صلح افغانستان؛ از حرف تا عمل

همزمان با تلاش‌های بین‌المللی برای خاتمه جنگ در افغانستان، مذاکرات آمریکا با طالبان در امارات روز دوشنبه آغاز شد. این مذاکرات که پشت درهای بسته صورت گرفته و اخبار چندانی از جزئیات آن منتشر نشده در حالی بود که یک روز بعد از آن ارگ ریاست جمهوری افغانستان اعلام کرد که تیم مذاکره‌کننده دولت به سرپرستی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری برای شروع یک مذاکره رودررو با نمایندگان طالبان به ابوظبی امارات سفر کرده است.

در همین رابطه گفته می‌شود که عبدالسلام رحیمی نماینده دولت با زلمای خلیل‌زاد نماینده ویژه آمریکا دیدار کرده و متعاقب آن رایزنی‌های نیز با امارات و عربستان قرار است صورت بگیرد. از سوی دیگر به گفته طالبان، نمایندگان این گروه با پاکستان، عربستان، امارات و نیز نماینده ویژه آمریکا دیدارهای مقدماتی خود را برگزار کرده‌اند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان درخصوص مذاکرات با آمریکا گفته که این دیدارها به منظور حل دیپلماتیک تنش‌ها و نیز مقدماتی برای خاتمه دادن به جنگ ۱۷ ساله صورت گرفته است. این در حالی است که هر چند ارگ ریاست جمهوری افغانستان تائید کرده که قرار است مذاکرات رودررو با طالبان را در دستور کار قرار دهد، اما این گروه تا به اینجای کار علاوه بر زیر بار نرفتن برای تمدید آتش‌بس، از مذاکرات با کابل به بهانه اینکه دولت نامشروع و آلت دست بیگانگان است خودداری کرده است.

افزوده شدن به دایره بازیگران خارجی

در میانه این تحولات تغییر محل مذاکرات از قطر به امارات نیز نکته‌ای تامل برانگیز برای آینده گفت‌و‌گوهای سیاسی افغانستان است. بنا به گفته خبرگزاری یورونیوز به نقل از منابع دیپلماتیک غربی، تغییر مکان گفت‌وگوها از دوحه به امارات در نتیجه تلاش‌های ابوظبی برای جلب مشارکت عربستان است. در چنین شرایطی که عربستان و قطر دچار تنش‌های گسترده‌ای در روابط خود هستند، نزدیکی ریاض به پاکستان به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران عرصه داخلی افغانستان نشانه‌هایی از فعال شدن نقش سعودی‌ها در فرآیند گفت‌و‌گوهای صلح در افغانستان است. به خصوص اینکه در نظر داشته باشیم در وضعیت کنونی پاکستان، سعودی‌ها یک بسته شش میلیارد دلاری کمک مالی به اسلام‌آباد اختصاص داده‌اند.

تلاش آمریکا برای سهیم کردن طالبان در قدرت

از سوی دیگر منابع طالبان به خبرگزاری رویترز گفته‌اند، مذاکرات در امارات سه روز ادامه خواهد داشت و از طرف این گروه ملایعقوب پسر ملاعمر بنیانگذار طالبان روانه ابوظبی شده است. طبق خبرهایی که تاکنون از جریان مذاکرات به بیرون درز کرده، گفته می‌شود که آمریکایی‌ها و طالبان برای یک توافق شش ماه آتش‌بس در حال رایزنی هستند و یک منبع طالبان که نخواست نامش فاش شود به خبرگزاری رویترز گفته علاوه بر این موضوع، واشنگتن مسئله نقش گروه طالبان در کابینه آینده دولت را نیز مطرح کرده است.

این در حالی است که قرار است انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان اواخر فروردین ماه سال آینده برگزار شود و در این میان با توجه به مشکلات عدیده دولت اشرف غنی برای تامین امنیت و مسائل اقتصادی ممکن است روند انتخابات با دشواری‌های فزاینده‌ای رقم بخورد.

همچنین آمریکایی‌ها در حالی سه بار با نمایندگان طالبان دیدار کرده‌اند که این گروه، بارها با پیشنهاد کابل برای آتش‌بس مخالفت کرده و همواره از مذاکره مستقیم با نمایندگان دولت خودداری کرده است. مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که در نشست مسکو که ماه گذشته برگزار شد هیچ هیئتی از طرف دولت افغانستان به این نشست اعزام نشد، اما اکنون سازمان ملل متحد معتقد است که هیچ زمانی تا این درجه به صلح در افغانستان نزدیک نشده بودیم.

نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور افغانستان در این مورد اشاره کرده که یک طرح صلح از سوی دولت و نیز آمریکایی‌ها تهیه شده و به همین دلیل سبب دلگرمی ما شده است. این در حالی است که روند ناامنی در افغانستان همچنان ادامه داشته و به یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت وحدت ملی تبدیل شده است. در همین رابطه الکساندر وندیکتوف مشاور دبیر شورای امنیت روسیه به خبرگزاری اسپوتنیک گفته که وضعیت افغانستان رو به وخامت بوده و دولت از کنترل بیش از نیمی از اراضی این کشور ناتوان است.

همچنین روسیه به عنوان یکی از کشورهایی که سعی دارد فرآیند صلح در افغانستان را به ابتکار خود پیش ببرد، هشدار داده که تنش‌های قومی نیز در افغانستان رو به افزایش است. مسکو معتقد است این وضعیت، شرایط را برای بروز و ظهور گروه‌های تروریستی مهیا کرده، به طوری که هم اکنون بیش از ۲۰ سازمان تروریستی در این کشور و به خصوص در نواحی شمال فعالیت دارند.

این وضعیت پیچیده و ضد و نقیض در حالی تکمیل می‌شود که بدانیم همزمان با مذاکرات در امارات، محمد داودزی رئیس دبیرخانه شورای عالی صلح افغانستان اعلام کرده است که نتیجه مذاکرات آمریکا با طالبان به نحوی پیشرفت داشته که به زودی قرار است توافقنامه صلح امضا شود. به گفته تحلیلگران این امر شاید یک خبر خوشایند برای مردم افغانستان باشد، اما از سوی دیگر مدت زمان تحقق کامل صلح با توجه به چالش‌های کنونی مشخص نیست و سطح واگرایی‌ها به میزانی است که همچنان احتمال فرآیند جذب گروه طالبان به بدنه دولت از سوی این گروه و حامیانش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

محمدرضا ستاری