواک که اکنون به عنوان یکی از استان های کشور مالزی در جزیره «بورنئو» (Borneo) واقع شده است، سرزمینی است پر از زیبایی های طبیعی. پادشاهی ساراواک که در دهه ۱۸۴۰ میلادی توسط ماجراجویی به نام «جیمز بروک» تاسیس شد، توسط خاندانش اداره می شد تا این که در جریان جنگ جهانی دوم توسط ژاپن اشغال شد و پس از شکست ژاپن در جنگ تسلیم انگلستان شد.

در سال ۱۹۶۳ ساراواک جزیی از کشور تازه تاسیس مالزی شد. جالب توجه است که اگرچه بروک خودش یک انگلیسی بود اما با استعمار انگلستان مبارزه می کرد که همین باعث محبوبیت بسیارش در کشور مالزی شد. کتاب «رودیارد کیلینگ» به نام «مردی که پادشاه می شود» (و نیز فیلمی که بر اساس آن ساخته شد) به احتمال زیاد از شخصیت بروک الهام گرفته بود و نیز فیلم «مهاراجه سفید» که در دست تولید است. خانواده بروک همچنان از طریق سازمان خیریه «بروک تراست» در ساراواک فعال است.

سفر به بورنئو ارزان نیست، در حقیقت یکی از گران ترین مقاصد گردشگری دنیا محسوب می شود!

* Great Depression: بزرگترین رکود اقتصادی جهانی قرن بیستم که در بیشتر کشورهای دنیا در دهه ۱۹۳۰ میلادی اتفاق افتاد.

ترجمه از احمد محمدی